កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស
២៣ តុលា ១៩៩១
ប្រែសំរួលក្រៅផ្លូវការ
កែវ ឈុន
****************************************
ឧបសម្ព័ន្ធទី១
ភារកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្ន
នៃ អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅកម្ពុជា
UNTAC
ជំពូក ក នីតិក្រមរួម
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី11.វិច្ឆកា 2021.ម៉ោង
13:00
១ - ស្របតាមមាត្រាទី ៦ នៃ កិច្ចព្រមព្រៀង អុនតាក់ នឹង អនុវត្តអំណាចចាំបាច់ ដើម្បីធានាការអនុវត្ដកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដោយគិតទាំងអំណាចដែលទាក់ទងទៅ នឹង ការរៀបចំ និង ការដឹកនាំការបោះឆ្នោតដោយសេរី និង ត្រឹមត្រូវ ព្រមទាំងទិដ្ឋភាពទាំងឡាយ នៃ ប្រទេសកម្ពុជា ដែលទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហានេះ។
២ - យន្ដការខាងក្រោមនេះ នឹង ត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់ ទាក់ទង នឹង ការអនុវត្ដកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដែលអាចកើតមានឡើង រវាងកំណាងពិសេស របស់លោកអគ្គលេខាធិការ និង ក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់ SNC
ក - អេសអិនស៊ី SNC ត្រូវជូនមតិណែនាំដល់អ៊ុនតាក់ UNTAC ដែលត្រូវគោរពតាមមតិណែនាំនេះ ដរាបណាមានកុងសង់ស៊ុស ក្នុងចំណោមសមាជិក SNC ហើយដរាបណាមតិណែនាំនោះ វាស្រប នឹង ទិសដៅ នៃ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
ខ - បើគ្មានកុងសង់ស៊ុស ក្នុងចំណោមសមាជិក SNC នោះ ទោះបីមានការខិតខំប្រឹងប្រែង អស់លទ្ធភាពរបស់ប្រធាន (សំដេចនរោត្ដម សីហនុ ជាប្រធាន)។ SNC មានសិទ្ធិធ្វើសេចក្ដីសំរេច ស្ដីពីការជូនមតិណែនាំដល់ UNTAC ដោយយកចិត្ដទុកដាក់ គិតគូរទាំងស្រុងទៅដល់ទស្សនទាំងឡាយ ដែលបានសំដែងនៅក្នុង SNC ។ UNTAC នឹង គោរពតាមមតិណែនាំនោះ ក្នុងករណីមតិណែនាំនោះ សមស្របទៅ នឹង ទិសដៅនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
គ - បើសិនជាសំដេចនរោត្ដមសីហនុ ប្រធាន អេសអិនស៊ី តំណាងស្របច្បាប់ នៃ អធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា មិនអាចសំរេចបានក្នុងករណីណាមួយនោះ សិទ្ធិ នៃ សេចក្ដីសំរេចរបស់សំដេច នឹង ផ្ទេរទៅអោយតំណាងពិសេស របស់អគ្គលេខាធិការ អ.ស.ប. ។ តំណាងពិសេស នឹង ធ្វើសេចក្ដីសំរេចចុងក្រោយ ដោយយកចិត្ដទុកដាក់ គិតគូរទាំងស្រុង ទៅដល់ទស្សនទាំងឡាយ ដែលបានសំដែងឡើងនៅក្នុង SNC។
ឃ - សិទ្ធិអំណាចណាដែលទាក់ទិន នឹង ការអនុវត្ដ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដែលបានប្រគល់អោយ អេសអិនស៊ី តាមកិច្ចព្រមព្រៀង នឹង ត្រូវអនុវត្ដដោយ កុងសង់ស៊ុស រឺ បើសិនមិនអាចសំរេចបាន កុងសង់ស៊ុសនោះទេ សិទ្ធិអំណាចនោះ នឹង ត្រូវអនុវត្ដដោយប្រធាន អេសអិនស៊ី ដោយយោងតាមនីតិក្រម ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ក្នុងករណី ដែលសំដេចនរោត្ដមសីហនុ ប្រធានអេសអិនស៊ី តំណាងស្របច្បាប់ នៃ អធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា មិនអាចសំរេចបាន ក្នុងករណីណាមួយនោះ សិទ្ធិសំរេចរបស់សំដេចនេះ នឹង ត្រូវផ្ទេរទៅអោយតំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការ អ.ស.ប. ដែលអាចប្រកាន់យក នូវ វិធានការចាំបាច់នានា។
ង - ក្នុងករណីទាំងអស់ តំណាងពិសេសរបស់អគ្គលេខាធិការ អ.ស.ប. នឹង កំណត់ថា តើមតិណែនាំ រឺ វិធានការរបស់ SNC ស្របទៅ នឹង កិច្ចព្រមព្រៀរឺទេ?។
៣ - តំណាងពិសេស នៃ លោកអគ្គលេខាធិការ រឺ ប្រតិភូរបស់គាត់ ត្រូវចូលអង្គប្រជុំទាំងឡាយរបស់ SNC ហើយត្រូវជូនដល់សមាជិក SNC អំពីរាល់ពត៌មានចាំបាច់ទាំងអស់ អំពីបណ្ដាសេចក្ដីសំរេចរបស់ UNTAC
ជំពូក ខ រដ្ឋបាលស៊ីវិល
១ - ស្របតាមមាត្រាទី៦ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ អង្គការស្ថាប័ន និង ការិយាល័យរដ្ឋបាលទាំងអស់ ដែលមានតួនាទីក្នុងវិស័យការបរទេស ការពារជាតិ ហិរញ្ញវត្ថុ សន្ដិសុខសាធារណ និង ឃោសនាការ នឹង ត្រូវដាក់អោយស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ដោយផ្ទាល់របស់អ៊ុនតាក់ ដែលត្រូវត្រួតពិនិត្យតាមការចាំបាច់ ដើម្បីធានាអព្យាក្រិតភាពមួយដ៏ហ្មត់ចត់។
ក្នុងន័យនេះ តំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការ ត្រូវកំណត់ថា អ្វីដែលចាំបាច់ ហើយគាត់អាចចេញបទបញ្ជាទៅដល់បណ្ដាអង្គការស្ថាប័ន និង ការិយាល័យរដ្ឋបាលខាងលើនេះ។ បទបញ្ជាទាំងនេះអាចបញ្ចូនចេញទៅចំពោះភាគីកម្ពុជាទាំងអស់ ហើយអាចជាបទបញ្ញាត្ដិចំពោះភាគីកម្ពុជាទាំងផង។
២ - ស្របតាមមាត្រាទី៦ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង តំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការ ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ អេសអិនស៊ី ត្រូវកំណត់ថា តើអង្គការស្ថាប័ន និង ការរិយាល័យរដ្ឋបាលណាទៀត ដែលអាចជះអិទ្ធិពលផ្ទាល់ ដល់លទ្ធផល នៃ ការបោះឆ្នោត។ អង្គការស្ថាប័ន និង ការរិយាល័យរដ្ឋបាលទាំងអស់នេះ ត្រូវដាក់នៅក្រោមការពិនិត្យ រឺ ការត្រួតពិនិត្យដោយផ្ទាល់របស់ អ៊ុនតាក់ ហើយត្រូវគោរពតាមការណែនាំទាំងឡាយរបស់ អ៊ុនតាក់។
៣ - ស្របតាមមាត្រាទី៦ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង តំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការ ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ អេសអិនស៊ី នឹង ពិនិត្យមើលថា តើងអង្គការស្ថាប័ន និង ការរិយាល័យរដ្ឋបាលណា អាចបន្ដប្រតិបត្ដិការតទៅទៀត ដើម្បីធានាដល់ជីវភាពធម្មតាប្រចាំថ្ងៃ នៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយបើសិនចាំបាច់ ដោយស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់ អ៊ុនតាក់ តាមការដែលអ៊ុនតាក់យល់ថាចាំបាច់។
៤ - ស្របតាមមាត្រាទី៦ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង សិទ្ធិអំណាចរបស់តំណាងពិសេស នៃ លោកអគ្គលេខាធិការ ត្រូវមានអំណាចដើម្បី៖
ក - តែងតាំងបុគ្គលិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅក្នុងអង្គការស្ថាប័ន និង ការិយាល័យរដ្ឋបាល របស់ភាគីកម្ពុជាទាំងអស់ ដែល នឹង មានសិទ្ធិចូលទៅទាក់ទង ដោយគ្មានការហាមឃាត់ ជាមួយរាល់កិច្ចប្រតិបត្ដិការផ្នែករដ្ឋបាល និង ពត៌មាន។
ខ - ទាមទារអោយប្ដូរទៅកន្លែងថ្មី រឺ អោយដកហូត នូវ បុគ្គលឹកណាមួយរបស់បណ្ដាអង្គការស្ថាប័ន និង ការរិយាល័យរដ្ឋបាលនេះ។
៥ - ក - ផ្អែកទៅលើពត៌មាន ដែលចែងនៅក្នុងមាត្រាទី ១ កថាខ័ណ្ឌ ៣ នៃ ឧបសម្ព័ន្ធ ២ តំណាងពិសេសរបស់អគ្គលេខាធិការ ក្រោយពីមានការពិគ្រោះជាមួយភាគីកម្ពុជា នឹង កំណត់ នូវ ប៉ូលិស ស៊ីវិល ជាចាំបាច់ ដើម្បីអនុវត្ដច្បាប់នៅកម្ពុជា។ ក្នុងករណីនេះ ភាគីកម្ពុជាទាំងអស់សន្យា និង គោរព នូវការកំណត់ដែលធ្វើឡើង ដោយតំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការ។
ខ - ប៉ូលិសស៊ីវិលទាំងអស់ នឹង ប្រតិបត្ដិការក្រោមការពិនិត្យមើល រឺ ត្រួតពិនិត្យរបស់ អ៊ុនតាក់ ដើម្បីធានាការរក្សាច្បាប់ និង សណ្ដាប់ធ្នាប់ ដោយប្រសិទ្ធិភាព និង មិនលំអៀង ហើយសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ត្រូវបានគោរពទាំងស្រុង។ ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ SNC អ៊ុនតាក់ត្រូវពិនិត្យមើល នូវ ដំណើរការអនុវត្ដច្បាប់ និង តុលាការដទៃទៀត នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលចាំបាច់ ដើម្បីធានាសំរេច នូវ ទិសដៅទាំងនោះ។
៦ - បើតំណាងពិសេសរបស់លោកអគ្កលេខាធិការយល់ថា ចាំបាច់ដោយមានការពិនិត្យ ពិគ្រោះជាមួយ អេសអិនស៊ី អ៊ុនតាក់ នឹង ស៊ើបអង្កេតការប្ដឹងតវ៉ា នឹង ការចោទប្រកាន់ ស្ដីពីសកម្មភាព ដែលរចនាសម្ព័នរដ្ឋបាល ដែលមានហើយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនសមស្រប រឺ ដែលប្រឆាំង នឹង បណ្ដាទិសដៅ នៃ ដំណោះស្រាយនយោបាយរួមនេះ។ អ៊ុនតាក់ ក៏ត្រូវមានអំណាចស៊ើបអង្កេតបែបនេះ តាមគំនិតខ្លួនផ្ទាល់ដែរ។ នៅពេលចាំបាច់ អ៊ុនតាក់ នឹង ចាត់វិធានការកែតំរូវដ៏សមស្រប។
ជំពូក គ មុខងារខាងយោធា
១ - អ៊ុនតាក់ នឹង ពិនិត្យ តាមដានមើល និង បញ្ជាក់មើល ការដកកងកំលាំងបរទេស ការឈប់បាញ់ និង បណ្ដាវិធានការទាក់ទងទាំងឡាយ ស្របតាមឧបសម្ព័នទី២ រួមមាន៖
ក - បញ្ជាក់ការដកកងកំលាំង ទីប្រឹក្សា និង បុគ្គលឹកយោធាបរទេស គ្រប់ប្រភេទទាំងអស់ ព្រមទាំងអាវុធគ្រាប់រំសេវ សម្ភាររបស់គេចេញពីកម្ពុជា និង ការមិនវិលត្រលប់របស់គេចូលកម្ពុជាវិញ។
ខ - ទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសជិតខាង ស្ដីពីព្រិត្ដិការណ៍ណាដែលកើតឡើងនៅក្នុង រឺ នៅជិតទឹកដីខ្លួន ដែលបណ្ដាលអោយគ្រោះថ្នាក់ ដល់ការអនុវត្ដកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
គ - តាមដាន ការបញ្ឈប់ជំនួយយោធាបរទេស ដល់ភាគីកម្ពុជាទាំងអស់។
ឃ - ស្វែងរក និង រឹបអូសយកកន្លែងលាក់គ្រឿងសព្វាវុធ និង ភស្ដុភារខាងយោធា ដែលលាក់ទុកទូទាំងប្រទេស។
ង - ជួយបោសសំអាតមីន និង ដំណើរការកម្មវិធីហាត់ហ្វឹកហ្វឺន អំពីការបោសសំអាតមីន និង កម្មវិធីយល់ដឹងពីមីន ក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជា។
២ - អ៊ុនតាក់ និង ពិនិត្យមើលការប្រមូលផ្ដុំ និង ការដាក់ទីតាំងឡើងវិញ នៃ កងកំលាំងទាំងអស់ នៅកន្លែងជំរុំបន្ទាយ ដែលបានកំណត់ច្បាស់លាស់ ដោយផ្អែកទៅលើប្រតិទិន ប្រតិបត្ដិការមួយ ដែលត្រូវបានព្រមព្រៀងស្របតាម ឧបសម្ព័ន្ធ២ ។
៣ - បន្ទាប់កងកំលាំងចូលទៅក្នុងជំរុំបន្ទាយ អ៊ុនតាក់ នឹង ផ្ដើមដំណើរការត្រួតពិនិត្យ និង កាត់បន្ថយសព្វាវុធ ដូចដែលបានបញ្ជាក់ក្នុងឧបសម្ព័ន
៤ - អ៊ុនតាក់ ត្រូវចាត់វិធានការចាំបាច់ ស្ដីពីដំណើរការ រីសាយបណ្ដើរៗ នូវ កងកំលាំងយោធា នៃ បណ្ដាភាគី ស្របតាមឧបសម្ព័ន២។
៥ - អ៊ុនតាក់ ត្រូវជួយតាមដែលចាំបាច់ ដល់គណកម្មការ កាកបាទក្រហមអន្ដរជាតិ ក្នុងការដោះលែងឈ្លើយសឹក និង ជនស៊ីវិលជាប់ឃុំឃាំងទាំងអស់។
ជំពូក ឃ ការបោះឆ្នោត
១ - អ៊ុនតាក់ ត្រូវរៀបចំ និង ដឹកនាំការបោះឆ្នោត ដែលចែងក្នុងភាគ២ នៃ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ស្របតាមជំពូកនេះ និង ឧបសម្ព័ន្ធទី៣។
២ - អ៊ុនតាក់ អាចពិគ្រៅជាមួយ អេសអិនស៊ី អំពីការរៀបចំ និង ការដឹកនាំដំណើរការបោះឆ្នោត។
៣ - ក្នុងការអនុវត្ដ នូវ ការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត សិទ្ធិអំណាចច្បាស់លាស់របស់អ៊ុនតាក់ រួមមានដូចតទៅនេះ៖
ក - ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ SNC បង្កើតច្បាប់ទំរង់បែបបទ និង វិធានការរដ្ឋបាលទាំងឡាយដែលចាំបាច់ សំរាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី និង ត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា រាប់ទាំងការអនុម័ត នូវ ច្បាប់បោះឆ្នោត និង បទបញ្ជា សីលធម៌រួមផងដែរ ដែលអាចចាត់ចែងអំពីការចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត ធ្វើយ៉ាងណាអោយសមស្រប នឹង ការគោរពសិទ្វិមនុស្ស និង ហាមឃាត់បង្ខិតបង្ខំ រឺ ការអូសទាញតាមមធ្យោបាយហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីអិទ្ធិពលទៅលើចំណូលចិត្ដរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។
ខ - ផ្អាក រឺ លុបបំបាត់ចោល ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ SNC នូវបទបញ្ញត្ដិច្បាប់ ដែលមានស្រាប់ណាដែលអាចធ្វើអោយបរាជ័យដល់កម្មវត្ថុ និង គោលបំណង នៃ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
គ - តាក់តែង និង អនុវត្ថកម្មវិធីមួយ អប់រំអ្នកបោះឆ្នោត រួមមានទិដ្ឋភាពទាំងអស់ នៃ ការបោះឆ្នោត ដើម្បីគាំទ្រដល់ដំណើរការបោះឆ្នោត។
ឃ - តាក់តែង និង អនុវត្ថប្រពន្ធចុះឈ្មោះ អ្នកបោះឆ្នោតមួយ ដែលជាដំណាក់កាលទី១ នៃដំណើតការបោះឆ្នោត ដើម្បីធានាអោយអ្នក ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត មានឱកាសទៅចុះឈ្មោះ និង រៀបចំតទៅទៀត នូវ បញ្ជីចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ដែលបានបញ្ជាក់ហើយ។
ង - តាក់តែង និង អនុវត្ថប្រពន្ធចុះឈ្មោះមួយ នៃ គណបក្សនយោបាយ និង បញ្ជីបេក្ខជន។
ច - ធានាការចូលទាក់ទង ដ៏សមរម្យ ជាមួយប្រពន្ធឃោសនា រួមទាំងកាសែត ទូរទស្សន៍ និង វិទ្យុ សំរាប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ដែលប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោត។
ឆ - អនុម័ត និង អនុវត្តវិធានការទាំងឡាយ ដើម្បីតាមដាន និង សំរួលការចូលរួម របស់ប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងការបោះឆ្នោត យុទ្ធនាការឃោសនានយោបាយ និង ទំរង់បែបបទ នៃ ការបោះសន្លឹកឆ្នោត។
ជ - តាក់តែង និង អនុវត្ថប្រពន្ធរបៀបរបបបោះឆ្នោត និង វិធីបោះសន្លឹកឆ្នោត ដើម្បីធានាអោយអ្នក ដែលមានឈ្មោះបោះឆ្នោត មានលទ្ធភាពបោះឆ្នោត។
ឈ - ដោយពិគ្រោះជាមួយ SNC បង្កើតអោយមានការរៀបចំ សំរបសំរួលគ្នា ដើម្បីសំរួលដល់វត្ថមាន នៃ អ្នកសង្កេតការណ៍បរទេស ដែលចង់មកអង្កេតយុទ្ធនាការឃោសនា និង ការបោះឆ្នោត។
ញ - ដឹកនាំទូទៅ នៃការបោះឆ្នោត និង ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត។
ដ - ពិនិត្យមើល និង ស៊ើបអង្កេតអំពីការប្ដឹងតវ៉ា ស្ដីអំពីភាពមិនត្រឹមត្រូវក្នុងការបោះឆ្នោត ព្រមទាំង នឹង ចាត់វិធានការកែតំរូវដ៏សមស្រប។
ឋ - កំណត់ថា តើការបោះឆ្នោតប្រព្រិត្ដទៅដោយ សេរី ត្រឹមត្រូវរឺទេ ហើយបើសេរី និង ត្រឹមត្រូវហើយចេញសេចក្ដីបញ្ជាក់ បញ្ជីឈ្មោះអ្នកដែលជាប់ឆ្នោតត្រឹមត្រូវ។
៤ - ក្នុងការអនុវត្ដការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ដូចមានចែងក្នុងជំពូកនេះ UNTAC ត្រូវបង្កើតប្រពន្ធការពារមួយ ដើម្បីជួយខ្លួនអោយធានាថា គ្មានការលួចបន្លំក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត រួមទាំងការរៀបចំអោយបណ្ដាតំណាងកម្ពុជា ចូលសង្កេតបែបបទចុះឈ្មោះ និង បោះឆ្នាត ព្រមទាំងបង្កើតយន្ដការរបស់ UNTAC មួយ សំរាប់ទទួលពាក្យបណ្ដឹង និង សំរេចអំពីការប្ដឹងតវ៉ា។
៥ - ប្រតិទិន សំរាប់ដំណាក់កាលផ្សេងៗ នៃដំណើរការបោះឆ្នោត ត្រូវកំណត់ដោយ UNTAC ដោយមានការពិគ្រោះជាមួយ SNC ដូចដែលមានចែងក្នុងកថាខ័ណ្ឌទី២ នៃជំពូកនេះ។ ដំណើរការបោះឆ្នោត មានរយពេលមិនលើសពី ៩ខែ ចាប់ពីពេលផ្ដើមបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត។
៦ - ក្នុងការរៀបចំ និង ដឹកនាំដំណើរការបោះឆ្នោត UNTAC ត្រូវខិតខំគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីធានាថា ប្រពន្ធ និង បែបបទ ដែលបានអនុម័តនោះ គឺ គ្មានលំអៀងជាដាច់ខាត ទន្ទឹមគ្នា នឹង ការរៀបចំប្រតិបត្ដិការទាំងឡាយ ខាងផ្នែករដ្ឋបាល ត្រូវអោយងាយស្រួល និង ប្រសិទ្ធិភាពបំផុត ដែលអាចធ្វើទៅបាន។
ជំពូក ង សិទ្ធិមនុស្ស
ស្របតាមមាត្រទី១៦ UNTAC ត្រូវរៀបចំបែបបទទាំងឡាយសំរាប់ ៖
ក - ការតាក់តែង និង ការអនុវត្ដកម្មវិធីអប់រំ អំពីសិទ្ធិមនុស្សមួយ ដើម្បីជំរុញការគោរព និង ការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិមនុស្ស។
ខ - ការឃ្លាំមើលជាទូទៅអំពីសិទ្ធិមនុស្ស និង ការប្រកាន់យក នូវ វិធានការកែតំរូវ នៅទីណាដែលសមស្រប។
គ ការស៊ើបអង្កេត ការប្ដឹងតវ៉ា អំពីសិទ្ធិមនុស្ស និង ការប្រកាន់យក នូវ វិធានការកែតំរូវនៅទីណា ដែលសមស្រប។