ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ចុះផ្សាយដោយ កែវ ឈុន
****************************************
អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ
ដោយ លី ធាមតេង
សមាជិកក្រុមអភិបាល សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ
សាស្ត្រាចារ្យជំនួយខាងវិជ្ជាខ្មែរនៅមធ្យមសិក្សា
រក្សាសិទ្ធិ
ព.ស ២៥០៣ គ.ស ១៩៦០
ចំពូកទីប្រាំបួន
អក្សរសាស្ដ្រសម័យអាណាព្យាបាល(ត)
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី 23.ឧសភា 2020.ម៉ោង 10:19
ខ្ញុំនឹងចាត់ចែងតែងសេចក្ដី ពីភពផែនដីកម្ពុជា ប្រែប្រួលរំជួលក្នុងសាសនា អស្ចារ្យកោលាហ៍កើតវឹកវរ។ សព្វថ្ងៃមេទ័ពគេជាធំ គេមករៀបចំក្នុងនគរ មានប៉ុស្ដិ៍គ្រប់ខេត្ដគេត្រួតឈរ គេរៀបនគរបំរុងចាំ។ តម្រូវត្រូវគេមានរិទ្ធក្លា ត្រួតត្រារាជការចិត្ដមួនមាំ លើលថ្នាល់ខ្វាត់ខ្វែងវែងវង់ជុំ បុណ្យគេជាធំក្នុងរដ្ឋា ទាំងមន្ត្រីរាស្ដ្រពេញនគរ សព្វថ្ងៃខ្លាចគេដូចជាខ្លា តែគេចង់ឲ្យទៅត្រង់ណា មុខជារលាយត្រង់នោះអែង។ ហៃអ្នកទាំងឡាយចូលអ្នកគិត ស្មារតីគំនិតក្រែងវង្វេង កុំធ្វើផ្ដេសផ្ដាសទាំងចាស់ក្មេង ប្រុងប្រែងគំនិតគិតរាល់គ្នា។
កំណាព្យនេះយើងស្រង់ចេញពីសាស្ត្រាស្លឹករឹតមួយមានចំណងជើងថា «ល្បើកកម្ពុជា»។ នៅក្នុងសាស្ត្រានេះអ្នកនិពន្ធបានលាតត្រដាងហេតុការណ៍ផ្សេងៗ ដែលកើតមានក្នុងគ្រានោះ ព្រមទាំងពោលនូវពាក្យដាស់តឿនដល់ជនរួមជាតិគ្រប់គ្នា ឲ្យចេះថែរក្សាចិត្ដគំនិតស្រលាញ់ជាតិ និង ថែរក្សានូវប្រពៃណីជាកេរ្ដិ៍ដំណែលរបស់ជាតិពីបូរមបូរាណ។ តែអ្នកនិពន្ធនេះឥតបញ្ចេញឈ្មោះឲ្យយើងស្គាល់ទេ ប្រហែលលោកខ្លាចមានឧបសគ្គអ្វីមកដល់រូបលោកទេដឹង? ទោះបីជាលាក់លៀមយ៉ាងណាក៏ដោយ សាស្ត្រានេះបានត្រូបណ្ដាជននិយមណាស់ដែរ គេចំលងចែកគ្នាមើលនៅតាមវត្ដអារាមជាច្រើន សព្វថ្ងៃនេះមានគង់នូវច្បាប់ដើមយ៉ាងល្អស្អាតតម្កល់នៅក្នុងបណ្ណាល័យពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។
ក្រៅពីសាស្ត្រា ដែលដូចប្រភេទរាប់មកខាងលើនេះ យើងបានប្រទះឃើញនូវកំណាព្យដាស់តឿនជាតិឲ្យខំប្រព្រឹត្ដខ្លួនក្នុងអាជីវកម្មថែមទៀត។ ជាពិសេសបំផុតគឺស្នាដៃរបស់ អ្នកព្រះភិរម្យភាសា អ៊ូ ឬ ក្រមង៉ុយ ដែលកវីសាមញ្ញមួយមានគំនិតវែងឆ្ងាយគួរយើងលើកយកមកធ្វើការសិក្សាបាន។
ព្រះភិរម្យភាសា - អ៊ូ ឬ ក្រមង៉ុយ
មុននឹងពិនិត្យ នូវ ស្នាដៃសំខាន់ៗ យើងសូមណែនាំអស់លោកអ្នកជ្រាបបន្ដិចពីជីវប្រវត្ដិរបស់លោក។ លោកតាង៉ុយមានទីលំនៅ នៅឃុំកំបូល (ខេត្ដកណ្ដាល) លោកជាកវីសាមញ្ញមួយរូបក្នុងសម័យអាណាព្យាបាល។ កំណាព្យកាព្យឃ្លោង ដែលលោកបានរៀនសូត្រ ហ្មឺងហ្មត់នេះហើយបានធ្វើឲ្យលោកទៅជាអ្នកចំរៀងមួយយ៉ាងឯក ដែលជនទូទៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រ និយមគោរពរាប់អាន់គ្រប់ៗគ្នា។ រូបរាងរបស់លោក បង្ហាញថា ជាអ្នកមានសុខភាពបរិបូណ៌ ដោយលោកមានមាឌដុះពោះល្មម និង សំលេងលឺក្រអៅ បើលោកមានដំណើរទៅណាមកណាលោកតែង។ស្លៀកសំពាត់ចងក្បិន ពាក់អាវចិន និង ស្ពាយបង្វិចតូចមួយ ដៃកាន់ដំបងឈើច្រត់រលោងស្រិល។
ពេលណាលោកត្រូវការច្រៀង លោកទាញបង្វិចមក ស្រាយយកសំបកឃ្លោកជាតួសាដៀវមកដំឡើងផ្គុំជាមួយឈើច្រតគាត់ធ្វើជាដង រូចដាក់ខ្សែរឹតឲ្យល្មម ទើបដាក់ផ្ទប់នឹងក្បាលពោះ គាត់ដេញរន្ថើនបទ បង្កើតបទយ៉ាងពីរោះ ផ្សំជាមួយសព្ទវោហារដែលលោកស្រែកច្រៀងឡើង។ ចម្រៀងទាំងនោះសោត មិនមែននិយាយតែពីរឿងរ៉ាវអ្វីអណ្ដែតអណ្ដូងទេ គឺលោកកវីយើងបានបញ្ចូល នូវ ពាក្យដាស់តឿន ក្រើនរ��លឹ�� ដល់ជនរួមជាតិឲ្យ ខំរកស៊ីធ្វើការកុំឲ្យជនបរទេសរំលោភបាន ខំរៀនសូត្រអក្សរសាស្ត្រ និង លេខនព្វន្ដ កុំឲ្យពិបាកដើរពឹងគេអែងឲ្យធ្វើជួសខ្លួន។ ជាពិសេស កវីនេះ ចូលចិត្ដដាស់តឿនពួកកសិករឲ្យខំនាំគ្នាបង្កើនផល ហើយ និង រក្សាសេចក្ដីសុខ រៀបរយកុំឲ្យមានរឿងទាស់ទែង នឹង គ្នាផង។ គោលបំណងរបស់លោក ដូចមានរៀបរាប់មកខាងលើនេះ បង្ហាញឲ្យឃើញថា ឧត្ដមគតិរបស់លោកក្នុងគ្រានោះ ជាក់ជាអ្នកជួយណែនាំសន្ដានចិត្ដជនរួមជាតិ ឲ្យចេះភ្ញាក់រលឹកដល់ការងារប្រចាំខ្លួនឡើង។ ព្រោះលោកឃើញថា វសនារបស់ជាតិយើងក្នុងពេលនោះមានស្ថានភាពដុនដាប ជាងយើងសព្វថ្ងៃនេះច្រើនណាស់។ មិនតែប៉ុណ្ណោះច្បាប់ទូន្មានរបស់លោកបានជួយបំប៉នខាងផ្នែកអក្សរសាស្ត្រយើង យ៉ាងសំខាន់ណាស់ ព្រោះបានជាគ្រឿងឆ្លុះមើលការចំរើនរុងរឿង របស់អក្សរសាស្ត្រ និង ជីវភាពជនសាមញ្ញក្នុងសម័យនោះ យ៉ាងប្រាកដ។
បន្ដទៅនេះ យើងស្រង់យកកំណាព្យក្នុងស្នាដៃរបស់លោកមកលាតត្រដាងដូចតទៅ៖
សំអាតផ្ចិតផ្ចង់ លើកភ្លឺអោយត្រង់ កុំលើកអោយកោង អ្នកកុំប្រហែស ក្រែងមានប្រហោង លើកមើលទំនង ទំនាបទឹកហូរ។ ចំនួនទឹកស្ទឹង ទឹកព្រែកទឹកបឹង ទឹកវាលទឹកអូរ អ្នកលើលិចស្រូវ ត្រូវបើកបង្ហូរ អ្នកក្រោមកុំថ្ងូរ បន្ធូរហួសទៅ។ រាំងរឹងថ្ងៃយប់ កុំអោយបាក់ជ្រៅ ឆាប់លើកឆាប់ទប់ កត្ដឹកចេញខ្យល់ តំកល់ទឹកនៅ បើចង់បានស្រូវ ស្រេចនៅត្រឹមថែ។ កុំយកគ្រាប់ត្នោត ទៅដាំទៅដោត ពីលើភ្លឺស្រែ ចិត្ដគិតប្រមាណ ចង់បានផ្កាផ្លែ ដាំដុះដង្ហែ បង្ហិនខ្លួនឯង។ ដល់ត្នោតឡើងគល់ ឡើងកើតនាំខ្វល់ ធាងលូតឡើងវែង ភ្ជួររាស់ជាប់នឹម ក្របីជាប់ស្នែង ទទើសទទែង ភ្ជួរឆ្វេងមិនត្រូវ។ ដល់ត្នោតវាធំ មានស្លឹកវាទុំ វាជ្រុះក្នុងស្រូវ ស្រែឆ្ងាយពីផ្ទះ ឃ្លាតណាស់ពីផ្លូវ ទំរាំតែទៅ រលួយស្រូវអស់។ កូនអើយកុំឆោត បើចង់បានត្នោត ដាំដោយកៀនកោះ ដីទួលចំការ ឯណាចន្លោះ ដាំជារបស់ ជាយជួររបង។
កំណាព្យខាងលើនេះ លោកតា ង៉ុយ បានប្រដៅកូនចៅនៅក្នុងស្រុកស្រែឲ្យចេះរៀបចំភ្លឺស្រែរបស់ខ្លួន និង ចេះយល់អធ្យាស្រ័យគ្នាក្នុងការធ្វើស្រែផង។ ជាពិសេសលោកផ្ដាំថាកុំឲ្យដាំត្នោតនៅតាមវាលស្រែ ព្រោះនាំឲ្យធ្លាក់ស្លឹកធាងទៅបំផ្លាញដល់ស្រូវដែលដុះក្នុងស្រែ។ ដំបូន្មានរបស់លោកដ៏វែងឆ្ងាយនោះ យើងសង្កេតទៅពុំឃើញមានប្រដៅអ្វីផ្សេងពីរឿងរបររកស៊ីរបស់អ្នកស្រុកសាមញ្ញឡើយ គឺលោកដោះស្រាយរឿងរាយរង ដែលជនអ្នកស្រែអ្នកចំការធ្លាប់ជួបប្រទះរៀងរាល់ថ្ងៃ។ ត្រង់នេះហើយដែលយើងសន្មតថា លោក កវី ង៉ុយ ជាកវីសាមញ្ញមួយរូបរបស់ខ្មែរយើង ដ្បិតលោកប្រកបអាជិវកម្មជាអ្នកស្រែចំការធម្មតា។
ចំនួនអ្នកចូលទស្សនា