ច្បាប់ផ្សេងៗ
ចម្លងចេញអំពីសាស្ដ្រាស្លឹករឹត
ការផ្សាយរបស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
****************************************
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី26.កញ្ញា 2013.ម៉ោង 23:06
វិចារកណថា កែវ ឈុន : ច្បាប់អរិយសត្ថា គឺច្បាប់មួយទៀតក្នុងច្បាប់ផ្សេងៗ ដែលរៀបចំតាក់តែងឡើងដោយ ព្រះគ្រូភិក្ខុសង្ឃ ផ្ដែផ្ដាំទូន្មានដល់យុវសិក្សា អោយខំរៀនសិក្សា ធ្វើខ្លួនអោយប្រកបដោយសីលធម៌ល្អ អោយខំធ្វើខ្លួនអោយមានប្រយោជន៍ កុំអោយអសោចន៍ ដើម្បីការកេរ្ដិ៍លោកិយ នៅក្នុងច្បាប់នេះ ព្រះគ្រូអ្នកនិព្ធបានរលឹកឡើងផងដែរ អំពីការធ្វើជំនួញជួញលក់ដូរគ្រប់បែបយ៉ាង អោយកូនចៅខំសិក្សារៀនពាណិជ្ជកម្ម អោយចេះគិតលេខ គិតបញ្ជីកត់ត្រា អំពីការលក់ដូរខាតចំណេញទៀតផង។
ពាក្យបទកំណាព្យរំលឹកដាស់តឿននៅក្នុងច្បាប់អរិយសត្ថា គឺជាការបង្រៀនអោយយុវវ័យចេះប្រុងប្រយ័ត្នខ្លួនខ្ពស់ អោយចេះរស់នៅក្នុងសង្គមអោយបានសុខសាន្ដ គេចអោយផុតពីភាពខ្ជិលច្រអូស ដែលជាកត្ដាយ៉ាងសំខាន់នាំមកនូវភាពអវិជ្ជាល្ងង់ខ្លៅ។
សីលធម៌ដ៏ចំបងផ្សេងៗទៀត ជាច្រើននៅក្នុងច្បាប់នេះ សុទ្ធសឹងជាការជួយរិះរកមធ្យោបាយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមនុស្សជាប់ចិត្ដ និយមគុណធម៌ល្អ ទាំងក្នុងទីស្ងាត់កំបាំង ទាំងក្នុងទីប្រជុំជន ដូចជាលោករំលឹកថា ត្រូវតែប្រព្រឹត្ដខ្លួនជាមនុស្សសុភាពរាបសា កុំកោងកាច អោយមានចិត្ដល្អ មានធម៌ចេះច្បាប់លេខអក្សរ កុំអោយជឿនូវអ្វីដែលមិនគួរជឿ ដូចជាជឿងទៅលើព្រេងសំណាង ជឿទៅលើគ្រូទាយជាដើមផង។
ច្បាប់អរិយសត្ថា
១ | អរិយសត្ថា(១) | គន់គិតចែងចារ | ចងទុក្ខជាច្បាប់ |
អោយអស់សិស្សផង | ត្រងត្រាប់សណ្ដាប់ | យកជាតំរាប់ | |
តំរង់អាត្មា។ | |||
អោយមានប្រយោជន៍ | ប្រយ័ត្នអសោចិ៍ | រាល់រូបអ្នកណា | |
អម្បាលមករៀន | របៀបសាស្រ្ដា | ប្រយ័ត្នអាត្មា | |
ការកេរ្ដិ៍លោកិយ។ | |||
ទោះនឹងចេញទៅ | ប្រយោជន៍នានៅ | ផ្គាប់ផ្គុនមន្រ្ដី | |
អោយត្រូវនឹងច្បាប់ | សណ្ដាប់សួស្ដី | ដូចលោកស្រដី | |
ប្រដៅទុកមក។ | |||
បើមិនចង់ទេ | ចង់នៅទំនេរ | ជួញប្រែរិះរក | |
ចិញ្ចឹមជីវិត | គួរគិតរៀនយក | របៀននោះមក | |
ទើបរកទ្រព្យបាន។ | |||
៥ - | វាយលេខទាត់ក្បាច់ | សឹងផ្សំសំរេច | អោយបានដឹងដាន |
ដឹងដើមដឹងចុង | ដឹងបង់ដឹងបាន | ដឹងគិតប្រមាណ | |
កត់ត្រាបញ្ជី។ | |||
អោយបានប្រយោជន៍ | ប្រយ័ត្នអសោចិ៍ | ជាអ្នករកស៊ី | |
សំរាប់លោកិយ | ប្រក្រតីជាទី | សំគាល់បញ្ជី | |
ស្មៀនត្រាសៀវភៅ។ | |||
គត់គិតប្រយ័ត្ន | អស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ | អោយស្ទាត់ដោយនូវ | |
វាយលេខទាត់ក្បាច់ | អោយស្រេចឃើញផ្លូវ | សឹមថយចេញទៅ | |
តាមផ្លូវលោកិយ។ | |||
ល្មមដឹងតិចច្រើន | ល្មមដឹងក្រវ៉ើន | ទ្រព្យធនអ្វីៗ | |
លេខនិងអក្សរ | កំដរស្មារតី | សំរាប់លោកិយ | |
នោះអែងទើបត្រូវ។ | |||
បើតែវិលវេះ | ខ្ជិលដេកស្រមេះ | ស្រមូញស្មូញស្ញូវ | |
ស្រទាងលើខ្នើយ | កន្ដើយលក់ទៅ | នរណានឹងនៅ | |
ដាស់តឿនអោយទៀត។ | |||
១០ | មិនដឹងរឺអ្វី | ក្នុងរាជលោកិយ | រាជការចង្អៀត |
នរណាទុកអែង | លេងវាយដៃព្រាត | ឃើញហើយគេបៀត | |
តំរៀបរាជការ។ | |||
ហេតុនោះគួរគិត | គួរកាន់គំនិត | គួរគិតអុស្សាហ៍ | |
សង្វាតរករៀន | របៀនសាស្រ្ដា | តំរិះប្រាជ្ញា | |
បង្ការទុកទៅ។ | |||
បើដោះខ្លួនរួច | រាប់ជាអ្នកស្រួច | ដឹងគិតរាក់ជ្រៅ | |
ក្នុងរាជលោកិយ | សេចក្ដីអិលូវ | គិតអោយឃើញផ្លូវ | |
នឹងទៅមុខទៀត។ | |||
រីត្រង់អែខ្លៅ | គេថយចេញទៅ | រកស៊ីចង្អៀត | |
គិតគូរម្ដេចម្ដា | ប្រវាបែរបៀត | ពឹងអ្នកកន្ទៀត | |
ដូចខ្លួនកាលណា។ | |||
ហេតុតែខ្លួនអែង | ចេះគិតតាក់តែង | អោយគ្រប់ប្រការ | |
ទាំងលេខទាំងក្បាច់ | ស្រេចនូវអាត្មា | អែងអោយអស់ការ | |
គិតគូរសព្វសាយ។ | |||
១៥ | ទើបបានគេកោត | គេមានចំណោទ | គេកោតប្រាជ្ញប្រាយ |
គេយល់អែងចេះ | ចំណេះលែបខាយ | ពុំមានក្លែងក្លាយ | |
បំបាត់បានឡើយ។ | |||
រីត្រង់អ្នកខ្លៅ | ផ្ដេកផ្ដិតចិត្ដទៅ | យកគេជាត្រើយ | |
កាលម្ដងគេត្រង់ | គង់ចិត្ដនៅឡើយ | ដល់ពីរដងហើយ | |
គេប្រែប្រាជ្ញា។ | |||
គេគិតទាយទាត់ | វាយលេខបំភ្លាត់ | បំផ្លាញអាត្មា | |
ចំណេញទៅគេ | ទទេអសារ | ខ្លួនអែងអិតការ | |
ខាតទុនក្រខ្លួន។ | |||
នេះអែងក្មេងអើយ | កុំប្រហែសឡើយ | រៀនទុកជាក្បួន | |
ទាំងលេខទាំងក្បាច់ | អាស្រ័យនៅខ្លួន | អក្សរអោយសួន | |
ទាន់ខ្លួននៅក្មេង។ | |||
តែចាស់បន្ដិច | វិញ្ញាណភ្លាំងភ្លេច | គំនិតប្រែផ្សេង | |
គិតការច្រើនមុខ | កើតទុក្ខកន្លែង | ប្រាប់អស់ក្មេងៗ | |
អោយដឹងអោយហើយ។ | |||
២០ | កុំអាងម៉ែអូវ | សម្បត្ដិដែលនៅ | មានច្រើននោះឡើយ |
ក្រែងអិតនឹងម៉ែ | នឹងអូវទៅហើយ | ខ្លួនខ្លៅឆោតឆើយ | |
ល្ងិតល្ងង់មោហា។ | |||
ក្រែងអស់ទាំងទ្រព្យ | នោះវាមិនខ្ជាប់ | នៅនឹងអាត្មា | |
ខ្លួនអែងឆោតឆៅ | កំឡៅមោហា | មិនចេះរក្សា | |
មិនបានគង់ទេ។ | |||
ខូចខាតមិនខាន | គំនិតមិនបាន | ប្រហែលខ្ញុំគេ | |
គេវាយគេធាក់ | គេប្រើគេជេរ | មិនអោយទំនេរ | |
ខ្មាស់គេតិចអ្វី។ | |||
ដូច្នេះគួរគិត | គួរឃើញគំនិត | គួរគិតសេចក្ដី | |
ជាមនុស្សដូចគេ | គួរតែឃ្មាតឃ្មី | រំលឹកស្មារតី | |
ស្រលាញ់របៀន។ | |||
កុំគិតខ្ជិលពេក | កុំគិតពួនដេក | កុំគិតវេះរៀន | |
កុំគិតមានពុត | រមត់កិចកៀន | កុំគិតអៀនប្រៀន | |
វេះវៀនចិត្ដកាច។ | |||
២៥ | អោយរៀនចិត្ដល្អ | ដឹងធម៌អក្សរ | គួរគិតកោតខ្លាច |
ការកេរ្ដិ៍ប្រយ័ត្ន | គួរកាត់ចោលកាច | គួរអោយខ្លួនខ្លាច | |
កុំអោយគ្រូទាយ។ | |||
ពាក្យគ្រូធ្ងន់ណាស់ | ដំនៀលដល់ចាស់ | ពីព្រេងមុខនាយ | |
អែត្រង់ពាក្យម្ដាយ | ទំនាយគ្រូទាយ | នេះអែងមិនងាយ | |
អាក្រក់ណាស់ណា។ | |||
អោយប្រុងប្រយ័ត្ន | បំរើប្រណិប័តន៍ | កាន់ចិត្ដស្នេហា | |
កុំអោយអន់អាក់ | ថ្នាំងថ្នាក់ចិន្ដា | គ្រូទាយហើយណា | |
ឆុតឆាប់ណាស់ហោង។ | |||
អោយដឹងបាបបុណ្យ | ស្គាល់ទោសនិងគុណ | ជាទុនទៅមុខ | |
គុណគ្រូបាធ្យាយ | គុណម្ដាយអូវពុក | រៀបច្បងទំនុក | |
អោយសុខអនុកូល។ | |||
គ្រូមួយផងគ្នា | រួមរក្សចិត្ដជា | ស្នេហាមិត្រមូល | |
កុំនាំអុជហេតុ | បំបែកចេញចូល | កាច់កិនត្រកូល | |
បង្កើតមាត់ក។ | |||
៣០ | កុំធ្វើមាក់ងាយ | នឹងគ្រូបាធ្យាយ | រៀនចិត្ដអោយល្អ |
ទោះអ្នកអែណា | ណែផ្លូវអក្សរ | អ្នកនោះអែងអរ | |
អោយចិត្ដមេត្រី។ | |||
កុំអោយសៅហ្មង | លើលោកកន្លង | ពោលពាក្យស្រដី | |
រឹងរូសទ្រគោះ | ឈ្លាសឈ្លោះសេចក្ដី | កើតទោសអប្រិយ | |
ជេរពោលប្រមាថ។ | |||
អ្នកនោះស្មើគ្រូ | បង្កើតអភិរូហ៍ | គុណគេអោវាទ | |
គេជួយប្រដៅ | គេហៅអោហាត | ដាស់តឿនសង្វាត | |
អោយអែងចេះឆាប់។ | |||
បើអែងចេះហើយ | កុំភ្លេចគុណឡើយ | អោយដឹងដោយច្បាប់ | |
គួរគិតកោតខ្លាច | ដើរតាមសណ្ដាប់ | គន្លងធម៌ច្បាប់ | |
កុំអោយមាក់ងាយ។ | |||
នេះអែងគន្លង | ត្រឹមត្រូវទំនង | អំពីព្រេងនាយ | |
អែរាជ្យអិលូវ | ច្រើនតែមាក់ងាយ | ចេះហើយជេរម្ដាយ | |
ប្រមាថគ្រូវិញ។ | |||
៣៥ | ហេតុដូច្នេះអែង | លោកិយយល់ស្ដែង | តែងឃើញម្ដេចមិញ |
ហិនហោចសូន្យសុង | លិចលង់ទៅវិញ | ទោសនោះអែងមិញ | |
កើតពីអែងណា។ | |||
កើតពីចិត្ដអែង | បង្កើតស្វះស្វែង | បំផ្លាញអាត្មា | |
រោលរាលក្នុងពោះ | ឆេះក្នុងអោរា | បង្កើតទោសា | |
អោយទុក្ខរូបអែង។ | |||
ចេះតែបន្ដិច | លើខ្លួនកំប៉ិច | កំប៉ោងអិតក្រែង | |
តែងឃើញរៀងមក | យ៉ាងដូច្នេះអែង | ម្លោះហើយវាតែង | |
ខុសនឹងទេព្ដា។ | |||
រីអ្នកចិត្ដល្អ | ដឹងធម៌អក្សរ | ចេះពិចារណា | |
ស្គាល់គុណនិងទោស | សណ្ដោសអាត្មា | អត់អោនចិន្ដា | |
ពុំដែលសៅហ្មង។ | |||
អ្នកនោះអែងនៃ | សោតសឹងប្រពៃ | សួស្ដីកន្លង | |
បរលោកលោកិយ | អិតបីសៅហ្មង | ទាំងទេព្ដាផង | |
ចំរើនអោយសុខ។ | |||
៤០ | ដរាបរៀងទៅ | សុខពីអិលូវ | រៀងទៅអែមុន |
ចៀសចាកប្រាសប្រាណ | ពីស្ថាននរក | រៀងរួចបានសុខ | |
ដល់សួគ៌ាល័យ។ | |||
អរិយសត្ថា | គន់គិតចែងចារ | ចែងចងសេចក្ដី | |
តំរង់តំរាប់ | ជាច្បាប់យ៉ាងថ្មី | ដាស់តឿនស្រដី | |
សិស្សសព្វប្រការ។ | |||
គួរគិតរករៀន | កិច្ចការរបៀន | របបសាស្រ្ដា | |
តាមច្បាប់និទាន | ទូន្មានអាត្មា | រៀនរាល់រូបា | |
សូរេចចប់ហោង។ |