ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ចុះផ្សាយដោយ កែវ ឈុន
****************************************
អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ
ដោយ លី ធាមតេង
សមាជិកក្រុមអភិបាល សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ
សាស្ត្រាចារ្យជំនួយខាងវិជ្ជាខ្មែរនៅមធ្យមសិក្សា
រក្សាសិទ្ធិ
ព.ស ២៥០៣ គ.ស ១៩៦០
ចំពូកទីប្រាំពីរ
អក្សរសាស្ត្រសម័យអង្គរ
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី28.មីនា 2020.ម៉ោង 10:23
សម័យអង្គរ រាប់តាំងពី គ.ស ៨០២ គឺគ្រដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ បានចាប់កសាងទីក្រុងអង្គរជាដំបូងនៅអែអង្គរ មានភ្នំបាខែងជារាជធានី រហូតដល់ គ.ស ១៤៥២(1) ដែលព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌ចៅពញាយ៉ត បានលើកទីក្រុងចាកចោលអង្គរមកតាំងនៅចតុមុខវិញ។ រយកាលខាងដើម នៃ សម័យនេះ ប្រជាជនខ្មែរជាប់ចិត្ដជាប់គំនិតយ៉ាងសប់សួន នៅក្នុងលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា និង ពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ហេតុនេះអែង ទើបភាសាសំស្ក្រឹតជាមូលដ្ឋាន នៃ លទ្ធិទាំងពីរនោះ បានទទួលកិត្ដិយសជាភាសាផ្លូវការ សំរាប់កិច្ចការជាន់ខ្ពស់ផ្សេងៗ ក្នុងផ្ទែអាណាចក្រទាំងមូល។ ពាក្យពេចន៍សំរាប់ប្រើប្រាស់ទាំងឡាយ ទោះជាខាងវណ្ណកម្មក្ដី ខាងភាសានិយាយធម្មតាក្ដី ក៏សុទ្ធតែលាយច្របល់ដោយភាសាសំស្ក្រឹតទាំងអស់។ ដូចនេះហើយ ទើបភាសាយើងក្នុងគ្រាបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏នៅមានលាយច្របូកច្របល់ភាសាសំស្ក្រឹតនៅឡើយ។
ហេតុដែលនាំឲ្យយើងហ៊នពោលថា អក្សរសាស្ត្រយើងទោះផ្នែកវណ្ណកម្មក្ដី ផ្នែកភាសាធម្មតាក្ដី សុទ្ធតែលាយលំគ្នា នឹង ភាសាសំស្ក្រឹតនោះ ព្រោះយើងឃើញពាក្យខ្មែរសព្វថ្ងៃជាច្រើនម៉ាត់ ច្រើនពាក្យ ដែលប្រជាជននាំគ្នានិយាយឆ្លងឆ្លើយរៀងរាល់ថ្ងៃ គឺពិតជាពាក្យក្លាយចេញ ឬ ជាពាក្យសំស្ក្រឹតសុទ្ធមែន ដូចជាពាក្យ ព្រះ ប្រព្រឹត្ដ គោ សក្សី រក្សា សង្គ្រោះ សូរ្យគ្រោះ ... ជាដើម។ ពាក្រទាំងនេះ ជនជាតិខ្មែរយើងប្រើប្រាស់រត់មាត់តាំងពីមនុស្សចាង់ រហូតដល់ក្មេងតូច ហាក់ដូចជាភ្លេចខ្លួនសូន្យឈឹងថាពាក្យទាំងនេះ ខ្មែរបានប្រឌិតយកពីភាសាសំស្ក្រឹត តាំងពីអតីតកាលយូរអង្វែងណាស់មកហើយ។ ពាក្យទាំងនេះបានក្លាយទៅជាពាក្យខ្មែរសុទ្ធៗ អស់ទៅហើយក្នុងគ្រាឥលូវនេះ ប៉ុន្ដែអ្នកស្រាវជ្រាវនៅតែទទួលស្គាល់គ្រប់គ្នាថា ពាក្យទាំងនោះ ពិតជាខ្មែរប្រឌិតយកពិភាសាសំស្ក្រឹតមែន។
ចំពោះវណ្ណកម្មវិញ យើងឃើញជាភស្ដុតាង រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះនូវរឿងរ៉ាវ ដែលខ្មែរបុរាណសរសេរសម័យនោះព្រមទាំងសិលាចារឹកទាំងឡាយ ដែលស្ថាបនាឡើងនៅគ្រាជាមួយគ្នាដែរ មានសុទ្ធតែពាក្យពេចន៍ ឬ សំនួនវោហារល្អឥតខ្ចោះ លាយច្របល់ដោយពាក្យខ្មែរបុរាណ និង សំស្ក្រឹត ដូចសិលាចារឹកនៅបានយ័ន នៅព្រះខ័ន នៅបន្ទាយឆ្មា នៅភ្នំជីសូរ និង ប្រាសាទនានា ដែលកើតដំណាលគ្នា ឬ ជានៅក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍ជាដើម។ ដូចជាយើងបានពោលរួចមកហើយ ថារឿងរាមកេរ្ដិ័ខ្មែរមិនមែនប្រែត្រង់ៗ ពីរឿងរាមាយណ ឥណ្ឌៀសុទ្ធសាធទេ គឺខ្មែរគ្រាន់តែប្រឌិតបែប តាមប៉ុណ្ណោះ មានវគ្គខ្លះក៏ឃ្លាតចាកពីរឿងដើម មានវគ្គខ្លះក៏ដូចប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅ។ រឿងរាមកេរ្ដិ៍ ជារឿងណាដែលមានអាយុចាស់ជាងរឿងនេះទេ។ ហេតុដែលនាំឲ្យគេរាប់ចំណាស់រឿងនេះបាន ព្រោះមានអ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនរូបបានពិនិត្យសង្កេតរឿងនេះយ៉ាងហ្មត់ចត់បំផុត ដើម្បីរាវរកពេលវេលាដែលកសាងរឿងនេះ ប៉ុន្ដែមិនបានងាយសោះ ព្រោះនៅបទដើមនៃរឿងនេះ ពុំមានចារឹកថ្ងៃខែ ឬ នាមអ្នកនិពន្ធឲ្យយើងឃើញឡើយ គ្រាន់តែមានពាក្យពេចន៍ និង សំនួនវោហារក្នុងនោះប៉ុណ្ណោះ។ ដែលសំរាប់ទាញសតិអារម្មណ៍ របស់អ្នកអានឲ្យប្រមាណយ៉ាងច្បាស់ថា រឿងនេះពិតជាកើតនៅក្នុងសម័យអង្គរមែន ព្រោះមានចំលាក់ថ្ម និង ទេពនិទានចាស់ៗបង្ហាញជាភស្ដុតាងផង។
ដើម្បីធ្វើជាសក្ដីភាពបង្ហាញដល់អស់លោកអ្នក យើងសូមស្រង់សេចក្ដីខ្លះ ក្នុងរឿងរាមកេរ្ដិ៍យកមកធ្វើការពិភាក្សា ពិនិត្យបញ្ជាក់ថា តើងរឿងនេះពិតជាលាយភាសាសំស្ក្រឹត និង ផ្ទៃរឿងរបៀបខ្មែរឬទេ។
សេចក្ដីដកស្រង់នេះ យើងស្រង់តាមសៀវភៅបោះពុម្ពដែលផ្សាយចេញពីក្រុមពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្នុងសៀវភៅភាគទី១ មានសេចក្ដីដូចតទៅ៖
ព្រះរាមស្ដេចមើលអស់ភូ-ធរលើកឫទ្ធិធនូ ក៏ព្រើស ព្រះភក្ត្រប្រឹមប្រិយ៍។ ស្ដេចចូលលងឫទ្ធិដ៏ពិធី អស់ទេពដ៏ឥសី ក្សត្រទតអនុភាពចេស្ដា។ ព្រះរាមរឹងឫទ្ថិមហិមា ស្ដែងស្ដេចេស្ដា-ធិការនុភាពលើសក្រៃ។ ស្ដេចលើកកៅទ័ណ្ឌសរជ័យ អស់ទេពមនុស្សឰ ដ៏មានកំឡុងលោកធាតុ។ សឹងថ្វាយសព្វសាធុការសាទ៍រ ព្រះបរមនាថ ឫទ្ធិអំណាចយល់ថ្កើង ស្ដេចវាត់កៅទ័ណ្ឌបីជំឡើង កោះសរសក្ដិថ្កើង សម្ដែងនុវតេជប្រត្ស័ក្ស។ ស្ដេចក្រាយកៅទ័ណ្ឌសរសក្ដិ រួមមណ្ឌលចក្រ រំកាយព្រះករសោភា។ ដងនោះព្រះបាទមិថិលា ស្ដេចយល់ឫទ្ធា-នុភាពព្រះរាមលើសក្រៃ ស្ដេចត្រេកអរឲ្យពរជ័យ ជយោជ័យក្រៃ សំរិទ្ធីរាមមហិមា។ ស្ដេចយករ័តន៍រាជសីតា ប្រកបនូវលក្ខណា ក៏ថ្វាយព្រះរាមក៏កន្លង។ អស់មនុស្សមន្ដ្រីផង ប្រើទូតទៅចង មេត្រីព្រះបាទទសរថ។ ស្ដេចផ្ដាំទូតទៅបីកំណត់ ថ្កានព្រះទសរថ បីលុះបូរីអយុធ្បា។
អត្ថបទដែលជាសេចក្ដីដកស្រង់របស់យើង ខាងលើនេះពណ៌នាកាលដែលព្រះចៅមិថិលា រើសបាននាងសីតាពីក្នុងផ្កាឈូក ហើយទ្រង់ប្រកាសអំពាវនាវថា បើនរណាមានរិទ្ធិ តេជដៃ អាចលើកធ្នូរបស់ព្រះអង្គរួច នោះព្រះអង្គ នឹង អភិសេកព្រះនាងសីតាឲ្យជាមេហេសី។ កាលនោះមានព្រះឥន្ទ ព្រះព្រហ្ម ព្រះឥសូរ ព្រះនរាយណ៍ និង ទេពតាដ៏ច្រើនបានមកល្បងរិទ្ធ ប៉ុន្ដែមិនបានសម្រេចប្រាថ្នាសោះ។ កាលទ្រង់ជ្រាបពណ៌មាននេះ ព្រះរាមក៏ទ្រង់យាងជាមួយព្រះលក្សណ៍ជាអនុជទៅដល់ក្រុងមិថិលា ហើយល្បងលើកធ្នូចេស្ដានោះបានសំរេចដូចបំណង។ ក្នុងអត្ថបទនេះនិយាយថា ព្រះរាមទ្រង់លើកធ្នូរិទ្ធី ដោយព្រះភក្ដ្រប្រឹមប្រីយ សឹងមានទេពតាផងវ្វាយពរគ្រប់គ្នា។ ត្រង់ឃ្លាមួយចំកណ្ដាលអត្ថបទ បញ្ជាក់ប្រាប់យើងពីមហិទ្ធរិទ្ធ នៃ ព្រះរាម ដែលសឹងស្រស់បំព្រងដោយពាក្យឥតខ្ចោះគួរចាប់ចិត្ដ គឺត្រង់ឃ្លាថា «ស្ដេចក្រាយកៅទណ្ឌសរសក្ដិ រូមណ្ឌលចក្រ រំភាយព្រះករសោភា។»
ឃ្លានេះបានសេចក្ដីថា ព្រះរាមទ្រង់ចាប់យកនូវធ្នូហើយគ្រវីកាច់កែព្រះកាយរបស់ព្រះអង្គ រីចុងធ្នូដែលវិលទៅដោយសារកំលាំងព្រះហស្ថរបស់ព្រះអង្គនោះ ឃើញសណ្ឋានបីដូចជាវង្វង់កង់អ្វីមួយ គួរឲ្យគយគន់កោតក្រៃលែង ហើយទ្រង់រំសាយចុងព្រះហស្ថ ប្រកបដោយព្រះកាយវិការសមរម្យឥតខ្ខោះ។ ទីបំផុត ព្រះចៅនគរមិថិលាក៏សព្វព្រះរាជហរិទ័យថ្វាយព្រះនាងសីតា ដែលប្រកបដោយរូបឆោមប្រឹមប្រីយទៅព្រះរាមចេស្ដា។ ហើយស្ដេចទ្រង់ចាត់ឲ្យរាជទូតទៅតាមដង្ហែព្រះបាទទសរថ ជាព្រវរបិតាព្រះរាមមកថ្កាននគរព្រះអង្គដើម្បីរៀបអភិសេកព្រះរាជបុត្រទាំងគូ ក្នុងឱកាសប្រកបដោយសុភមង្គលនេះ។
រឿងរាមកេរ្ដិ៍ អាចចាត់ទុកជាវណ្ណកម្មមួយយ៉ាងវិសេស ហើយរឿងនេះ តែងបានទទួលការនិយមពីសំណាក់បណ្ដាជនគ្រប់ប្រភេទ។ អានុភាពរឿងនេះ បានហូរសស្រិបចូលទៅក្នុងដួងចិត្ដ ដួងថ្លើម នៃប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់និគមជនបទជារៀងរាល់ពេលឥតអាក់។ ឯមធ្យោបាយផ្សាយសោត បើតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនរូប គេអាចប្រមូលបានមតិសំខាន់ៗដូចតទៅនេះ៖
ក - គេផ្សាយដោយចងក្រងជាក្រាំង សំរាប់អោយបានគង់វង់នៅយូរឆ្នាំ គឺទុកជាលក្ខណ៍គោលត្រឹមត្រូវ។
ខ - គេផ្សាយដោយសារក្រុមល្ខោន ឬ ក្រុមរបាំផ្សេងៗ ដែលតែងតែលេងរឿងនេះ នៅចំពោះមុខសាធារណជនតាមស្រុក តាមភូមិជិតឆ្ងាយ។
គ - គេផ្សាយដោយសារអ្នកចំរៀង ឬ អ្នកនិទានរឿងដែលតែតែនាំរឿងនេះ ទៅនិទានក្នុងទីប្រជុំជន នៅឱកាសបុណ្យអ្វីមួយ។
ឃ - គេផ្សាយតាមរូបចំលាក់ និង គំនូរតាមជញ្ជាំងសាលា នៅនឹង វត្ដអារាមនានាក្នុងប្រទេសយើង។
មធ្យោបាយទាំងនេះ នៅមានអានុភាពពេញទីក្នុងស្រុកយើងគ្រាបច្ចុប្បន្ននេះនៅឡើយ ព្រោះយើងតែងប្រទះឃើញអ្នកចាំរឿងនេះជាច្រើនរូប ទោះបីជាចាំតែបន្ដិចបន្ដួចក្ដីក៏គេឆ្លៀតបរិយាយប្រាប់គ្នាដើម្បីជាគ្រឿងកែអផ្សុក ឬ ជាពាក្យចំអែចំអន់កំសាន្ដចិត្ដ។ ហេតុដែលនាំឲ្យមានការនិយមដល់ទីនេះ ព្រោះរឿងរាមកេរ្ដិ៍មានលំអពាក្យពេចន៍ និង កិច្ចកលក្នុងរឿងបែបចំបាំងក្ដី បែបស្នេហាក្ដី បែបសោកសង្រេងក្ដី បែបសោកសង្រេងក្ដី ឬ បែបពណ៌នាក្ដី សុទ្ធតែល្អស្រស់បំព្រងដូចៗគ្នា គ្រាន់តែរឿងនេះ មានផ្ទៃរឿងផ្ដេកទៅតាមលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនាប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងសម័យអង្គរនេះ ខ្មែរនៅំគ្នាលើកស្ទួយភាសាសំស្ក្រឹតឲ្យបានឡើងឋានៈខ្ពស់បំផុត។ សិលាចារឹកនានា ដែលកើតឡើងដោយការឧបត្ថម្ភ នៃ ព្រះរាជា ឬ ជនដែលមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់ណាមួយ សុទ្ធតែសរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹតទាំងអស់។ ហើយនៅក្នុងនោះ ប្រកបដោយសំនួននវោហារ លែបខាយវិចិត្រដោយពាក្យសំស្ក្រឹតសុទ្ធៗផង។ យើងស្ដាយជាបំផុត ព្រោះពុំអាចលើកសិលាចារឹកជាភាសាសំស្ក្រឹតសុទ្ធមកលាតត្រដាងបាន ព្រោះហេតុការណ៍មិនបើកឱកាសឲ្យយើងផង ហើយមួយទៀត ភាសានេះដល់ថ្នាក់ជាភាសាមិនមានអ្នកនិយមផង។ ហេតុនេះយើងឆ្លៀតស្រង់ សេចក្ដីប្រែសំរួលពីសិលាចារឹកក្នុងសម័យអង្គរ មកបញ្ជាក់ជាភស្ដុតាងខ្លះបង្ហាញឲ្យឃើញថា ពេលនោះពិតជាមានហេតុការណ៍ដូចយើងពណ៌នាមែន។ ប្រយោគទាំងឡាយខាងក្រោមនេះ ជាសេចក្ដីដកស្រង់ចេញពីស្នាដៃសិលាចារឹកនៅក្នុងសម័យអង្គរ ដែលមាននាមអ្នកនិពន្ធ នៃ អត្ថបទជាប់ជាមួយផង។ ដើម្បីឲ្យសមរម្យត្រូវតាមរបៀបសិក្សាអក្សរសាស្ដ្រ យើងនាំយកនូវនាម និង ជីវប្រវត្ដិសង្ខេបៗ របស់អ្នកនិពន្ធសម័យនោះ ព្រមទាំងស្នាដៃមកធ្វើជាសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយក្នុងវេលានេះ ដើម្បីបង្ហាញលោកអ្នកជាការបញ្ជាក់ផង និង ជាគ្រឿងជំនួយស្មារតីមួយដល់អ្នកសិក្សាអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរយើងផង។