អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ
រឿងមហាចោរនៅទល់ដែន
ដោយសាង សាវាត
©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង
****************************************
១៨ - ថ្កើងត្រង់ណា
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី17.កញ្ញា 2016.ម៉ោង 9:04
ទឹកស្ទឹងសិរីសោភ័ណហូរវឹងអិតស្រាកស្រាន នាំគល់ឈើពណ៌ខ្មៅដែលមានរិសបះច្រងាង គួរអោយសំបើមក្នុងដួងចិត្ដ និង កំទេចកំនាត់ឈើតូចតាចពាសពេញគង្គា។ ខាងកើតរង្វង់ព្រះសុរិយាមូលក្រលង់ប៉ុនចង្អេរ លេចឡើងសន្សឹមៗ ពណ៌ក្រហមឆ្អិនឆ្អៅសាច់មួយ។ ក្អែកទាំងឡាយហិចហើរឆៀងឆាប ស្រែកយំគំនាប់ព្រះសុរិយាពេលព្រឹក ដែលត្រជាក់ដល់ដួងចិត្ដមនុស្សលោក។ ពពក ស ក្រហម ខៀវ វាសផ្ទៃគំនូរមួយដ៏ល្អឆើតឆាយរកសិល្បករណាមួយគូរអោយបានដូចផងពុំបាន។ ផ្ទៃមេឃបៃតងស្អាប់ លាតសន្ធឹងដ៏ធំទូលាយបីដូចស្អាប់ដ៏ធំទូលាយដូច្នោះដែរ។ ទូកមានន្ទកំពុងឆ្លងកាត់ធម្មជាតិដ៏ចំលែកនេះ។
តាមមាត់បង្អួចទូកនេះ ព្រះនាងមណីអង្គុយសំលឹង ធម្មជាតិយ៉ាងស្រងូតស្រងាត់ ធីតាស្រលាញ់ធម្មជាតិពេលព្រឹកនេះជាពន់ពេក។ តែអានាគតរបស់នាងគ្មានរស្មីសប្បាយដូចធម្មជាតិឡើយ។ សន្ដានចិត្ដខ្លោចផ្សា ស្ដាយ ភ័យ ព្រួយ ខ្លាចខានបានឃើញធម្មជាតិដ៏ត្រចះត្រចង់នេះដែលបានឆ្លងកាត់រូបស្រី។ នាងសួរថា "អញត្រូវស្លាប់ពេលនេះហើយរឺអី? នឹងពឹង ពឹងទៅទេវតា រកទេវតាមិនឃើញ។ នឹងទីពឹងលើបុណ្យព្រេងពីនាយ មិនដឹងជាជាតិមុនបានធ្វើយ៉ាងណា មិនអាចទុកចិត្ដបាន នឹងទីពឹងលើមនុស្ស លើទូកទាំងអស់សុទ្ធតែខ្មាំង។ នឹងទីពឹងលើនាយបំរុង ប្រុសនេះខ្សោយណាស់គ្មានអំណាចអ្វីទេ។ នឹងទីពឹងលើខ្លួនអែងៗ ជាប់គុកគេទៅហើយ។ នឹងទីពឹងលើល្បិចតំរេះខ្លួន មានន្ទជាបងដឹងអស់គ្មានសល់ ថែមទាំងធ្វើរិកខែងមកបើកចំហអោយរត់ថែមទៀត។ ព្រះនាងប្រះខ្លួនប្រូសទៅលើពូក។ ស្រីនឹកជាចុងក្រោយបង្អស់ថា "ណ្ហើយតាមដំណើរទៅចុះ គឺថាតាមយថាកម្មទៅចុះ"។ បើវាសនា ត្រូវស្លាប់ក៏ស្លាប់ បើថាត្រូវរស់ក៏រស់។ បន្ដិចស្រាប់តែនាងឃើញមានន្ទសំរូតខ្លួនចុះតាមបង្អួចមក។ មានន្ទសើចដាក់នាងយ៉ាងរីករាយ ធីតាធ្វើមិនឃើញ នៅស្ងៀមធ្មឹងដដែលមានន្ទលោតឆ្ដុបមកលើក្ដារ ច្រត់ដៃលើចង្កេះយ៉ាងសង្ហា។ នាងនៅស្ងៀមដដែល។ មានន្ទនិយាយទៀតថា:
- - អូនគេងស្រួលទេយប់មិញ ?
- ព្រះនាងមណីពេបមាត់ ឆ្លើយថា
- - គ្មានដែលស្រួលទេ មនុស្សជាប់គុកនោះ !
- មានន្ទញាក់ភ្នែកអុជបារីមួយជក់ផ្សែងហុយទ្រលោម
- - មើលចុះតើខ្វះអ្វី ? ពូកក៏មាន ខ្យល់ក៏មាន ចង្កៀងក៏មាន ម្ដេចមិនស្រួលទៀត?
- - ព្រោះទីនេះជាគុក !
- មានន្ទសើចក្អាកក្អាយ
- - គុករបស់បងមិនដូចគុករបស់អូនទេ
- ធីតាកាត់យ៉ាងរហ័សថា
- - ខុសត្រង់ណា ?
- មានន្ទនិយាយមួយៗថា
- - គុករបស់អូនជាឋាននរក ដែលមនុស្សជាប់ខ្នោះ ជាប់ច្រវាក់ ដេកលើដីដូចឆ្កែ ហាលខ្យល់រងារដូចជ្រូក ធ្វើការធ្ងន់ៗដូចគោត្រូវគេវាយបង្ខំ វាយដំដូចសត្វ ស៊ីបាយដូចសត្វ អែគុករបស់បង ជាគុកសំរាប់កែមនុស្សអោយចេះគិត អោយចេះធ្វើការ អោយស្រលាញ់ការ . . . បងស្គាល់គុកអូន ព្រោះអូនបានយកបងទៅដាក់គុក!។
- ព្រះនាងមណីភ្ញាក់ព្រើតនឹងសំដីនេះ។ បបូរមាត់នាងឡើងស្លាំង ព្រោះនាងយល់ថា "មានន្ទដឹងថា គឺនាងនេះហើយដែលធ្វើបាបខ្លួន"។ នាងភ័យដោយមិនដឹងជាមានន្ទសងសឹកបែបណាវិញទេ។ នាងខ្មាស ព្រោះនាងជាស្រីមិនគួរមានចិត្ដអាក្រក់ដល់ម៉្លោះ។ តែធីតាខំប្រឹងធ្វើទឹកមុខដើម្បីកុំអោយបុរសដឹងថា នាងគិតយ៉ាងណាឡើយ។ អែមានន្ទក៏និយាយធ្វើព្រងើយអិតលួចមើលទឹកមុខនាងឡើយ ដោយមកអង្គុយនៅលើពូកចុងជើងនាង។ បុរសបន្ដវាចាទៀតថា
- - តែទោះគុករបស់បងស្រួលក៏ដោយ ក៏សូមអូនកុំខឹង។ មិនតែប៉ុណ្ណោះត្រូវអូនដឹងថា "កង់ត្រាចកង់ធ្នង់ " "ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចច្រមោចស៊ីត្រី"។
- យី! គិតទៅបុរាណមានប្រាជ្ញាមែន ចេះនិយាយសមហើយត្រូវផងហ៎្ន! អូនឃើញទេ? ហេតុអ្វីអូនក៏ត្រូវធ្វើល្អ បងក៏ត្រូវធ្វើល្អ នោះវាអស់មានទុក្ខហើយ? ចំពោះស្រុកយើង ពេលនេះយើងនៅខ្ញុំគេប្រាកដជាពេលក្រោយយើងទៅជាអ្នកជាវិញមិនខាន។
- នារីញញឹមស្ងួត
- - ខ្ញុំខ្ជិលស្ដាប់ណាស់បង!
- - អូ! អូនខ្ជិលស្ដាប់! គឺបំបិទភ្នែក បំបិទត្រចៀក បំបិទខួរក្បាលអូនអោយនៅតែក្នុងទ្រុងងងឹតហើយ។ ទេ! អូនមានភ្នែកតោងមើល មានត្រចៀកតោងស្ដាប់ មានខួរក្បាលតោងគិត កុំបង្រួញជីវិតអែងដូច្នោះ។ ហាសៗ! នេះមកពីអូនធ្លាប់បង្រួញគំនិតគេខ្លាំងពេកទៅវាបាបមកធ្វើកម្មពៀរតែខ្លួនអែងដូច្នោះ ហាសៗ។
- នាងមណីក្រោកឡើងដើរតំរង់ទៅរកប៉ាន់តែ។ នាងចាក់តែដែលនៅក្ដៅៗពីរពែង នាងហុចមួយពែងមកមានន្ទ។
- - សុំបងពិសាទឹកតែសិនទៅអោយវាស្រួលបំពង់ក អាចអោយបងនិយាយបានស្រួលជាងនេះទៅទៀត។
- - អរគុណ! អរគុណ! បងមិនហ៊ានញ៉ាំទឹកតែអូនទេ។ បងធ្លាប់ហើយ ព្រោះទឹកតែអូនមានពិស អាចសំលាប់បង! អូនលួចដាក់ថ្នាំមែនទេ? ហ៊ី! អ្នកធ្វើការជាតិគេមិនដែលសំលាប់គ្នាទេ! ទោះគេស្អប់គ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ។ អីលូវបងសូមដាក់ថ្នាំនេះក្នុងពែងតែរបស់អូនចុះ។
- ថាហើយមានន្ទយកថ្នាំមួយកញ្ចប់ពីហោប៉ៅអាវខ្លួនលាកញ្ចប់នោះយ៉ាងស្រួលរួចចាក់ទៅក្នុងពែងរបស់នាងមណី។ ធីតាសើចយ៉ាងស្រស់ឆ្លើយថា
- - ប្អូនចង់សំលាប់បងណាស់។ ប្អូនចង់ៗ រាល់ពេលដេកមិនលក់ អង្គុយមិនសុខ បាយមិនបាន។ នឹកឃើញបងពេលណា ញ័រអស់ដើមទ្រូងពេលនោះអែង។
- - ចង់ ?
- - ច៎ាះ ! ខ្ញុំចង់សំលាប់បងអោយបានក្នុងថ្ងៃណាមួយ!
- មានន្ទងក់ក្បាលញញឹម
- - អើ! មនុស្សយើងកើតមកសំរាប់តែស្លាប់ ទោះអូនអែងមិនចង់ក៏បងស្លាប់ដែរ។ អូនអែងដែលចង់រស់តែម្នាក់អែងនោះក៏គង់តែស្លាប់ដែរ។ អីលូវញ៉ាំថ្នាំនេះទៅ មិនអីទេ ថ្នាំនេះញ៉ាំទៅងងុយគេង។ ដល់អូនគេងលក់ទៅបងបង្ហាញពួកតំរួតអោយវាបើកផ្លូវបងទៅមុខទៀត។
- ធីតាចាប់ពែងតែញញឹមលេបក្អឿកៗ។
- - ទោះបងសំលាប់ប្អូនមុនប្អូនសំលាប់បង ក៏ប្អូនសប្បាយចិត្ដណាស់
- នារីបង្វិលខ្លួនផ្ដួលទៅក្នុងរង្វង់ដៃមានន្ទ ។ ធីតាធ្មេចភ្នែកនិយាយតិចៗថា
- - ជិតដល់កន្លែងឆែកហើយរឺនៅ ?
- - នៅប្រហែលមួយស្របក់ធំទៀត
- - ចូរបងប្រយ័ត្នអោយមែនទែន បន្ដិចទៀតប្អូនរត់រួចពីកន្ដាប់ដៃបងហើយ !
- - គឺព្រលឹអូនដែលរត់រួច អែរូបអូនប្រាកដជាមិនរួចទេ
- - ច៎ាះ! ព្រលឹងរត់រួច រូបក៏រត់រួចទៀត។ រត់អោយរួចក្នុងមួយអាទិត្យទៀតយ៉ាងយូរ។ ប្អូនមិនមែននិយាយលេងទេ គឺនិយាយប្រាកដណ៎ា! សូមបងចាំអោយច្បាស់ទៅកុំធ្វេសអោយសោះ។
- - អីលូវសន្មតថា អូនរត់រួចចុះ តើអូនទៅណា ?
- - ប្អូនទៅសិរីសោភ័ណវិញ ប្អូនលើកទ័ពមកវាយយកជីវិតបងអោយបាន ប្អូនរៀបការជាមួយបងកាមា រឺ ជាមួយអ្នកណាម្នាក់ទៀតក៏បាន។
- - បងអរគុណណាស់ បើអូនធ្វើដូច្នោះបាន គ្រាន់បងមានការធ្វើច្រើន សោះនឹងទំនេរច្រើនពេក។ អែអូនមិនខ្លាចបងលើកទ័ពទៅវាយអូនវិញទេ?
- នារីទន់ត្របកភ្នែកឡើងៗ។ ថ្នាំជ្រួតជ្រាបសព្វសព៌ាង្គកាយនាង ធ្វើអោយត្រចៀកនាងលឺងីង ធ្វើអោយគំនិតនាងវិលៗ ស្លុងៗ បាត់ស្មារតីលែងលឺអ្វី!។ មានន្ទលើកនាងដាក់យ៉ាងថ្នមៗ លើកពូក។ លុះដល់ពេលអ្នកឆែកមក មានន្ទ និង សហការីដែលតែងខ្លួនជាទាហានខាងព្រះកំពុតបានកំ ហែងនាយតំរួតថាកុំមាត់ ព្រះនាងកំពុងផ្ទុំមិនទាន់ភ្ញាក់ទេ។ ព្រះនាងមានដំនើរសំងាត់ទៅចាប់ «មហាចោរនៅទល់ដែន»។
- ថ្ងៃបែរបន្ដិច ទូកយើងបានទៅដល់ភូមិភ្នៀតដូចបំនងមែន។
- នៅមាត់កំពង់ កងពលរាប់រយនាក់ឈរតំរៀបត្រៀបត្រាចាំទទួលមានន្ទជាមេ។ មិនយូរប៉ុន្មាន "កងចោរប្លន់ប្រទេស " ក៏បានទៅដល់ទីកន្លែងរបស់គេដែលតាំងនៅក្នុងព្រៃស្ងាត់។ នាងមណីត្រូវគេចងភ្នែកបន្ដើរទៅ។ លុះទៅដល់កន្លែង ពួកពលរេហ៍រត់មកធ្វើគារវកិច្ចចំពោះមានន្ទដែលបញ្ជាថា
- - យកស្រីនេះទៅដាក់ច្រវាក់ ចងទុកនៅក្រោមដើមស្វាយព្រៃ ធំនោះ
- មហាកាលក៏ហ៊ោឡើង
- - ជយោ ! ជយោ ! ជយោ ! !
- ទាហានទាំងឡាយ ក៏មករោមធីតាជុំជិត
- ម្នាក់សួរយ៉ាងរអើនថា
- - អ្នកណាហ្នឹង ?
- ម្នាក់ទៀតលើកចង្អុលដៃឆ្លើយថា
- - គឺព្រះនាងម្ចាស់ដែលទើបតែចុះមកពីស្ថានសួគ៌។ អីលូវព្រះនាងសោយសម្បត្ដិអែសុរិន្ទរ៍។
- - អូហ៍ ! ចុះម៉េចបានមករងទុក្ខទីនេះ?
- - ហាស ! ឆ្កួតវាមានកម្ម
- ពាក្យបញ្ចើចបញ្ចាល ក៏មានជាហូរហែអិតស្រាកស្រាន្ដយ៉ាងអ៊ូអរ
- - ហ៎ ! ជួយទាញច្រវាក់ជើងផងវើយ !
- - ហ៎ ! ដាក់អោយស្រួល កុំអោយគ្នាឈឺ
- សំនើចមួយលាន់លឺគ្អឹលឡើង
- - សមណាស់វើយ ! ពីដើមដាក់សុទ្ធតែមាស អីលូវបានដែកមកដាក់ហើយ
- នាងមណីឡេឡាកណ្ដាលហ្វូងមនុស្សដែលតិះដៀលនាង។ នាងខ្មាសយ៉ាងអស្ចារ្យ
- - ហ៎ ! ហ៎ ! នាំគ្នាមើលមុខព្រះនាងដែលចុះពីម្ចាស់សួគ៌
- ម្នាក់ទៀតតបថា
- - យ៉ា ! សាច់គេល្អមែន ម៉ដ្ឋដូចភ្លៅគោវើយ !
- សំនើចលាន់គ្អឹលទៀត។ ម្នាក់ស្ទុះកាន់សក់នាង
- - យី ! សូម្បីតែសក់គេក៏រលើបរលង់ល្អដែរ
- នារីធ្វើភ្នែកឡឹងឡង់កន្ដាលចំនោមគេ។ ម្នាក់ទៀតស្ទុះភ្លែតមកគយគន់មុខនាង
- - អោ! ព្រះអើយ! មកពីស្ថានសួគ៌ ម៉េចក៏មានភ្នែកពីរ ក្រចៀកពីរ ច្រមុះមួយ មាត់មួយ ដូចតែប្រពន្ធអញដែរ ហ៊ីវាខុសគ្នាត្រង់ណា?
- ម្នាក់ឆ្លើយកាត់ថា
- - ខុសត្រង់ប្រពន្ធអែងជាសត្វ អែគេៗជាមនុស្ស
- - អើ ! ៗ មែន!
- គេសើចគឹលឡើងទៀត
- - អូ! សូមមើលធ្មេញមើលដូចយើងទេ ?
- ថាហើយគេចាប់មាត់ព្រះនាងយើងច្របាច់យ៉ាងខ្លាំងអោយហារឡើង។ ទាំងអស់គ្នាក៏អើតជំទើតមើល
- - ទេវើ! ដូចតែប្រពន្ធយើងទេតើ! អៃយ៉ា! ដង្កូវស៊ីធ្មេញគល់ថ្គាមផង ហាសៗ មើលដង្កូវហ៊ានចូលទៅស៊ីជ្រៅម៉្លេះ?ហ៎ម៉េចអីចុះ ហ៊ីសៗ អែងខ្លាចតែគេអ្នកធំនោះ វាខុសពីយើងណាស់ណាទៅ បានជាគេមើលងាយយើងម៉្លេះ? ហ៊ឺសៗ អែងទើបនឹងដឹង វាដូចតែគ្នាទេ
- មានន្ទលបសើចតែម្នាក់អែង រួចស្រែកបញ្ជាថា
- - កនយើង ! យកអ្នកទោសទៅចងក្រោមដើមស្វាយទៅ
អ្នកទាំងអស់គ្នាក៏បែកខ្ចាយ។ ធីតាត្រូវគេដឹកយកទៅចងនៅក្រោមដើមស្វាយ។ នាងខឹងយ៉ាងខ្លាំងក្រៃពេក។ មុខឡើងក្រហមឆ្អៅ។ គឺព្រឹត្ដិការណ៍មួយដែលពុំអាចបំភ្លេចបានឡើយ។ ព្រឹត្ដិការណ៍នេះគូសចំណាំមួយយ៉ាងជ្រៅក្នុងសតិនាង។ បីថ្ងៃក្រោយមកទៀត ទើបកញ្ញាបានរសាយខ្លះពីកំហឹង។ នាងចាប់សើចរីករាយបន្ដិច។ គេសង់កូនខ្ទមតូចមួយអោយនាងគេង។ ដល់ពេលបាយ នាងបរិភោគដូចទាហានអែទៀត គឺបាយក្រហម អំបិល ប្រហុកដុត។ នាងពិចារណាថា ពួកនេះឃើញប្លែកណាស់ មិនដែលលឺទាស់ទែងគ្នា មិនដែលឃើញអ្នកណាផឹកស្រាស្រវឹងប៉ោលែសោះ។ ធីតាឃើញគេធ្វើការមិនឈប់ឈរ។ ដល់ពេលរៀន គេរៀន ខ្លះរៀនអក្សរ ខ្លះរៀនការស្រុកទេស។ គ្នាគេៗចែកជាក្រុមៗ ក្នុងក្រុមនិមួយៗមានមេដឹកនាំ។ មេនេះគិតគូរពីរឿងរៀនសូត្រ ធ្វើការតាមម៉ោងពេល។
- ក្រុមនិមួយៗមានការខុសៗគ្នា ក្រុមខ្លះធ្វើចំការ ក្រុមខ្លះធ្វើស្រែ ក្រុមខ្លះចិញ្ចឹមគោ ក្រុមខ្លះចញ្ចឹមជ្រូក។
- ក្រុមនិមួយៗនៅជុំៗគ្នា មានឆ្នាំងបាយដាច់ៗពីគ្នា។ រួចមានចញ្ចឹមមាន់ ទា ជ្រូក និង ដាំបន្លែបង្ការដូចៗគ្នា។ អ្នកទាំងអស់គ្នាជាទាហាន។
- ព្រះនាងឃើញថា ជីវិតរបស់ "ចោរកសាងជាតិ" នេះស្រួលបួលមែនទែន ជាជីវិតចំរើនមែន។
- ប្លែកទៅទៀត គឺដល់ពេលថ្ងៃសីល អ្នករាល់គ្នាសុំសីល សូត្រធម៌ទ្រហឹងអឹងកង។ ក្នុងមួយអាទិត្យ គេមានពេលសំរាកនាំគ្នាដើរលេងក្នុងព្រែស្ងាត់ ខ្លះថា ទៅលេងអូរ ខ្លាះថា ទៅលេងត្រពាំងជិតៗនេះ។
- ធីតានឹកស្ងើចកោតសរសើរថា "ចលនាគេ ទើបនឹងកើតទេ តែម្ដេចក៏ឆាប់ធ្លាក់ផ្លូវត្រូវម៉្លេះ"។
- តាមការពិតមានន្ទកាលមួយឆ្នាំមុននេះ បានអោយអារុណ និង មហាកាលមកតាំងទីនៅកន្លែងនេះស្រាប់ បានជាដល់ពេលនេះ ទាំងសន្ដាប់ធ្នាប់ ទាំងរបៀបរៀបរយ ក៏កើតមានអិតនរណាធ្វើការទិទៀតបាន។