ស្រីហិតោបទេស
ភិក្ខុក ប៉ាង ខាត់ វិរិយបណ្ឌិតោ
ជាអ្នកប្រែចេញពីភាសាសំស្ក្រឹតដោយ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ចម្លងតាមការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
**********************************************
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី23.កញ្ញា 2017.ម៉ោង 7:48
៣ សង្រ្គាម
ក្នុងពេលដែលចាប់ផ្ដើមនិយាយរឿងតទៅ ព្រះរាជបុត្រទាំងឡាយមានព្រះបន្ទូលត្រាស់ថាៈ «បពិតលោកអាយិះ! យើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នានេះជារាជបុត្រ យើងខ្ញុំត្រូវការស្ដាប់រឿងសង្រ្គាមទៀត»។ បណ្ឌិតវិស្ណុសម័នក្រាបបង្គំទូលតបថា «បើដូច្នោះទូលព្រះបង្គំនឹងបរិយាយរឿងរ៉ាវដែលទ្រង់ព្រះករុណាទាំងឡាយសព្វព្រះទ័យ សូមទ្រង់ ទាំងឡាយតាំងព្រះទ័យព្រះសណ្ដាប់រឿងសង្រ្គាម ដូចមានស្លោកជាដើមបទដូច្នេះ
១ - ក្នុងសង្រ្គាមរវាងហង្សនិងក្ងោក ដែលមានកំលាំងក្លៀវក្លាស្មើគ្នា ហង្សត្រូវក្អែកនៅក្នុងសំណាក់ក្ងោកជាសត្រូវ មកលលួងធ្វើអោយស្និទ្ធស្នាលបោកបញ្ឆោតបាន។ ព្រះរាជបុត្រទាំងឡាយត្រាស់សួរឡើងថាៈ «ចុះរឿងនោះតើដូចម្ដេច?»។ មហាបណ្ឌិតវិស្ណុសម័នពណ៌នារឿងនោះក្រាបទូលថ្វាយដូចសេចក្ដីតទៅថា៖
រឿងហង្សនិងក្ងោក
នៅក្នុងកបូរទ្វីប មានស្រះមួយឈ្មោះបទមកេលិ។ នៅក្នុងស្រះនោះមានរាជហង្សមួយឈ្មោះហិរណ្យគភ៌អាស្រ័យនៅ។ បក្សីជលចរទាំងអស់ព្រមព្រៀងគ្នាអភិសេកហិរណ្យគភ៌ លើកអោយធ្វើជាស្ដេចបក្សី ព្រោះថា៖
២ - បើមិនមានព្រះនរបតីជាអ្នកគ្រប់គ្រងដឹកនាំដោយប្រពៃទេ ប្រជាជនទុកដូចនាវាមិនមានអ្នកកាន់ចង្កូត នឹងវង្វេងលិចលង់ក្នុងជលធី។
៣ - ព្រះនរបតីគ្រប់គ្រងរក្សានូវប្រជាជន ប្រជាជនធ្វើអោយចំរើនព្រះនរបតី ការគ្រប់គ្រងរក្សាប្រសើរជាងសេចក្ដីចំរើន បើមិនមានការគ្រប់គ្រងរក្សាសេចក្ដីចំរើននោះទេ សេចក្ដីចំរើននឹងត្រលប់វិនាសអន្ដរាយបាត់បង់ទៅវិញ។
ក្នុងថ្ងៃមួយ រាជហង្សកំពុងសំរាកកាយលើបល្ល័ង្គឈូកដ៏ពិសាល មានបរិពារចោមរោមកលហ្វៅត្រៀបត្រា។ កាលនោះកុកឈ្មោះទិឃ៌មុខត្រលប់មកដល់ពីបរទេស ចូលទៅជិតហើយអង្គុយប្រណម្យ។ រាជហង្សសួរថា «ហៃទីឃ៌ មុខ! អ្នកទើបមកដល់ពីបរទេស ចូរនិយាយរឿងអ្វីប្លែកអោយយើងស្ដាប់បន្ដិចមើល!.»។ កុក ឆ្លើយប្រាប់ថា «ទេវ! មានរឿងប្លែកចំលែកធំណាស់ ព្រោះហេតុនោះទើបខ្ញុំវិលត្រលប់ ដោយរហ័សដើម្បីជំរាបដំណឹងនេះ នៅក្នុងជម្ពូទ្វីបមានបព៌តមួយឈ្មោះវនធយ ជាទីអាស្រ័យនៅនៃក្ងោកជាបក្សីថលចរឈ្មោះចិត្រពណ៌។ កាលខ្ញុំហើរត្រាច់ស្វះស្វែងរកចំណីអាហារនៅក្នុងព្រៃភ្លើងឆេះមួយកន្លែង ខ្ញុំបាទបានជួបនឹងបរិវារស្ដេចក្ងោកនោះ។ បរិវារស្ដេចក្ងោកសួរខ្ញុំបាទថាៈ «អ្នកជាអ្វី? អ្នកមានការអ្វី? ទៅណាបានជាមកកាន់ទីនេះ?» ពេលនោះ ខ្ញុំបាទឆ្លើយប្រាប់ទៅវិញថាៈ «ខ្ញុំ ជាបរិវាររាជហង្ស ឈ្មោះហិរណ្យគភ៌ ជាស្ដេចចក្រពត្រាធិរាជនៃកបូរទ្វីប ខ្ញុំមកនេះដើម្បីដើរមើលក្រុងនៃនានាប្រទេសទាំងឡាយ»។ បក្សីជាបរិវារស្ដេចក្ងោកបានស្ដាប់ពាក្យខ្ញុំបាទហើយសួរតទៅទៀតថា «ចុះប្រទេសទាំងពីរនេះ គឺប្រទេសអ្នក និង ប្រទេសខ្ញុំ ប្រទេសណាគ្រាន់បើជាងប្រទេសណា? ស្ដេចណាគ្រាន់បើជាងស្ដេចណា?»។ ខ្ញុំបាទឆ្លើយប្រាប់ថាៈ «អា៎! ដូចម្ដេចក៏ហ៊ានសួរដូច្នេះ? ផ្សេងខុសគ្នាធំណាស់! ប្រទេសស្ដេចខ្ញុំ ល្អហើយធំណាស់ផង ព្រោះ កបូរទ្វីបទុកដូចជាស្ថានសួគ៌ រាជហង្សទុកដូចជាព្រះអិន្រ្ទាធិរាជ ជាស្ដេចឋានសួគ៌ទីពីរ អ្នកទាំងឡាយនៅក្នុងទីនេះ ដ៏ក្រៀមក្រោះអិតជីជាតិ មានតែដីភ្លើងឆេះរលីងធេង ហេងហោងយ៉ាងនេះនៅម្ដេចកើត? មក! ចូរទៅនៅក្នុងប្រទេសយើងជាមួយយើងទៅ»។ បក្សីបរិវារស្ដេចក្ងោកបានលឺពាក្យខ្ញុំបាទហើយទាំងអស់គ្នាក៏ក្រេវក្រោធច្រលោត ខឹងក្រៃលែង ព្រោះថា៖
៤ - ការអោយភុជង្គនាគផឹកទឹកដោះ បានតែនាំអោយចំរើនពិសកាចបន្ថែមឡើងទៀតតែប៉ុណ្ណោះ អុបទេសដែលគេអោយដល់មនុស្សល្ងង់ខ្លៅក្រេវក្រោធច្រើន មិនបានសេចក្ដីស្ងប់ទេ បានតែក្រោធថែមទៀត។
៥ - មានតែអ្នកប្រាជ្ញទេបុគ្គលគប្បីអោយអុបទេសបាន អែមនុស្សល្ងង់ក្នុងកាលណាក៏ដោយ បុគ្គលមិនគប្បីអោយអុបទេសឡើយ សត្វបក្សីកាលអោយអុបទេសដល់ស្វាល្ងង់ ត្រូវស្វាបោចរោចសំបុកចោលហិនហោចអស់។ រាជហង្សសួរថា ចុះរឿងនោះដូចម្ដេច?។ កុកទីឃ៌មុខនិយាយរឿងរ៉ាវនោះប្រាប់ថា៖
កថាទី២
រឿងបក្សីនិងស្វា
នៅជិតត្រើយទន្លេនមិទា មានដើមជ្រៃមួយដើមប្រកបដោយសាខាទ្រឈឹងទ្រឈៃ នៅលើជ្រៃនោះបក្សីទាំងឡាយ ធ្វើសំបុកទុកជ្រកអាស្រ័យនៅដោយសុខក្សេមក្សាន្ដ។ សម័យថ្ងៃមួយក្នុងរដូវភ្លៀង មណ្ឌលពពកមានផ្ទៃខ្មៅជាំ ដាសពាសពេញអាកាសវេហាស៍ សុទ្ធសឹងជលធារា កាលនោះភ្លៀងធំក៏បង្អុរចុះមកយ៉ាងខ្លាំង។ ខណនោះអែងបក្សីទាំងឡាយក្រលេកមើលទៅឃើញពានរមួយហ្វូងដែលជ្រកអាស្រ័យនៅលើដើមជ្រៃនោះដែរ ត្រូវត្រជាក់រងាបៀតបៀនខ្លាំង កំពុងញាប់ញ័រចំប្រប់អោបដៃតត្រុនរណ្ដំធ្មេញក្រឹកៗ កើតមានចិត្ដអាណិតអាសូរខ្លាំង ទាល់តែអត់ទ្រាំមិនបាន ក៏និយាយប្រាប់ទៅថាៈ «នែបងពានរ! ចូរស្ដាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំនិយាយប្រាប់៖
៦ - សំបុកដែលយើងជ្រកនេះ យើងធ្វើដោយខ្លួនអែងដោយស្មៅដែលយើងពាំយកមកគ្រាន់តែដោយចំពុះ ចុះបងពានរអែង មានដៃមានជើងដូចមនុស្សដែរ ម្ដេចក៏មកអង្គុយទ្រាំលំបាករងារញ័រទទ្រើកដូច្នេះ។
ពានរទាំងឡាយស្ដាប់ពាក្យបក្សីទាំងឡាយហើយ កើតក្នាញ់ក្នុងចិត្ដឆ្លើយតបទៅវិញថា «យីអើ! អាបក្សីនេះវាអាងវាបាននៅក្នុងសំបុក អិតមានខ្យល់កក់ក្ដៅសុខក្សេមក្សាន្ដស្រួល វាហ៊ាននិយាយឌឺដងឡកឡឺយអោយយើង មិនអីទេចាំមើលតែរាំងដឹងហើយ!(1)។ លុះដល់រាំងភ្លៀងហើយ ពានរទាំងឡាយនោះវាឡើងទៅបោចរោច សំបុកបក្សីខ្ទេចខ្ទីហិនហោចទាំងអស់ ធ្លាក់ស៊ុតបក្សីរពុកមកដីបែកខ្ចាយអន្ដរាយអស់ទៅហោង ព្រោះហេតុនោះ បានជាខ្ញុំ(កុកទីឃ៌មុខ)និយាយថាៈ «មានតែអ្នកប្រាជ្ញទេ» ដូច្នេះជាដើម(លេខ៥)។ រាជហង្សសួរទៅទៀតថា ចុះក្ងោកទាំងនោះវាធ្វើដូចម្ដេចតទៅទៀត។ ទីឃ៌មុខនិយាយតទៅថា «កាលនោះក្ងោកទាំងឡាយក្រេវក្រោធច្រលោតខឹងសួរតបមកខ្ញុំវិញថាៈ «ចុះរាជហង្សជាស្ដេចអ្នកអែងនោះ បាននរណាលើកដំកើងអោយធ្វើជាស្ដេច?»។ គ្រានោះ ខ្ញុំបាទអាក់អន់ចិត្ដក្នាញ់ខ្លាំងណាស់ ក៏សួរត្រលប់ទៅក្ងោកទាំងឡាយនោះវិញថាៈ «ចុះក្ងោកជាស្ដេចអ្នកទាំងអស់ គ្នានេះបាននរណាលើកអោយសោយរាជ្យ?»។ ក្ងោកទាំងឡាយនោះលុះបានស្ដាប់ពាក្យខ្ញុំបាទសួរដូច្នោះហើយ ក្ដៅក្រហាយខ្លាំង ចង់រករឿងសំលាប់ខ្ញុំបាទ ខ្ញុំបាទក៏សំដែងក្ដីអង់អាចមិនខ្លាចតបទៅវិញ ព្រោះថា៖
៧ - ក្នុងកាលខ្លះ សេចក្ដីអត់ធន់ជាគ្រឿងលំអនៃបុរស ដូចសេចក្ដីអៀនខ្មាសជាគ្រឿងលំអនៃស្រ្ដីទាំងឡាយ តែសេចក្ដីក្លាហានជាគ្រឿងលំអនៃបុរសក្នុងពេលដែលគេមើលងាយ ដូចការមិនអៀនខ្មាសជាគ្រឿងលំអនៃស្រ្ដីក្នុងការសេពសន្ថវៈដូច្នោះដែរ។ រាជហង្សអស់សំណើចសើចឃឹក ហើយនិយាយថាៈ
៨ - នរជនណា កាលមើលឃើញការមានកំលាំងនិងការអិតកំលាំងនៃខ្លួននឹងសត្រូវហើយ មិនស្គាល់ប្រភេទផ្សេងគ្នាទៀត នរជននោះត្រូវសត្រូវមើលងាយ។
៩ - មែនពិតលាកំលៅពាក់ស្បែកខ្លាចូលទៅស៊ីស្រូវក្នុងស្រែអស់កាលយូរ ត្រូវគេសំលាប់ចោលបង់សៀត ព្រោះទោសកើតមកពីសំដី។ ទីឃ៌មុខសួរថាៈ «ចុះរឿងនោះតើដូចម្ដេច?»។ រាជហង្សនិយាយរឿងនោះប្រាប់ថា៖
កថាទី៣
រឿងលាពាក់ស្បែកខ្លា
នៅក្នុងស្រុកហស្ថិនាបុរៈ មានអ្នកបោកគក់ម្នាក់ឈ្មោះវិលាសៈ។ គាត់មានលាមួយ។ លានោះដឹកនាំសំភារៈធ្ងន់ពេក ទៅជាស្គាំងស្គមថមថយខ្សោយកំលាំងរកកល់ នឹង ស្លាប់។ កាលនោះ អ្នកបោកគក់យកស្បែកខ្លាទៅគ្របពីលើលានោះ ហើយលែងអោយដើរទៅស៊ីស្រូវក្នុងស្រែមួយដែលមាននៅក្នុងទីជិតមាត់ព្រៃ។ អ្នកស្រែមើល ពីចំងាយទៅ ឃើញលានោះ តែងសំគាល់ថាជាសត្វខ្លា ក៏រត់ប្រញាប់ប្រញាល់ត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ។ តមកថ្ងៃមួយអ្នកស្រែស្លៀកពាក់ខោអាវប្រផេះ ដៃកាន់ដំបងមួយដើរអោនអង្កុលៗចូលទៅហើយអង្គុយក្នុងទីគួរមួយដើម្បីលបមើល។ អែលានោះបានស៊ីស្រូវតាមទំនើងចិត្ដអស់កាលយូរថ្ងៃហើយ មានខ្លួនធាត់ធ្លីក ឡើងកំលាំងក្លៀវក្លា កាលក្រលេកមើលទៅឃើញអ្នកស្រែនោះពីចំងាយ សំគាល់ថាជាលាញី ក៏តាំងកញ្រ្ជៀវយ៉ាងខ្លាំង ហើយបោលសំដៅទៅរកអ្នកស្រែ។ គ្រានោះអែងអ្នកស្រែលុះដឹងច្បាស់ថាជាលាពិតប្រាកដហើយ ដោយសំលេងកញ្រ្ជៀវហេហេនោះ យារដំបងលើកឡើងសំពងលានោះម៉ុង វាយអស់ទំហឹងសំលាប់ចោលទៅហោង ព្រោះហេតុនោះបានជាខ្ញុំ (រាជហង្ស» និយាយថាៈ លាកំលៅដូច្នេះជាដើម(លេខ៩)។
ទីឃ៌មុខរៀបរាប់តទៅទៀតថាៈ កាលនោះក្ងោកទាំងឡាយជេរប្រទេចក្រោយបង្អស់ថា «នែអាកុកគំរក់ខិលខូចចង្រៃ! អាអែងចូលមកដល់ទឹកដីយើង អាអែងព្រហើនហ៊ានមើលងាយព្រះចេស្ដាម្ចាស់យើង! អីលូវនេះ យើងអត់ទោសអោយអែងមិនបានទេ។ ក្ងោកទាំងឡាយនោះ ពោលដូច្នេះហើយ ហើរចូលមករោមចោមចឹកខ្ញុំបាទសំលាប់ហើយស្រែកជេរទាំងកំហឹងថា «នែអាគំរក់ល្ងង់ចង្រៃ! ហង្សជាស្ដេចអែងកំសាកញីទេ អិតមានកំលាំងអំណាចអ្វីគ្រប់គ្រងដែនទឹកដែនដីទេ ព្រោះស្ដេចដែលខ្សោយអំណាច មិនអាចគ្រប់គ្រងរាជ្យដែលនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃខ្លួនបានឡើយ បើដូច្នោះ តើធ្វើដូចម្ដេចស្ដេចអាអែងនឹងអាចគ្រប់គ្រងលោកសន្និវាសនេះបាន? រាជ្យស្ដេចអាអែងនោះ វាធំម្ល៉ាទៅ? រីខ្លួនអាអែងនេះសោត ដូចកង្កែបមិនដែលចេញពីអណ្ដូងសោះ បើម្លឹងៗ តើអាអែងហ៊ានមើលងាយយើង អោយយើងចូលទៅស្វាមីភក្ដិស្ដេចអាអែង យើអាអែង ក៏កោងម្លេះ! អាអែងស្ដាប់មើល!
១០ - (2)ដើមឈើធំ បរិបូណ៌ដោយសន្លឹក មានម្លប់ត្រជាក់នឹងរយោនរយានដោយផ្លែ ក៏បុគ្គលគប្បីពឹងពាក់អាស្រ័យ តែបើជួនកាលខ្លះ ទេវតាបណ្ដាលមិនអោយមានផ្លែ មិនអោយមានម្លប់ បុគ្គលនឹងមិនត្រូវបំផ្លាញចោលរឺអ្វី?។
១១ -បុគ្គលមិនគប្បីធ្វើការសេពគប់ពឹងពាក់ ចំពោះជនដែលតូចតាចថោកទាបឡើយ គប្បីធ្វើចំពោះតែអិស្សរជន ដែលមានអំណាចព្រោះថាទឹកដោះ បើនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃអ្នកស្រវឹងក៏បានឡើងឈ្មោះជាទឹកគ្រឿងស្រវឹងដែរ។
១២ - គុណធម៌គម្ពីរភាពជ្រាលជ្រៅហើយធំពិសាលផង បើថិតនៅក្នុងបុគ្គលតូច អិតគុណ តែងដល់នូវការអោន ថយតូចទៅៗពិត ព្រោះបុគ្គលជាគ្រឿងទ្រមិនសមល្មមដល់គុណធម៌ដែលត្រូវទ្រ ដូចរូបដំរីដែលនៅក្នុងកញ្ចក់តូច(3)។
១៣ - ដោយការប្រើអុបាយកល បុគ្គលគប្បីយកឈ្នះព្រះនរាធិបតីដែលមានអំណាចធំក្រៃលែងទាល់តែសំរេចបាន ទន្សាយទាំងឡាយបានសេចក្ដីសុខស្រួលបួល ព្រោះប្រើអុបាយក្នុងនាមនៃព្រះច័ន្រ្ទ។ ខ្ញុំបាទទីឃ៌មុខសួរថា «ចុះរឿងនោះតើដូចម្ដេច?» ក្ងោកទាំងឡាយនិយាយរៀបរាប់រឿងរ៉ាវនោះប្រាប់ខ្ញុំបាទថាៈ
កថាទី៣៤
រឿងដំរីនិងទន្សាយ
ថ្ងៃមួយ នៅក្នុងរដូវភ្លៀងរាំងរីងស្ងួតហួតហែងអិតមានទឹកភ្លៀងសោះ ដំរីមួយហ្វូងធំ ដែលមានក្ដីស្រេកឃ្លានបៀតបៀនចូលទៅនិយាយជាមួយដំរីជាមេខ្លោងថាៈ «លោកជាទីពឹង! ធ្វើអុបាយដូចម្ដេចយើងទាំងអស់គ្នានឹងមានជីវិតរស់នៅតទៅទៀត? ទីនេះត្រពាំងបឹងបួរីងអស់ហើយ សូម្បីតែសំរាប់សត្វតូចតាចក៏មិនមែនដែរ យើងទាំងអស់គ្នា បើមិនមានទឹកសំរាប់ស្រប់សំរាប់ផឹកសំរាប់មុជទេ មុខជានឹងស្លាប់អសាបង់អស់ហើយ ដូចជាអណ្ដើកខ្វាក់ទៅណាមិនរួច យើងទាំងអស់គ្នានឹងទៅអែណាហ្ន៎?»។ កាលនោះស្ដេចដំរីបានស្ដាប់ហើយ នាំបរិវារដើរចេញទៅ មិនឆ្ងាយប៉ុន្មានបានឃើញត្រពាំងមួយទឹកថ្លាយល់ដី។ ក្នុងថ្ងៃដែលដំរីបបួលគ្នាដើរទៅនោះ ទន្សាយតូចធំទាំងឡាយដែលអាស្រ័យនៅនាត្រើយត្រពាំងនោះ ទាំងប៉ុន្មានត្រូវដំរីដើរជាន់ស្លាប់ខ្ទេចខ្ទីស្ទើរតែអស់។ គ្រានោះមានទន្សាយមួយ ឈ្មោះសិលីមុខ កាលបានឃើញព្រឹត្ដិការណ៍អន្ដរាយដូច្នោះ ទើបគិតថាៈ «ហ្វូងដំរីនេះ គឺកងជ្រួលច្របល់ ដោយក្ដីស្រេកឃ្លាន នឹងគប្បីមកកាន់ត្រពាំងនេះរាល់ថ្ងៃ កាលបើដូច្នេះត្រកូលពូជទន្សាយទាំងឡាយមុខជាវិនាសអន្ដរធានអស់មិនខានឡើយ»។ ពេលនោះមានទន្សាយចាស់មួយឈ្មោះវិជ័យ ចូលមកនិយាយរ៉ាប់រងថាៈ «នែអ្នកទាំងឡាយ! កុំភិតភ័យជ្រួលច្របល់ថ្វី ទុកងារអោយខ្ញុំទៅធ្វើប្រតិបត្ដិការក្នុងទីនោះជួយដោះទុក្ខបងប្អូនទាំងឡាយ»។ ទន្សាយចាស់ឈ្មោះវិជ័យនោះធ្វើប្ដេជ្ញាដូច្នេះហើយ ក៏ដើរចេញទៅ កាលដែលកំពុងដើរចេញទៅ វិជ័យដើរបណ្ដើរគិតបណ្ដើរថាៈ «ដល់អាត្មាអញដើរទៅជិតស្ដេចដំរីជាម្ចាស់ហ្វូង តើអាត្មាអញត្រូវធ្វើដូចម្ដេច? ព្រោះថាៈ
១៤ - ដំរីគ្រាន់តែពាល់ ភុជង្គគ្រាន់តែព្រួសពិស ព្រះរាជាគ្រាន់រក្សា មនុស្សទុជ៌នសូម្បីញញឹម ទាំងអស់នេះសុទ្ធតែ ធ្វើអោយដល់សេចក្ដីស្លាប់បានទាំងអស់។
បើដូច្នោះ គួរតែអាត្មាអញឡើងទៅលើកំពូលភ្នំសិន ហើយសឹមនិយាយប្រាប់មេខ្លោងដំរី។ លុះទន្សាយធ្វើដូចគំនិតស្រេចហើយ មេខ្លោងដំរីស្រែកសួរតបទៅវិញថា «ចុះអ្នកអែងជាអ្វី? អ្នកអែងមកពីណា?»។ វិជ័យឆ្លើយប្រាប់ថាៈ «យើងជាទន្សាយព្រះច័ន្រ្ទដ៏មានបុណ្យ លោកប្រើយើងមកកាន់សំណាក់អ្នករាល់គ្នានេះអែង»។ មេខ្លោងដំរីសួរតមវិញភ្លាមថាៈ «បើដូច្នោះ ចូរនិយាយប្រាប់មកមានការណ៍ដូចម្ដេចខ្លះ?» វិជ័យប្រាប់ថា៖
១៥ - ទូតសូម្បីនៅកណ្ដាលសស្រ្ដាវុធ ដែលគេលើកច្រូងច្រាងក៏មិននិយាយអ្វីដទៃក្រៅពីការខ្លួន អាស្រ័យដោយខ្លួនជាទូត គេមិនសំលាប់ ហេតុនោះទើបទូតចរចាត្រង់ទៅត្រង់មកតាមសេចក្ដីពិត។
ដូច្នោះ ខ្ញុំនឹងសូមពោលទៅតាមព្រះរាជអាជ្ញាព្រះច័ន្រ្ទដ៏មានបុណ្យដែលខ្ញុំបានទទួលមក សូមប្រុងស្ដាប់ដូចតទៅនេះ «ទន្សាយទាំងឡាយនេះ ជាអ្នករក្សានូវត្រពាំងព្រះច័ន្រ្ទ អីលូវអ្នកទាំងឡាយមកបណ្ដេញបំបរបង់ហើយសំលាប់ផង ការធ្វើដូច្នេះមិនត្រឹមត្រូវតាមគន្លងធម៌ទេ ព្រោះទន្សាយទាំងអស់ដែលរក្សានូវត្រពាំងនេះជា បរិវារយើង ហេតុនេះហើយបានជាមានពាក្យហៅយើងថា «សសាង្ក (មានរូបទន្សាយជាគ្រឿងសំគាល់ នាមធេយ្យឈ្មោះ) ជានាមធេយ្យរបស់យើង។ កាលដែលទូតថ្លែងសេចក្ដីដូច្នេះចប់ហើយ មេខ្លោងដំរីភ័យញ័ររន្ធត់ ហើយនិយាយទាំងញញាក់ញញ័រតបថា «បពិតលោកជាអ្នកថ្លែងសេចក្ដី! យើងខ្ញុំលែងទៅក្នុងត្រពាំងនោះទៀតហើយ»។ វិជ័យជាទូតនិយាយបំភ័យថែមទៀតថាៈ «បើដូច្នោះ ចូរអ្នកទាំងឡាយទៅមាត់ត្រពាំងសិន ដើម្បីថ្វាយបង្គំព្រះអង្គ សូមអោយលោកត្រាប្រណីប្រោសប្រាណអត់ទោស រួចហើយសឹមត្រលប់ទៅវិញចុះ ព្រោះព្រះច័ន្រ្ទលោកខ្ញាល់ខ្លាំងណាស់។ កាលនោះវិជ័យនាំដំរីមេខ្លោងនិងបរិវារទៅក្នុងរាត្រី ហើយបង្ហាញរូបព្រះច័ន្រ្ទដែលកំពុងញ័រដោយរលកក្នុងត្រពាំងនោះ ដំរីមេខ្លោងមើលទៅឃើញព្រះច័ន្រ្ទញ័រមែន។ វិជ័យនិយាយអង្វរថាៈ «ទេវ! កំហុសគឺដំរីធ្វើពិតមែនហើយ ព្រោះគ្នាមិនបានដឹង បើដូច្នោះ សូមលោកម្ចាស់អភ័យទោសអោយទានដោយករុណា តទៅហ្វូងដំរីទាំងឡាយនេះ ប្ដេជ្ញាថានឹងមិនមកកាន់ទីនេះទៀតទេ»។ វិជ័យសូមអភ័យទោសអោយ ដំរីរួចហើយទើបបង្គាប់អោយដំរីទាំងឡាយ ថយចេញពីទីនោះទៅហោង ព្រោះហេតុនោះ បានជាយើង (ក្ងោកទាំងឡាយ) និយាយថាៈ «ដោយប្រើអុបាយកល» ដូច្នេះជាដើម (លេខ១៤)។
លំដាប់នោះ ខ្ញុំបាទ(ទីឃ៌មុខ) និយាយអួតប្រាប់ក្ងោកទាំងឡាយនោះថា «រាជហង្សម្ចាស់យើង ជាស្ដេចមានតេជានុភាពមានសក្ដានុភាព ព្រមទាំងមានសមត្ថភាពបរិបូណ៌ផង គួរនឹងបានសោយរាជ្យគ្រប់គ្រងត្រៃលោកនេះទៅទៀត នឹង និយាយថ្វី សព្វបើរាជសម្បត្ដិលើផែនដីនេះ»។ កាលនោះក្ងោកជេរប្រទេចខ្ញុំបាទថា «នែអាកុកព្រហើន! បើគ្រាន់បើណាស់ ម្ដេចអាអែងមកកាន់ទឹកដីយើងនេះធ្វើអ្វី?» ជេរហើយចាប់ខ្ញុំបាទនាំយកទៅកាន់សំណាក់ស្ដេចក្ងោក ឈ្មោះចិត្ដពណ៌។ កាលទៅដល់ចំពោះមុខស្ដេចក្ងោកហើយ ក្ងោកជាបរិវារលើកទសករប្រណម្យថ្វាយបង្គំ ទើបបង្ហាញខ្ញុំបាទ។ ប្រាប់ស្ដេចក្ងោកថាៈ «ទេវ! សូមលោកម្ចាស់ជ្រាប អាកុកព្រហើននេះវាមកកាន់ប្រទេសយើង ហើយវាហ៊ានក្បត់ព្រះចេស្ដានៃទេវបាទ!»។ ស្ដេចក្ងោកសួរថាៈ «ចុះអាកុកនោះវាជាអ្វី? វាមកពីណា?»។ ក្ងោកជាបរិវារ ទាំងឡាយប្រាប់ថាៈ «អាកុកនេះជាចារបុរសនៃរាជហង្សហិរណ្យគភ៌ វាមកពីកប៌ូរទ្វីប។ គ្រានោះអែង ត្មាតឈ្មោះទុរទសី ជាប្រធានរដ្ឋមន្រ្ដីនៃស្ដេចចិត្រពណ៌សួរខ្ញុំបាទថាៈ «អ្នកណាជាប្រធានរដ្ឋមន្រ្ដីក្នុងប្រទេសអែង?»។ ខ្ញុំបាទឆ្លើយប្រាប់ថាៈ «ចាក្រពាកឈ្មោះសវិជ្ញៈ ជាអ្នកដល់នូវត្រើយនៃវិទ្យាសាស្រ្ដទាំងអស់»។ ត្មាតនិយាយតទៅទៀតថាៈ «ថាបើចាក្រពាកឈ្មោះសវិជ្ញៈនេះកើតក្នុងប្រទេសនោះមែន សមគួរ នឹង កាន់ដំណែងជាប្រធានរដ្ឋមន្រ្ដីហើយ ព្រោះថា៖
១៦ - កើតក្នុងប្រទេសខ្លួន ប្រព្រឹត្ដល្អបរិសុទ្ធតាមវង្សត្រកូល មានចិត្ដស្អាត ស្ទាត់ជំនាញក្នុងសាស្រ្ដ មានអាថិកំបាំង មិនតាំងខ្លួនជានាក់លេងល្បែងភ្នាល់ វៀរមិនប្រព្រឹត្ដបរទារកម្ម។
១៧ - ព្រះរាជាគួរគប្បីស្វែងរកមន្រ្ដី ជាអ្នកចេះចាំធម្មសាស្រ្ដ និង អថិសាស្រ្ដ ជាអ្នកមានពូជ ជានាម៉ឺនធំ មាននាមល្បីល្បាញ ជាបណ្ឌិតជាអ្នកបង្កើតទ្រព្យសម្បត្ដិ។
ក្នុងលំដាប់នោះ សេកជាមន្រ្ដីនិយាយប្រាប់ស្ដេចក្ងោកចិត្រពណ៌ទៀតថា «ទេវ! កប៌ូរទ្វីប និង ទ្វីបទាំងឡាយអែទៀត គ្រាន់ជាកោះតូចតាចទេ ហើយនៅក្នុងបរិវេណ អាណាចក្រជម្ពូទ្វីបទាំងអស់ ដូច្នេះទ្វីបទាំងឡាយនេះនៅក្នុងអធិបតេយ្យព្រះទេវបាទទាំងអស់» ស្ដេចក្ងោកចិត្រពណ៌ និយាយចាក់បណ្ដោយដោយល្មោភថាៈ «អើ!ពិតដូចអែងនិយាយមែន ព្រោះថា៖
១៨ - ព្រះរាជា១ មនុស្សឆ្កួត១ កូនក្មេង១ អ្នកបរិភោគកាម១ តែងចង់បានរបស់ដែលខ្លួនមិនទាន់បាន ចាំបាច់និយាយថ្វី ដល់របស់ដែលខ្លួនបានហើយ។ កាលនោះខ្ញុំបាទ (ទីឃ៌មុខ) ឆ្លើយតបថាៈ «ថាបើគ្រាន់តែថា រឺ គ្រាន់តែនិយាយ ហើយបានសំរេចអធិប្បតេយ្យដូចមាត់មែននោះ ខ្ញុំបាទក៏ចេះនិយាយដែរថាៈ «ជម្ពូ ទាំងមូលនៅក្នុងអំណាចស្ដេចម្ចាស់ខ្ញុំបាទឈ្មោះហិរណ្យគភ៌ទាំងអស់»។ សេកសួរមកខ្ញុំបាទវិញភ្លាមថាៈ «ធ្វើមធ្យោបាយដូចម្ដេច នឹង អោយសំរេចប្រស្នានេះបាន?»។ ខ្ញុំបាទឆ្លើយតបពាក្យសេកវិញថាៈ «ធ្វើសង្រ្គាម»។ កាលនោះស្ដេចក្ងោកចិត្រពណ៌និយាយប្រាប់ខ្ញុំបាទថាៈ «អែងត្រលប់ទៅប្រាប់ម្ចាស់អែងវិញទៅ អោយរៀបចំ សែន្យានុភាពត្រៀមចាំចុះ»។ ខ្ញុំបាទនិយាយថា «សូមលោកបញ្ជូនទូតទៅចរចាជាមួយលោកម្ចាស់ខ្ញុំសិន»។ ពេលនោះស្ដេចក្ងោកចិត្រពណ៌ បែរទៅប្រឹក្សាចំពោះ មន្រ្ដីទាំងឡាយថាៈ «តើនឹងតែងតាំងអ្នកណាជាទូត? ព្រោះទូតគួរចេះការ និងអោយមានលក្ខណសម្បត្ដិដូច្នេះ។
១៩ - មានភក្ដី មានគុណបរិសុទ្ធល្អ ប្រសប់វាងវៃ ឈ្លៀវឆ្លាត និង មានប្រតិភាន បុគ្គលបែបនេះគួរធ្វើជាទូត។ ត្មាតឆ្លើយថា «បុគ្គលមានលក្ខណៈដូច្នេះមានច្រើនណាស់ ទោះម្ដេចម្ដា គួរយើងតែងតាំងព្រាហ្មណ៍ អោយធ្វើជាទូតទៅចរចាព្រោះថា៖
២០ - ធ្វើសេចក្ដីជ្រះថ្លា (ធ្វើអោយចំរើន) ដល់ម្ចាស់ផែនដី ដែលមិនប្រាថ្នាចង់បានសម្បត្ដិ ដូចថ្នាំពិសពុលឈ្មោះកាលកូដៈ(4) មិនប្រាសចាកពណ៌ខ្មៅជាប់នៅកព្រះ អីសូរជានិច្ច។
ក្ងោកចិត្រពណ៌បង្គាប់សេកថាៈ «នែសេក! អែងចូរទៅ ជាមួយទីឃ៌មុខនេះ ហើយនិយាយប្រាប់ម្ចាស់គេថា យើងរៀបទ័ពត្រៀមព្រមហើយ»។ សេកទទួលអាជ្ញាថា «ទេវៈ! ខ្ញុំបាទទទួលតាមអាជ្ញាហើយ តែកុកទីឃ៌មុខនេះជាសត្វទុជ៌ន ខ្ញុំបាទទៅជាមួយផងមិនបានទេ ព្រោះថា៖
២១ - មនុស្សទុជ៌ន ប្រព្រឹត្ដអំពើអាក្រក់ ផលអាក្រក់តែងធ្លាក់ទៅលើមនុស្សល្អវិញ(5) ដូចរាពណ៍ទៅលួចនាងសិតា ផលអាក្រក់របស់រាពណ៍នេះធ្លាក់ទៅលើសមុទ្រ គឺសមុទ្រត្រូវព្រះរាមចងថ្នល់។
២២ - បុគ្គលមិនគប្បីឋិតនៅ រឺមិនគប្បីដើរទៅជាមួយមនុស្សទុជ៌នឡើយ ក្នុងកាលណាក៏ដោយ ហង្សស្លាប់ព្រោះ ឋិតនៅជាមួយទទា ស្លាប់ព្រោះដើរទៅជាមួយ ទាំងអស់នេះមកតែពីសមាគមមួយអន្លើដោយក្អែក។ ចិត្រពណ៌សួរ ឡើងថាៈ «ចុះរឿងនោះតើដូចម្ដេច?» សេកដំណាលរឿងនោះដូចតទៅនេះថា៖។
- (1)ហិតោបទេស សេចក្ដីប្រែជាភាសាបារាំងរបស់លោកឡង់សឺរូមានគាថាលើលដូច្នេះ គឺ បក្សី មនុស្សកាច មនុស្សល្ងង់ និងអ្នកដែលអួតខ្លួនជាអ្នកប្រាជ្ញ មិនមានសមត្ថភាពធ្វើគេហដ្ឋាននៅបានទេ បានគ្រាន់តែបំផ្លិចបំផ្លាញគេហដ្ឋានតែប៉ុណ្ណោះ)។
- (2)ហិតោបទេស សេចក្ដីប្រែជាភាសាបារាំងរបស់លោកឡង់សឺរូ មានគាថាលើលដូច្នេះគឺ បុគ្គលកុំគប្បីឋិតនៅ រឺដើរទៅជាមួយមនុស្សអាក្រក់ សូម្បីមួយរំពេចអោយសោះ ព្រោះថាការសេពគប់មនុស្សអាក្រក់ឈ្មោះថាសេចក្ដីស្លាប់ ការសេពគប់អ្នកសប្បុរសឈ្មោះថាសន្ដិភាព។
- (3)ហិតោបទេស រោងពុម្ពភាគិវបុស្ដកាល័យគាយឃាដិកាសី មានគាថាដូច្នេះ គឺ មេពពែអាស្រ័យការប្រោសប្រាណនៃ សីហៈ អាចស្វែងរកអាហារក្នុងព្រៃអិតភិតភ័យ អែវិសណៈ (ពិភេក) អាស្រ័យបុណ្យព្រះរាម ទើបបានរាជនៅក្រុងលង្កា។
- (4)ថ្នាំពុលដែលកើតពីការកូរសមុទ្រទឹកដោះ នៅជាប់នឹងកព្រះអីសូរ មានពណ៌ខ្មៅមិនប្រឡាក់កព្រះអីសូរ ហើយជាគ្រឿងលំអរព្រះអីសូរ អែព្រាហ្មណ៍ជានាក់ទល់ក្រនៅរួមជាមួយស្ដេចដែលមានទ្រព្យច្រើន ក៏មិនត្រូវការ ចង់បានទ្រព្យស្ដេច។
- (5)កាលរាពណ៍លួចនាងសិតាយក ទៅទុកនៅក្រុងលង្កា ព្រះរាមចង់ថ្នល់ឆ្លងសមុទ្រលើករេហ៍ពលទៅវាយក្រុងលង្កាបែក។