រាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ
ដោយ យឹម កិច្ចសែ
©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង
****************************************
ទស្សនៈអ្នកចុះផ្សាយ
ដោយកែ ឈុន
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី10.វិច្ឆិកា 2018.ម៉ោង
9:09
ពេលខ្ញុំអាន«រឿងរាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ» របស់កវីបណ្ឌិតយឹម កិច្ចសែ ខ្ញុំនឹកកោដសរសើរវោហាសាស្ដ្រដ៏រស់រវើក របស់លោកយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះរឿងនេះ បានបង្ហាញការប៉ិនប្រសព្វខ្លាំងណាស់ក្នុងការតាមអង្វរនារីម្នាក់ដែលមានបេះដូងស្ពឹកស្វិតស្រពោន ស្លាប់បាត់បង់ ឈប់ទទួលក្ដីស្នេហ៍ អស់ទៅហើយ អោយកំរើករញ្ជួយញាប់ញ័រវិញបាន។ មុន នឹងអធិប្បាយអំពីសាច់រឿងរាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ ខ្ញុំសូមធ្វើការសិក្សាខ្លះៗទៅលើ រឿងរាមកេរ្ដិ៍ សិន។
រាមកេរ្ដិ៍ គឺជាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ដ៏ល្បីល្បាញ ដែលប្រែចំលងចេញពី «រឿងរាមាយណៈ» របស់ឥណ្ឌា និពន្ធដោយលោកវាល្មិកិរវាង ហើយបានជ្រួតជ្រាបចូលមកប្រទេសកម្ពុជាយើង តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ រឿងរាមកេរ្ដិ៍បានចាត់បញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាថ្នាក់ទី១ ទំនើបជាតិ (ថ្នាក់ទី១១បច្ចុប្បន្ន) ផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ យ៉ាងស៊ីជំរៅ ហើយល្បីសុះសាយរហូតដល់ចុងកាត់មាត់ញកនានា ក៏បានជាទីរាប់អាន ជាទីពេញនិយមចូលចិត្ដ របស់ប្រជាជនខ្មែរ ដែលតែងលើកយករឿងរាមកេរ្ដិ៍ នេះ មកសំដែង ជាបទល្ខោន ឬ និទានកំសាន្តក្នុងពេលទំនេរពីការងារផងដែរ។
ក្នុងរឿង រាមកេរ្ដិ៍ មានតួអង្គច្រើនណាស់ ព្រះបាទទសរថ ជាស្ដេចចក្រពិត្ដ មានភរិយាបីព្រះអង្គ និង មានបុត្រ បួនព្រះអង្គ។ មានតួយក្សជាច្រើនទៀត ដូចជា កាកនាសូរ រាមសូរ ក្រុងខ សូបនខា ក្រុងរាពណ៍ (ទស្សមុខ) និងតួអង្គទ័ព ស្វាមាន សុគ្រីព ពាលី ហនុមាន ជាដើម។
ព្រះរាម ជាតួអង្គសំខាន់នៅក្នុងរឿង បានរៀបអភិសេសជាមួយ នាង សីតា ជានារីម្នាក់មានសម្រស់ល្អឆើត ដែលយក្សទសមុខ (ក្រុងរាពណ៍) ប្រាថ្នាចង់មានភ្នែកមួយសែន អណ្ដាតមួយលាន ទុកសំរាប់មើល និង សរសើរ សំរស់នាងសីតា។ ដោយមានការច្រណែន ឈ្នាននីស គ្នានឹងគ្នា ក្នុងការឡើងគ្រងរាជ ដោយព្រះនាងកៃកេសី ចង់អោយបុត្រ របស់ព្រះនាង ព្រះភិរុត ឡើងគ្រងរាជតាមសន្យា ព្រះរាមដែលព្រះបាទទសរថ ប្រាថ្នាចង់អោយឡើងគ្រងរាជជំនួសព្រះអង្គ ត្រូវព្រះនាងកៃកេសី ដាក់អោយនិរទេសខ្លួន ១៤ឆ្នាំ ទើបអាចមកសោយរាជ្យបាន។ ដោយព្រះអង្គត្រូវគោរពពាក្យសច្ចៈ ព្រះរាម និង ជាយា នាងសីតា រួមទាំងព្រះលក្សណ៍ ផងបាននិរទេសខ្លួនចូលទៅក្នុងព្រៃ។ ភ្លើងសង្គ្រាមបានឆាបឆេះឡើងបន្ដិចម្ដងៗ ក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ ដោយសារក្រុងរាពណ៍ បានលួចចាប់នាង សីតា យកទៅឃុំទុកក្នុងក្រុងលង្កា ដើម្បីសុំស្នេហ៍ពីនាង។ ក្រុងលង្គាគឺជាឋានសួគ៌មាស មានគូរទឹក៧ មានកំពែង៧ យ៉ាងមាំអស្ចារ្យ ស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំព្រះសុមេរុ។ សង្គ្រាមតាមរកនាងសីតា មកថ្វាយព្រះរាមវិញ បានដុតអោយឆេះ រលាយនគរក្រុងលង្កាខ្ទេចខ្ទីអស់តែម្ដង។
យើងសង្កេតឃើញតួអង្គនីមួយៗ នៅក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ សុទ្ធសឹងជា អច្ឆរិយបុគ្គល ខ្លាំងពូកែអស្ចារ្យ ព្រះរាម ព្រះលក្សណ៍ ក្របីទូភី យក្សរាមសូរ ក្រុងខ ក្រុងរាពណ៍ សូបនខា ទ័ពស្វាពាលី សុគ្រីព ហនុមាន កាលាខ្លួន ផ្លែងសរ យ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេង។ តាមការសិក្សាក្នុងទេវកថានិយម តួអង្គព្រះរាម គេបានចាត់បញ្ចូលទៅក្នុង អវតាវិស្ណុ គឺជាអវតា ដ៏សំខាន់មួយរូប នៃការបែងចែកអវតាវិស្ណុទាំងឡាយ ដែលមានតួនាទី ចុះមកកើតក្នុងឋានមនុស្សលោក ដើម្បីបង្ក្រាបសភាវៈអាក្រក់ ដែលតែងតែបៀតបៀន បំផ្លិចបំផ្លាញ សេចក្ដីសុខរបស់មនុស្សលោក។ ការធ្វើសង្គ្រាម ដុតនគរលង្ការបស់ព្រះរាម គឺជាសោកនាដកម្មដ៍ខ្លាំងក្រៃណាខ្លាំង ហើយវាកើតចេញមក គឺគ្រាន់តែជាអំពីកម្ម នៃការឈ្លោះដណ្ដើម «ស្នេហា» ដណ្ដើមស្រីគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះរាមជាអ្នកឈ្នះសង្គ្រាមទាំងស្រុង ហើយបាននាំនាងសីតាមករួមរស់ជាមួយគ្នាវិញ។
បន្ដមក គ្រាន់តែនាងសីតាគូររូបក្រុងរាពណ៍ ព្រះរាមក្នក់ចិត្ដប្រច័ណ្ឌនាងសីតា នឹង ក្រុងរាពណ៍យ៉ាងខ្លាំង រហូតបញ្ជាអោយព្រះលក្សណ៍យកនាងទៅប្រហារជីវិត ព្រះលក្សណ៍មិនដាច់ចិត្ដប្រហារជីវិតនាងសីតាទេ នាងបានគេចភៀសព្រះកាយតាមព្រៃ បានទៅដល់អាស្រមអីសីវិជ្ជប្រិតវិញ។ នៅពេលដែលដឹងថា នាងសីតាមិនស្លាប់ព្រះរាមដឹងខ្លួនខុសបានទៅសុំអង្វរករ អោយនាងជានា នឹង ព្រះអង្គវិញ នាងសីតា មិនព្រមជានា នឹង ព្រះរាមវិញទេ រហូតព្រះរាមធ្វើល្បិចកិច្ចកលចូលកោដ្ឋបញ្ឆោតនាងសីតា អោយតាមមករកព្រះអង្គ គឺជាល្បិចកិច្ចកល ដែលនាងសីតា ចោទថាជាស្ដេចអាក្រក់អិតខ្មាស ធ្វើអោយនាងសីតារិតតែខឹងខ្លាំងទ្វេឡើងទៀត ហើយនាងបានរត់ ទៅដល់ឋានភជង្គនាគ ដែលស្នេហា ព្រះរាម នឹង នាងសីតាត្រូវបែកបាក់យ៉ាងមិនអាចជានាគ្នាវិញបាន។ ត្រង់នេះយើងឃើញព្រះរាម ដែលគេចាត់ទុកជា អវតាវិស្ណុ ដ៏សំខាន់ម្នាក់នោះ គឺគ្រាន់តែជាមនុស្សកូនអ្នកស្រុក មានស្នេហា ចេះស្អប់ ស្រលាញ់ ច្រណែន ប្រច័ន្ន ឈ្នាននីស កោងកាចសាហាវទៀតផង។ គិតសព្វទៅ ព្រះរាម ជាអច្ឆរិយៈបុគ្គម្នាក់ ដ៏ខ្លាំងពូកែ ធ្លាប់កម្ទេច ពួកយក្សបិសាច អោយខ្លបខ្ចាចចាញ់រិទ្ធព្រះអង្គបាន តែព្រះអង្គ បែរជាមកចុះចាញ់ស្នេហ៍ ស្នេហ៍ ដែលព្រះអង្គមិនអាចអង្វរករអោយនាងសីតាព្រមជានា ស្រលាញ់ ព្រះអង្គវិញបាន។
រាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ
ព្រះរាមក្នុង «រឿងរាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ» មើលទៅហាក់ដូចជា មិនមែនជាអច្ឆរិយៈ បុគ្គលទៀតទេ តែព្រះអង្គគឺជាតួអង្គម្នាក់ ដ៏ពោរពេញដោយសមត្ថភាពក្នុងការដោះស្រាយវិបត្ដស្នេហ៍ ដែលបែកបាក់គ្នាកន្លងទៅ។ នៅក្នុងរឿងនេះ យើងបានស្រមៃឃើញថា ដូចជាតួអង្គទាំងពីរ គឺ ព្រះរាមក្ដី នាងសីតាក្ដី គឺជាតួយុវវ័យស្នេហាដ៍ពោរពេញដោយមនោសញ្ចេតនា គឺជាការចរចាស្នេហ៍មួយ ប្រកបដោយភាពទន់ភ្លន់ ដោយវោហាសាស្ដ្រយ៉ាងប៉ិនប្រសព្វ របស់តួអង្គប្រុស និង តួអង្គស្រី ពីការសារភាពស្នេហ៍ ដែលតួអង្គស្រីខឹងងក់ងរ មិនព្រមជានាគ្នាសោះឡើយ ខ្ញុំសូមដកស្រង់ខ្លះៗដូចតទៅនេះ៖
«នារាត្រីពេញបូណ៌មី បងអង្គុយសំលឹងច័ន្ទថ្លា ឃើញហាក់ដូចជាវង់ភក្ដ្រសីតា។ បងនិយាយរកច័ន្ទ ហើយបបូរមាត់ញញឹមរបស់អូនក៏ឆ្លើយតបមកបងវិញ ប្រកបដោយសោភ័ណ។ ភ្នែកធំខ្មៅសើមទឹកដមទាំងគូរបស់អូន សំលឹងមកបងដោយស្នេហ៍វិសិដ្ឋ ដូចក្នុងអតីតកាល។ បងស្រមៃហាក់ដូចនៅថ្មីៗ ពេលសីតាអង្អែលទ្រូងបងនៅលើសយនា រួចហត្ថទាំងគូ មកក្រសោបកាយបងយ៉ាងរំភើបញាប់ញ័រ។ អូនធ្លាប់យកទ្រូងដ៏ល្អក្បំមកប្រលែងលេងលើភក្ដ្របង អូនធ្លាប់រំភើបញាប់ញ័រក្រោមម្រាមដៃបបោសអង្អែលថ្នាក់ថ្នមពីបង កាយដ៏ស្រលូន ដែលអូនធ្លាប់ចូលចិត្ដអោបបង «បីបម» ទាំងអស់នោះក៏អូនកាត់អាល័យបានទៀត។ បងសែន «ស្រណោះក្លិនស្រី» ស្រណោះ «សំដីស្រទន់ពីរោះ» ពុំអាចភ្លេចបានឡើយ។ សីតាមាសបង បងស្រលាញ់អូនខ្លាំងពេកហើយ អូនមិនឃើញ មិនដឹង មិនយល់ទេរឺអី? រឺ មួយក៏អូនចង់អោយបងហែកទ្រូងដូចហនុមាន ដើម្បីសំដែងក្ដីស្នេហ៍ស្មោះជូនអូន? រឺ មួយអូនចង់អោយបងដើរលុយភ្លើង ជាសំនងចិត្ដអូនវិញ? ប្រាប់បងមក បងសុខចិត្ដធ្វើទាំងអស់ជូនអូន។»
នាងសីតា ក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ នៅតែខឹង មិនព្រមជានាវិញឡើយ ព្រះរាម មានការឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំង ហើយបានពោលពាក្យយ៉ាងធ្ងន់ៗប្រាប់នាងសិតាថា ព្រះអង្គឈប់ជឿថា ស្នេហ៍អិតអវសានរបស់ស្រីពុំមានទេ។ ព្រះអង្គ នឹង ជ្រើសរើសស្រីស្អាតៗ លើសស្រីឈ្មោះសីតា មកប្រលោមកៀកកើយ កំដរកាយតណ្ហា រួចជាន់ឈ្លឺចោល មុននឹងទៅលេងសើចជាមួយស្រីផ្សេងទៀត។ ស្រីៗ គឺជាផ្កាអិតក្លិន រឺ ថាឆាប់រោយក្លិន មិនមែនអី សំខាន់ឡើយ។ នាងសីតា ឈឺចាប់ដល់កំរិត នាងយំយ៉ាងខ្លាំង ព្រះរាមលួងលោមនាងម្ដងទៀត រំលឹកអំពីស្នេហាអតីត គឺ ពេលស្រលាញ់គ្នា ពេលអោបក្រសោម បបោសអង្អែលប្រាណ ព្រឺព្រួចដោយតណ្ហាស្នេហា ពេលរួមរក្សនាងធ្លាប់លែងកាយដ៏ស្រលូនដែលរំជើបរំជួលដល់ចំនុចកំពូលនៃសេចក្ដីស្នេហ៍។ នាងសីតាខ្សឹកខ្សួលទន់អស់កាយា ព្រះរាមលូកហត្ថាថ្នមៗអោបត្រកងកាយនាងមកផ្នប់អោរ៉ាថើបថ្នមៗ លើផែនថ្ពល់ព្រឿងៗ ជោរជនដោយជលនេត្រ។ ស្រីបិទភ្នែកដើម្បីកុំអោយឃើញមុខប្រុសកំណាចមួយនេះ ប្រុសដែលចង់សំលាប់អាយុជីវិតនាង ដែល នាងសែនស្រលាញ់យូរណាស់មកហើយ មន្ដស្នេហ៍អតីតទំលាក់វាំងននខ្មៅបន្ដិចម្ដងៗ ធ្វើអោយនាងភ្លេចអស់នូវទុក្ខកង្វល់ទាំងឡាយ សេចក្ដីស្នេហា បើកទ្វារក្នុងដួងចិត្ដធីតាបន្ដិចម្ដងៗ ស្រីយកដៃក្រសោបអោបស្វាមី ពោរពេញដោយក្ដីក្នាញ់អាណិតស្រលាញ់យ៉ាងជ្រាលជ្រៅក្រៃពេក។
ទំនាស់ស្នេហាដែលគូស្នេហ៍មិនអាចជួបគ្នាបាននៅក្នុង «រឿងទុំទាវ» ទុំនិងទាវ បូជាជីវិតស្នេហាស្មោះស្ម័គ្រ បាត់ជីវិតទាំងពីរនាក់ អ្នកស្រុកត្បូងឃ្មុំជាប់ទោសនៅក្នុងរឿងស្នេហាទុំទាវទាំងអស់គ្នា ដោយសារការលោភលន់ពន់ពេកពន់របស់ដូនផាន់ម្ដាយនាងទាវ។ ក្នុង «រឿងកាកី» ជារឿងស្ដី ពីស្រ្ដីចិត្ដចើកសាវា មានប្ដីមួយហើយមួយទៀត មិនចេះស្កប់ស្កល់ ត្រូវបានព្រះបាទព្រហ្មទត់បំបរបង់បណ្ដែតតាមក្បូនចោលក្នុងទឹកទន្លេគង្គា។ ស្នេហា ក្នុងរឿងទុំទាវក្ដី ក្នុងរឿងកាកីក្ដី ជាស្នេហា ដ៏កាចសាហាវ សោកសៅយ៉ាងក្រៃលែង មិនមែនជាក្ដីប្រាថ្នានៃគូស្នេហ៍ទាំងឡាយឡើយ។
នៅក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ ទំនាស់ស្នេហាគឺជារឿងកំប៉ិចកំប៉ុក ដែលនាងសីតាគ្រាន់តែគូររូបក្រុងរាពណ៍ព្រះរាមកើតខឹងក្រោធឃោរឃៅប្រច័ណ្ឌនាងនឹង ក្រុងរាពណ៍ ហើយបញ្ជាអោយគេយកនាងទៅប្រហារជីវិតចោល ដែលធ្វើអោយ នាងសីតា មិនព្រមជានានឹងព្រះរាមវិញបានឡើយ ។ ព្រះធណីបើកផ្លូវបញ្ជូននាងទៅឋានភជង្គនាគបាត់ទៅ ក៏ជារឿងទោសនៃស្នេហាមួយដ៏សែនសោកសៅយ៉ាងក្រៃពេកដែរ។
រឿងស្នេហាក្នុងអតីតកាល គឺ ស្នេហារបស់នាងត្រចើលដោះក្រាល ដែលបានឆ្លុះបញ្ចាំង អំពីសង្គមខ្មែរក្នុងសម័យបុរាណដ៏យូរលង់អោយដឹងថា ក៏មានមាតាបិតាក្នុងជំនាន់នោះ មិនបានប្រើអំណាចផ្ដាច់ការ បែប«នំមិនធំជាងនាឡិ» នោះដែរ តាដុងយាយជ័យមិនសុខចិត្ដលើកកូនស្រី «នាងត្រចើលដោះក្រាល» អោយទៅស្ដេចផែនដីទេ គាត់គោរពឆន្ទៈរបស់កូនស្រី ដែលបានស្រលាញ់គ្នាជាមួយព្រានព្រៃប្រមាញ់វឹងស៊ុងទៅហើយ ហើយពង្រត់កូនស្រីអោយទៅរៀបការ ជាមួយព្រានប្រមាញ់វឹងស៊ុង ដែលមានឋានៈត្រឹមជាព្រានព្រៃម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ គឺជាស្នេហាបរិសុទ្ធ សមតាមប្រាថ្នា ជាស្នេហាបានសំរេចគ្រប់បែបយ៉ាង ជាស្នេហា ដែលបុរសស្រ្ដីគ្រប់ៗគ្នាតែងប្រាថ្នាចង់បាន។
ងាកមើលរឿងស្នេហា ក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ក្នុងក្ដីស្រមៃ របស់បណ្ឌិតយឹមកិច្ច ក៏ជាស្នេហាមានន័យមិនចាញ់រឿងនាងត្រចើលដោះក្រាលដែរ ជាស្នេហាមួយបង្កប់ដោយមនោសញ្ចេតយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ក្នុងវោហាពោលពាក្យស្នេហាយ៉ាងផ្អែមត្រជាក់ មានចលនារស់វើកនៅក្នុងសាច់រឿងហាក់ឃើញតួអង្គស្នេហ៍ទាំងពីរនាក់ បណ្ដើរគ្នាត្រសង សាកសងចែចូវគ្នា ងក់ងរដាក់គ្នា ចែចង់គ្នា ដូចយុវវ័យស្នេហ៍គ្រាដំបូង។ ជាទំនាស់ស្នេហាមួយមានភាពស្វិតស្វាញ តានតឹង ណែនអោរ៉ា ទោទន់កាយ ក្នុងអន្លង់សេ្នហ៍ដ៏ជ្រាលជ្រៅសែនជ្រៅ។