ដំណើរទៅកាន់វាលមរណ
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
ដោយ កែវ ឈុន
****************************************
កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លេចចេញជារូបរាង (គ)
វិទ្យុអាស៊ីសេរី 20070724 ដោយ ដោយ ជីវិតា
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី13.ឧសភា 2023.ម៉ោង 8:04
ក្នុងការរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មីឡើងវិញ ក្រោយពីបានផ្តួលរំលំ របបសាធារណរដ្ឋ នៅខែមេសា ឆ្នាំ 1975 ថ្នាក់ដឹកនាំ ខែ្មរក្រហម បានតាក់តែង រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយ ពួកគេ បានជួបប្រជុំគ្នា អស់រយពេលប្រាំថៃ្ង នៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 1975 ដើម្បីព្រាង ច្បាប់កំពូលនេះ ដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញ លើកទីបី នៃ ប្រទេសកម្ពុជា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ មាន 16 ជំពូក និង 21 មាត្រា ត្រូវបានចូលជាធរមាន នៅថៃ្ងទី 5 ខែមករា ឆ្នាំ 1976។
បំណងធំ នៃ ការតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ របស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ខែ្មរក្រហម គឺដើម្បីផ្តល់ឲ្យ រដ្ឋាភិបាលថី្ម ដែលដឹកនាំ ដោយ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា នូវ ភាពស្របច្បាប់ របបថ្មីនេះ បានហៅខ្លួនឯងថា កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
ជំពូកទីប្រាំ នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងអំពីអង្គនីតិបញ្ញត្តិ ឬ រដ្ឋសភា ជាស្ថាប័នតាក់តែងច្បាប់ ដែលតម្រូវឲ្យមានអ្នកតំណាងរាស្រ្ត ចំនួន 250រូប ក្នុងនោះ បានបែងចែកថា 150រូប តំណាងឲ្យកសិករ 50រូប តំណាងឲ្យកម្មករ និង 50 រូបទៀត តំណាងឲ្យកងទ័ពបដិវត្តន៍ ហើយត្រូវបោះឆ្នោតរៀងរាល់ ៥ឆ្នាំម្តង ក៏ប៉ុនែ្ត ចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 1976 រហូតដល់ការដួលរលំ នៅខែមករា ឆ្នាំ 1979 រដ្ឋសភាថ្មីនេះ បានបើកសម័យប្រជុំ បានតែមួយដងប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នួន ជា ដែលជាប្រធានរដ្ឋសភា នៅគ្រានោះ បាននិយាយការពារ អ្នកតំណាងរាស្រ្ត នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដូចេ្នះថា សភាសម័យហ្នឹង សភា ទៅប្រជុំនៅវាលស្រែឯណោះ ចុះទៅធ្វើការជាមួយសហករណ៍ឯណោះ មិនមែនប្រជុំនៅក្នុងរដ្ឋសភាអី គ្រាន់តែប្រកែកគ្នា អភិប្រាយទៅវិញទៅមកអីប៉ុណ្ណឹងទេ ហើយសរសេរ ជាច្បាប់អី ប៉ុណ្ណឹងទេ អត់ទេ គឺថា ទៅយកសភាពការណ៍ ពីសហករណ៍មក ទៅយកសភាពការណ៍ ពីជីវភាពប្រជាជននោះមក។ នេះហើយគឺថា ក្នុងរយបីឆ្នាំហ្នឹង ខំធ្វើប៉ុណ្ណឹង ប៉ុនែ្តទាំងអស់គ្នា វាមិនមែនស្រុះគ្នា ទាំងអស់គ្នាទេ ប៉ុនែ្ត ខ្លះក៏គ្នាថ្មីថ្មោង ហើយក្រៅពីនេះ ខ្លះក៏ ដូចជម្រាបអ៊ីចឹងហើយ វាមានអំណាចខ្លះ អីខ្លះ...។
ជំពូកទីប្រាំមួយ ចែងអំពីអង្គនីតិប្រតិបត្តិ ឬរដ្ឋាភិបាល ដែលកើតចេញមកពី ការប្រសូត្រឡើង នៃ រដ្ឋសភា ជំពូកនេះ បានកំណត់ថា រដ្ឋាភិបាល ត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមុខរដ្ឋសភា មានភារកិច្ចអនុវត្តច្បាប់ និង បន្ទាត់នយោបាយ ដែលបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភា ប៉ុនែ្ត នៅក្នុងស្ថានភាពជាក់់សែ្តង ការយកច្បាប់ជាធំ គេពុំឃើញមានទេ មេខែ្មរក្រហម បានអនុវត្តរបៀប ដែលគេបានធ្វើកន្លងមក ជាយូរឆ្នាំនៅក្នុងរង្វង់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ដោយសមាជិក សមាជិកា លាក់មុខមាត់ ក្នុងមជ្ឈិមបក្ស។
ដូច នួន ជា ដែលជាប្រធានរដ្ឋសភានាគ្រានោះ និង ជាអនុលេខាធិការបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាផងដែរនោះ ពុំបានផ្តល់សារសំខាន់ ចំពោះច្បាប់ទេ ខ្ញុំមិនសូវនិយាយពីរឿងច្បាប់ទេ ច្បាប់គ្រាន់តែជា ជំនួយទេ ហើយជឿជាក់ថា មិនអាចពឹងផែ្អកលើច្បាប់តែម្យ៉ាងទេ ដើម្បី នឹង ដោះស្រាយ ដូច្នោះក្នុងទស្សនខ្ញុំ ខ្ញុំផែ្អកលើសីលធម៌ខ្លាំងណាស់។
ជំពូកទីប្រាំពីរ ចែងអំពីតុលាការប្រជាជន ។ បើទោះជា ពុំបានចែងច្បាស់ អំពីចំនួន ជាន់ថ្នាក់ នៃ តុលាការនាពេលនោះក៏ដោយ ជំពូកនេះបានកំណត់ថា ចៅក្រមគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ត្រូវបានជ្រើសរើស និង តែងតាំងដោយរដ្ឋសភា នៃ ប្រជាជន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តាមរយៈបទពិសោធន៍ អ្នកដែលបានរស់រានមានជីវិត ពីរបបខែ្មរក្រហម បានឲ្យដឹងថា ពួកគេ មិនដែលជួបប្រទះ ឬ ដឹងថា មានស្ថានប័នតុលាការទេ ពួកគេ ត្រឹមតែដឹងថា នៅពេលមាន បុគ្គលណាម្នាក់ ជាប់សង្ស័យថា មានកំហុសអ្វីមួយ អាជ្ញាធរខែ្មរក្រហម បានចាប់យកទៅដាក់គុក ឬ ប្រហារជីវិតតែម្តង។
សមមិត្ត ឌុច ឈ្មោះដើម កាំង ហ្កិចអ៊ៀវ ជាអតីតប្រធាន មន្ទីរស-21 ឬ គុកទួលសែ្លង បានប្រាប់លោក ណេត ថេយ័រ អ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មាន ឲ្យទស្សនាវដ្តីសេដ្ឋកិច្ចចុងបូព៌ាថា សូម្បីតែ ប្រធានតុលាការជាន់ខ្ពស់ ឈ្មោះ កង ចាប ក៏ត្រូវបានប្រហារជីវិត នៅគុកទួលសែ្លង ដោយមិនបាន វិនិច្ឆ័យទោសផងដែរ។
ឌុច បានឲ្យដឹងថា កង ចាប ប្រធានតុលាការជាន់ខ្ពស់ ក៏ត្រូវចាប់មក ស-21 ដែរ គ្មានតុលាការ គ្មានរដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងយុត្តិធម៌។ ជំពូកទីប្រាំបួន នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងអំពីសិទិ្ធធ្វើការងារ ដែលធានាថា កម្មករទាំងអស់ ជាម្ចាស់រោងចក្រ និង កសិករទាំងអស់ គឺជាម្ចាស់ស្រែ។
លោក ពិន យ៉ាថៃ អតីតវិស្វករ ដែលបានរត់គេច ពីរបបខែ្មរក្រហម ទៅក្រៅប្រទេស នៅឆ្នាំ 1977 បានរំលឹកអំពីការងារនាពេលនោះដូចេ្នះ តាំងពីថៃ្ងដំបូងម៉េ្លះ ប្រជាជនទាំងមូល ត្រូវក្លាយជាពលករ និង កម្មករកសិកម្ម ដែលគ្មានប្រាក់ខែ កិច្ចការទាំងឡាយបានត្រូវចែកជាពីរផែ្នក ការងារធំៗ ដូចជាការជីកប្រឡាយទឹក លើកដីធ្វើផ្លូវ ធ្វើទំនប់ ត្រូវការពលករ ជាច្រើនរយនាក់ ដែលគេកេណ្ឌ ជាច្រើនភូមិ កិច្ចការមួយផែ្នកទៀត គឺការដូចដំបូង ដូចជាការចាប់អារម្មណ៍។
ជំពូកនេះ ក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា នៅក្រោមរបប កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អត្រាអត់ការងារធ្វើ មិនត្រូវមានជាដាច់ខាត ចំណុចនេះ រដ្ឋាភិបាលខែ្មរក្រហម អនុវត្តបានសម្រេចប្រាកដមែន ព្រោះថា នៅក្នុងស្ថានភាពជាក់សែ្តង នៅគ្រានោះ ពុំមានបុគ្គលណាម្នាក់អត់ការងារធ្វើទេ ប៉ុនែ្តទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការងារទាំងនោះសុទ្ធតែជាការងារ ចាប់បង្ខំឲ្យធ្វើការ ហួសកម្លាំង និង ហូបចុក រួមជាសហករណ៍។
ប្រការនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងរបាយការណ៍ របស់ អៀង សារី ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី និង ជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស នៃ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នៅឯអង្គការសហប្រជាជាតិ នាខែតុលា ឆ្នាំ 1978 ដូចេ្នះថា សង្គមកម្ពុជាថ្មី ស្មើភាព គ្មានអ្នកមាន គ្មានអ្នកក្រ គ្មានវណ្ណៈជិះជាន់គេ គ្មានវណ្ណៈ ត្រូវគេជិះជាន់។ ស្អាតស្អំ សមរម្យ តាមប្រពៃណីរបស់ជាតិ។
ជំពូកទី 15 នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានចែងអំពីសេរីភាពខាងជំនឿសាសនា ដែលក្នុងនោះ បានអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនខែ្មរគ្រប់រូប មានសេរីភាពគោរព និង មិនគោរពសាសនា តាមបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្លួន។ ប៉ុនែ្ត ជំពូកដដែលនេះ បានកំណត់ដែរថា សាសនាបែបប្រតិកិរិយាទាំងឡាយណា ដែលនាំឲ្យប៉ះពាល់ ខូចប្រយោជន៍ដល់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និង ប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវបានហាមឃាត់ ជាដាច់ខាត។
បើទោះជាមានចែង នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបែបនេះក៏ដោយ ក្នុងស្ថានភាពជាក់សែ្តង ការគោរពប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលប្រជាជនខែ្មរភាគច្រើន តែងគោរពបូជាជាយូរលង់ មកហើយនោះ ត្រូវបានហាមឃាត់។ ព្រះសង្ឃត្រូវបានបង្ខំឲ្យសឹក វត្តអារាមត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាឃ្លាំង ឬ មន្ទីរឃុំឃាំង។ នួន ជា ដែលទទួលខុសត្រូវ ផែ្នកអប់រំផង នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ខែ្មរក្រហម បានឲ្យដឹងដូចេ្នះថា ឯសង្គមពេលនោះ វាប្រែប្រួលជាសង្គមសហករណ៍ សង្គមអី លោកក៏ត្រូវសម្រួលជីវិត របស់ព្រះអង្គទៅអ៊ីចឹងដែរទៅ អានេះ មិនមែនថា យើងមានទៅ ចេញច្បាប់ មិនឲ្យបួសមិនឲ្យអីទេ ឯព្រះវិហារ កាលណោះពិភាក្សាគ្នាដែរ ថាយើងកំពុងសង្រ្គាម យើងកុំទាន់ធ្វើអីប៉ុន្មាន យើងគិតពីរឿងស្រែសិន។
របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ក៏បានបង្កើត ទង់ជាតិថ្មី ដែលមានពណ៌សណ្ឋានជា កម្មុយនីស្តនិយម មានរូបអង្គរវត្តកំពូលបី ពណ៌លឿងលើផៃ្ទក្រហម ចំណែក និមិត្តរូបរបស់ជាតិ គឺបង្ហាញពីរោងចក្រ និង វាលស្រែ។
ក្រោយមកបន្តិច គេបាននាំមក នូវ ភេ្លងជាតិ ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់មួយ ដែលប៉ុល ពត ជាអ្នកនិពន្ធ ដោយផ្ទាល់ដៃ "ឈាមក្រហមច្រាល ស្រោចស្រព ក្រុងវាលកម្ពុជា មាតុភូមិ ឈាមកម្មករ កសិករ ដ៏ឧត្តម ឈាមយុទ្ធជន យុទ្ធនារីបដិវដ្តន៍ ឈាមប្រែក្លាយជា កម្លាំងខ្លាំងក្លា តស៊ូ មោះមុត 17 មេសា ក្រោមទង់បដិវដ្តន៍ ឈាមរំដោះ អំពីភាពគេ ជយោ ! ជយោ ! 17 មេសា ជោគជ័យ មហាអស្ចារ្យ មានន័យធំធេង លើសសម័យអង្គរ យើងរួបរួមគ្នា កសាងកម្ពុជា និង សង្គមថ្មីបវរ " ។
ក្នុងការបន្តរៀបចំប្រទេស នៅក្នុងរយពេលពីរបីខែ បន្ទាប់ពី ជ័យជម្នះ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ 1975 គេបានជម្លៀស ប្រជាជនថ្មី ដែលគេបានបណេ្តញចេញពីទីក្រុង រាប់សែននាក់ ពីទីកនែ្លងស្នាក់នៅ បណ្តោះអាសន្ន របស់គេ ទៅកាន់ភូមិភាគឧត្តរ និង ពាយ័ព្យប្រទេស ដើម្បីចូលរួមក្នុងការងារ កសិកម្ម សមូហភាព ជាផែ្នកមួយ នៃ កម្មវិធី ដ៏មានមហិច្ឆិតារបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានទិសដៅ បង្កើនផលិតផលស្រូវ ឲ្យបានបីដងសឹងតែភ្លាមៗ។
លោកស្រី អ៊ីត សុទ្ធ ដែលត្រូវបានជម្លៀស ចេញពីខែត្រកណ្តាល បានមានប្រសាសន៍ ដូចេ្នះថា កូនមួយស្លាប់នៅព្រែកតាមាក់ ហើយប្តីខ្ញុំ ក៏គេយកវាយចោល នៅព្រែកតាមាក់ដែរ។ ដល់ថៃ្ងមួយ គេបញ្ជូនឲ្យឡើងកាណូត គេដឹករទេះភ្លើង គេយកយើងទៅពោធិ៍សាត់ គ្រាន់តែចុះមកភ្លាម គេថាមិត្តនារី អីវ៉ាន់ហ្នឹងត្រូវដាក់សមូហភាព។ គ្មាននរណាម្នាក់ បានដឹងអំពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីទេ ហើយមាន មនុស្សតិចតួចណាស់ ដែលបានដឹង អំពីកាបោះឆ្នោតជាតិ ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅទូទាំងប្រទេស ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ 1976។ ដូចគ្នាទៅ នឹង រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ ការបោះឆ្នោត បានផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ ឲ្យទៅរបបមួយ ដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រង ក្នុងភាពអាថ៌កំបាំងដោយមេដឹកនាំ ជិតស្និទ្ធ នឹង គ្នា មួយក្តាប់តូច ហើយនៅតាមជនបទវិញ គ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំ ភូមិភាគ ដែលបានតែងតាំង ពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅ។
ភាគ 13, កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លេចចេញជារូបរាង (ឃ)
20070725
ដោយ ជីវិតា វិទ្យុ អាស៊ីសេរី
ក្រោយពីបានឡើងក្តាប់អំណាច បានរយពេលមួយឆ្នាំ នៅខែមេសា ឆ្នាំ 1976 រដ្ឋាភិបាល កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ខែ្មរក្រហមបានរៀបចំការបោះឆ្នោតសភា តំណាងរាស្រ្ត ការបោះឆ្នោត ដែលប្រជាជនថ្មី ក៏ត្រូវបានអនុញ្ញាត អោយបោះដែរនោះ មានឈ្មោះបេក្ខជន តំណាងរាស្រ្តចំនួន 250រូប សម្រាប់រដ្ឋសភា នីតិកាលទីមួយ នៃ គ្រានោះ។
ឈ្មោះបេក្ខជន 250រូប ដែលបានជាប់ឆ្នោត ដោយគ្មានសំលេងប្រឆាំងនោះ ត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថា ជាអ្នកតំណាងឲ្យកសិករ កងទ័ពបដិវត្តន៍ និង កម្មករ។ ប៉ុនែ្ត អ្វីដែលចមែ្លកនោះ គឺមុខងាររបស់បេក្ខជនមួយចំនួនក្នុងនោះ មានភរិយារបស់ អៀង សារី ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ទទួលបន្ទុក កិច្ចការបរទេស ឈ្មោះ ខៀវ ធីរិទ្ធ និង ភរិយា របស់ សុន សេន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារប្រទេស ឈ្មោះ យុន យ៉ាត បេក្ខនារីទាំងពីរ បានពណ៌នាខ្លួនឯងថា ជាកម្មកររោងចក្រ ចំណែកបេក្ខជន មួយរូបទៀត ឈ្មោះ ប៉ុល ពត បានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីថា ជាអ្នកតំណាងកម្មករ ចំការកៅស៊ូ ។ ហើយបុគ្គល ប៉ុល ពត នេះឯង បានក្លាយទៅជានាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នួន ជា ដែលជា អនុលេខាបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា បានក្លាយជាប្រធានរដ្ឋសភា។
រដ្ឋាភិបាល កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានដឹកនាំដោយ មនុស្សមួយក្តាប់តូច ដែលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ដែលមាន ប៉ុល ពត ជាប្រធាន នួន ជា ឬ បងធំទី2 ជាជំនួយការ ស្និទ្ធម្នាក់ របស់ ប៉ុល ពត តាំងពីឆ្នាំ 1963 មក។ អ្នកផេ្សងទៀត នៅក្នុងគណដឹកនាំ រួមមាន សុន សេន ត្រូវបានចាត់តាំង ឲ្យត្រួតត្រា ក្រសួងការពារប្រទេស អៀង សារី ទទួលខុសត្រូវ ក្រសួងការបរទេស និង ខៀវ សំផន ជាប្រធាន គណប្រធានរដ្ឋ។
ខៀវ សំផន បានឲ្យដឹងដូចេ្នះថា ខ្ញុំការពិតទៅ គេត្រូវចាត់តាំងជាប្រធានគណប្រធានរដ្ឋ នៅខែមេសា 1976 អ៊ីចឹងមែនហើយ គឺថា ខ្ញុំមានតែឈ្មោះ។
ជនបដិវត្តន៍ទាំងនោះ ហាក់ដូចជាបានបែងចែកក្រសួងមន្ទីរ សម្រាប់ទទួលខុសត្រូវ តាមខែ្សរយៈ តាំងពីមុនថៃ្ងជ័យជម្នះ 17 មេសា មកម៉េ្លះ។ ហើយបើទោះជា រដ្ឋមន្រ្តី 8រូប ក្នុងចំណោម 13រូប នៅរស់រានមានជីវិត រហូតមកដល់ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ1990 ក៏ដោយ ក៏ 5រូប ត្រូវបានប្រហារជីវិត ពីបទជាប់ចោទថា ក្បត់បដិវត្តន៍ នៅក្នុងចន្លោះឆ្នាំ 1976 និង ឆ្នាំ1978។ ភាគច្រើន នៃ រដ្ឋមន្រ្តីទាំងនោះ ត្រូវបានយកទៅធ្វើទារុណកម្មនៅមន្ទីរ ស-21 ឬ គុកទួលសែ្លង មុន នឹង យកទៅសម្លាប់ចោល នៅឯបឹងជើងឯកជាយក្រុងភ្នំពេញ។ ឌុច ឈ្មោះដើម កាំង ហ្កិចអៀវ ជាប្រធានគ្រប់គ្រងគុកទួលសែ្លង នៅពេលនោះ ជាអ្នកទទួលបញ្ជា និង រាយការណ៍ទៅ សុន សេន ដោយផ្ទាល់។
ឆ្នាំ 1978 នៅពេលសឹកសង្រ្គាម ជាមួយកងទ័ពវៀតណាម នៅតាមព្រំដែនកាន់តែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរឡើង សុន សេន ត្រូវបានផ្លាស់ឲ្យទៅទទូលខុសត្រូវ លើផែ្នកកងទ័ព។ ពេលនោះហើយ ដែលគុកសម្ងាត់ ទួលសែ្លងដ៏ល្បីល្បាញ ដែលបានចូលហើយ មិនចេះចេញនោះ ត្រូវបានផេ្ទរឲ្យទៅនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ នួន ជា។
ឯកសារមួយចំនួន ដែលបានបន្សល់ទុក ពីគុកទួលសែ្លង បានបញ្ជាក់ថា បណ្តាកម្មាភិបាលជាន់ខ្ពស់ និង យោធាខែ្មរក្រហមជាច្រើននាក់ត្រូវបាន នួន ជា ចេញបញ្ជាឲ្យកមេ្ទចចោល ឬ ប្រហារជីវិត ក៏ប៉ុនែ្ត នួន ជា តែងតែបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយនោះ។
នួន ជា បានឲ្យដឹងថា ព្រោះខ្ញុំខាងនីតិបញ្ញត្តិ មិនមែន នីតិប្រតិបត្តិខាងសភា ឲ្យសភាទៅកាត់ទោស មិនមែនទេ ប៉ុនែ្តថា ក្នុងឋានខ្ញុំជាអនុលេខា ខ្ញុំមានសិទ្ធិ ដើម្បីមានមតិស្នើឲ្យគ្រាន់តែ បណេ្តញចេញពីបក្ស ឬ បន្ថយឋានបក្ស ពីព្រោះបក្ស វាគ្មានសិទ្ធិអីទៅបញ្ជាឲ្យសម្លាប់អ្នកនេះ សម្លាប់អ្នកនោះ គ្មានទេ ខាងផ្លូវបក្ស ដូចេ្នះ ខ្ញុំខាងនីតិបញ្ញត្តិ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អតីតប្រធានគុកទួលសែ្លង គឺសមមិត្ត ឌុច បានសារភាពប្រាប់ លោក ណេត ថេយ័រ អ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មាន របស់ទស្សនាវដ្តី សេដ្ឋកិច្ចចុងបូព៌ា នៅក្នុងរថយន្តមួយ កំពុងបរទៅមុខ នាឆ្នាំ 1999 ថា អតីតចៅហ្វាយនាយរបស់គាត់ គឺ នួន ជា បានបញ្ជាឲ្យសម្លាប់ អ្នកទោសជាច្រើនរយនាក់ ក្នុងនោះមានទាំង វ៉ន វ៉េត ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ទទួលបន្ទុក ផែ្នកសេដ្ឋកិច្ច ផងដែរ។ ឌុច បានឲ្យដឹងថា អ្នកសួរចម្លើយបានធ្វើទារុណកម្ម វ៉ន វ៉េត ដោយឲ្យគាត់ត្រាំនៅក្នុងទឹកកក មុនពេលយកទៅសម្លាប់ចោល នៅឯបឹងជើងឯក គឺយកទឹកកកទៅត្រាំទឹក ហើយ វ៉ន វ៉េត ដេកត្រាំទឹកកកហ្នឹង។ នៅពេលដែលគាត់មិនពេញចិត្ត នឹង សេចក្តីសារភាព របស់ វ៉ន វ៉េត ក៏យកទឹកកកទៅដាក់។ វ៉ន វ៉េត គាត់ចាស់ហើយ គាត់ត្រជាក់។
ឌុច បានឲ្យដឹងទៀតថា ក្រោយពីបានឃើញមនុស្ស ឬ កម្មាភិបាលស្និទ្ធស្នាល របស់គាត់ ត្រូវបានចាប់យកមកគុកទួលសែ្លងជាបន្តបន្ទាប់ ឌុច បានចាប់ផ្តើមសង្ស័យ ទៅលើការសម្រេចចិត្ត របស់បក្ស ក្នុងការចាប់មនុស្ស។ មន្រ្តីកម្មាភិបាលសំខាន់ៗ ដែល ឌុច យល់ថា មានភក្តីភាព ចំពោះអង្គការបដិវត្តន៍ ជារៀងដរាបមកនោះ រួមមាន វ៉ន វ៉េត ដែលធ្លាប់បានឧទេ្ទសនាម ផ្តល់ការងារឲ្យគាត់ នៅមន្ទីរ ម-13 ជាគុកសម្ងាត់មួយ នៅឯ អមលាំង មុនថៃ្ងរំដោះ ឆ្នាំ1975។ ដោយយល់ថា ឌុច ធ្លាប់ជាមនុស្សស្និទ្ធ របស់ វ៉ន វ៉េត ថ្នាក់ដឹកនាំ ក៏មានការសង្ស័យ ទៅលើ ឌុច នូវភក្តីភាពរបស់គាត់ចំពោះបក្ស។ ពេលនោះហើយ ថ្នាក់លើដែលមាន នួន ជា ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវនោះ បានចេញបញ្ជាឲ្យ ឌុច គាស់រណ្តៅសព របស់ វ៉ន វ៉េត ហើយ ថតរូបសាកសព ដែលស្អុយរលួយទៅហើយនោះ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា វ៉ន វ៉េត ពិតជាត្រូវបានសម្លាប់ ប្រាកដមែន។
កម្មាភិបាលស្និទ្ធ នឹង ឌុច ផេ្សងៗទៀត ដែលត្រូវបាននាំយកទៅ គុកទួលសែ្លងដែរនោះ មាន កែ គឹមហួត និង ឆាយ គឹមហួ។ ពេលនោះហើយ ដែល ឌុច ចាប់ផ្តើមមានការព្រួយបារម្ភ យ៉ាងខ្លាំងចំពោះ សន្តិសុខរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងគិតថា ពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ អាច នឹង ដល់វេនគាត់ម្តងហើយ។ ឌុច បានឲ្យដឹងដូចេ្នះថា គេអត់គិតពីយុត្តិធម៌ និង មិនយុត្តិធម៌អីទៀតទេ ការណ៍ជាក់សែ្តង វាមានរឿងចាប់ ឆាយ គឹម ហួ វាមានរឿងចាប់ កែ គឹមហួត វាមានរឿងចាប់ វ៉ន វ៉េត ។ ខ្ញុំកាន់តែ លែងធ្វើការកើត។ សមាជិកគណរដ្ឋមន្រ្តីម្នាក់ទៀត ដែលត្រូវបានប្រហារជីវិត នៅឯគុកទួលសែ្លងផងនោះ គឺ ហ៊ូ នឹម ដែលជារដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងឃោសនាការ និង ជាអតីតនិសិត្សស្រុកបារាំង ជាបញ្ញវន្តខែ្មរ ដ៏ឆ្នើមមួយរូប ដែលមាននិន្នាការឆេ្វងនិយម។
ញ៉ែម អេន អតីតអ្នកថតរូបនៅគុកទូលសែ្លង ដែលបានឃើញ ហ៊ូ នឹម ត្រូវបានគេនាំខ្លួនទៅកាន់ទីនោះ បានរំលឹកដូចេ្នះថា កាលហ្នឹងខ្ញុំបានឃើញគេដាក់ខ្នោះ អ៊ំ ហ៊ូ នឹម។ ឃើញមួយភែ្លត ក្រោយមក គឺបាត់រហូត មិនឃើញ កាលហ្នឹង គេសម្រេចយកទៅវ៉ៃចោលក៏មិនដឹង អ៊ំ ហ៊ូ នឹម បើនិយាយទៅ គាត់គឺប្រឆាំង ប៉ុល ពត តែម្តង។ គាត់ប្រឆាំងឲ្យកងទ័ពទាំងអស់ មានប្រាក់ខែ មានរបបម៉ូតូ ជិះឡាន ឲ្យ និយាយរួម មានទីផ្សារ កុំឲ្យជម្លៀសប្រជាជនចេញពីក្រុង ហូ ច្រើនណាស់ បើនិយាយគាត់ ប្រឆាំង ព្រោះហ៊ូ នឹម គឺជាបញ្ញវ័ន្ត ឥស្សរជនមួយសំខាន់ដែរ។
18 ឆ្នាំ ក្រោយពីរបបខែ្មរក្រហម បានដួលរលំ សុន សេន អតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារប្រទេស និង ជាអតីតអ្នកគ្រប់គ្រងគុកទួលសែ្លង ត្រូវប៉ុល ពត បញ្ជាបាញ់សម្លាប់ទាំងពូជ ដែលក្នុងនោះ មានសមាជិកគ្រួសារប្រមាណ 14នាក់ របស់ សុន សេន។ ព្រឹត្តិការណ៍ឃាតកម្មនោះ កើតឡើងនៅក្នុង ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1997 ក្នុងតំបន់ អតីតផ្តាច់ខ្លួនរបស់ខែ្មរក្រហមស្រុកអន្លង់វែង។ ប៉ុល ពត បានចោទ សុន សេន ដែលធ្លាប់ បានបានរួមសុខទុក្ខ ជាមួយគាត់តាំងពីដើមទី នៃ ការតស៊ូបដិវត្តន៍មកនោះ ថាបានក្បត់ នឹង ចលនាដោយមានគម្រោងការចុះចូលជាមួយ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីទីពីរ ហ៊ុន សែន នៅឆ្នាំនោះ។
នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍មួយ ជាមួយលោក ណេត ថេយ័រ ប៉ុល ពត បានចោទ សុន សេន ដូចេ្នះថា ស៊ិន សេន ជាយុទ្ធមិត្តជាមួយនេះល្អណាស់ ច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុនែ្ត ចាប់ពីមាន ការផ្តាច់ខ្លួននៅខាងលិច គឺនៅខែ 1 ឆ្នាំ 1997 ពួកបានចាប់ឯកសារ ប្អូនថៃ្ល ស៊ិន សេន ផ្ញើមកពីកំពង់ធំ បីសំបុត្រ។ ក្នុងកំពង់ធំនេះ វានៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ ហ៊ុន សែន។ មួយគឺ ចលនាបំបាក់បំបែក កម្លាំងកងទ័ពយើង នៅផ្លូវលេខ 12 ។ ទីពីរ មានការទាក់ទងតាមតេអូ របស់ស៊ិន សេន សម្ងាត់នៅផ្ទះ ទាក់ទងជាមួយភ្នំពេញ ឆ្លងកាត់តាមកំពង់ធំ។ ទីពីរ មានប្អូន ស៊ិន សេន ឈ្មោះ ស៊ិន ឈុំ ទៅភ្នំពេញ ទៅនៅជាមួយពួក ហ៊ុន សែន ឲ្យកូនហ្នឹង ការជាមួយក្មួយ ហ៊ុន សែន។ ដល់រួចគេទាក់ទងគ្នា ដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យ ស៊ិន សេន ធ្វើសកម្មភាព ទីមួយ គឺថា កមេ្ទច្ត ទីពីរ កាន់កាប់ វិទ្យុផ្សាយសមេ្លង កុំឲ្យជេរ ហ៊ុន សែន។ ខ្ញុំមិនសូវជឿទេ ឯកសារនេះ ប៉ុនែ្ត វាចេះតែមានបរិយាកាស ឯកសារដែលបានចាប់។ នៅហើយ បានថា បើកមេ្ទច្ត វាមានហៅថាត្រូវការពារខ្លួន។ ឯចំពោះអ្នកឯទៀត ខ្ញុំអត់មាន ប៉ះពាល់អីទេ ពីព្រោះ ជាយុទ្ធមិត្តយូរហើយ។ ប៉ុល ពត បនែ្ថមថា គាត់មិនបានបញ្ជាឲ្យ សម្លាប់កូនៗ របស់ ស៊ិន សេនទេ ខ្ញុំមានការសោកស្តាយ ដោយមិនស្អាត ខ្ញុំមានតែឲ្យកមេ្ទចប្តីប្រពន្ធទេ ពីព្រោះអ្នកនេះ មិនល្អយូរហើយ។ ឯអ្នកឯទៀត ខ្ញុំមានការសោកស្តាយ ដោយហួសក្នុងការដែលទៅអនុវត្ត។
ទាក់ទងទៅ នឹង ការបោះឆ្នោត នៅក្នុងឆ្នាំ 1976 ក្រោមរបប ប៉ុល ពត នៅក្នុងពេល កាន់កាប់អំណាច បើតាមតែចំណូលចិត្ត របស់ខ្លួននោះ ប៉ុល ពត លោក ដេវីត ឆេនល័រ ប្រវត្តិវិទូ នៃ ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា បើតាមតែការចង់បានរបស់ខ្លួននោះ ប៉ុល ពត និងសហសេវិក របស់គាត់ ទំនងជាពេលចិត្តច្រើនជាង ក្នុងការគ្រប់គ្រង ប្រទេសកម្ពុជា ដោយគ្មានការបោះឆ្នោត ឬ មិនមានច្បាប់ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការប្រើប្រាស់ អំណាចផ្តាច់ការរបស់ពួកគេ។
ប៉ុនែ្តដើម្បីភាពស្របច្បាប់ សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មី របស់ខ្លួន ការផ្សារភ្ជាប់ប្រទេសកម្ពុជា ទៅ នឹង សហគមន៍អន្តរជាតិ ពួកគេត្រូវតែធ្វើកិច្ចការខ្លះៗ ដូចជាការបោះឆ្នោត សភាតំណាងរាស្រ្ត បង្រ្គប់កិច្ច ដើម្បីឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយទៅជារដ្ឋមួយ ដែលគេអាចទទ្អលស្គាល់បាន។
ចំនួនអ្នកចូលទស្សនា