ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ
ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ តាមសាស្ដ្រាស្លឹករិត
ចាងហ្វាងការផ្សាយ លឹម យាន
អ្នកស្រាវជ្រាវ អេង សុត
សមាជិកនៃគណកម្មការប្រវត្ដិសាស្ដ្រ
រក្សាសិទ្ធិ គ្រប់យ៉ាង
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
**********************************************
|
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី26.ឧសភា 2018.ម៉ោង 7:26
ផែនដី ព្រះបរមខត្ដិយាមហាចន្ទរាជា
គិតពីស្ដេចកន សោយរាជ្យជាសុខ ជាសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាមកដល់ ព.ស. ២០៦០ គ.ស. ១៥១៦ ម.ស. ១៤៣៨, ច.ស. ៨៧៨ ឆ្នាំជូត អដ្ឋស័ក ត្រូវជាបួនឆ្នាំ។ ស្ដេចកនធ្វើសង្គ្រាមនឹងព្រះអង្គចន្ទ ពីឆ្នាំជូតនោះ មកដល់ចុល្លសករាជ ៨៨៦ ឆ្នាំវក ឆស័កនេះ ត្រូវជា ១២ឆ្នាំ បែកព្រះនគរហើយរត់ជ្រកព្រៃ តាំងពីឆ្នាំវក មកដល់ ចុល្លសករាជ ៨៨៧ ឆ្នាំរកា សប្តស័កនេះមួយឆ្នាំទៀត ត្រូវនៅក្នុងរាជសម្បត្តិបាន ១៣ ឆ្នាំ សុវណ្ណគតដោយអាវុធ។
"ព្រះរាជពង្សាវតារភាគបី របស់ព្រះរាជបណ្ណាល័យលេខ គ. ៥៣-៣ មានសេចក្ដីថា : ព្រះចន្ទរាជា ទ្រង់ចាត់សេនាបតីឲ្យលើកទ័ព ទៅចោមបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យនគរទៀត ចោមព័ទ្ធ ៣ ខែ តែវាយមិនបែក ដ្បិតបន្ទាយនោះ ធំខ្ពស់ ហើយនៅលើភ្នំផង។ ទើបទ្រង់តម្រិះថា : បន្ទាយនេះ ធំខ្ពស់កាលណានឹងវាយបានងាយ មានតែធ្វើកលឧបាយទើបវាយបាន។ ទ្រង់ព្រះតម្រិះដូច្នេះហើយ ស្ដេចឲ្យចាប់រាស្ត្រអ្នកស្រុកមកសួរថា : ឯងមានញាតិសន្តាននៅក្នុងបន្ទាយខ្លះឬទេ មនុស្សទាំងនោះទូលថា : មាន។ ទ្រង់ត្រាស់ថា : បើមានចូរឯងទៅប្រាប់ញាតិរាល់គ្នាចុះថា : ស្ដេចកន វានៅមានបុណ្យតែ ៣ ថ្ងៃទៀតទេ ដល់ថ្ងៃជាគំរប់ ៤ ស្ដេច នឹង ចាប់យកមកកាត់ក្បាលដោយជាបម្រាមពិតប្រាកដ ឯងរាល់គ្នាទៅប្រាប់ញាតិសន្តាននៅក្នុងបន្ទាយស្ដេចកន ជាឆាប់។ រាស្ត្រទាំងនោះ នាំគ្នាទៅប្រាប់ញាតិសន្តានជាប្រញាប់។ អ្នកទាំងនោះ បានស្ដាប់ហើយ ភិតភ័យបារម្ភណាស់ ថាយើង នឹង នៅទ្រាំចាំច្បាំងពុំបាន ក៏នាំគ្នាបើកទ្វារបន្ទាយរត់ចេញមក។ កងទ័ពហ្លួង យល់បានការណ៍ហើយ ក៏នាំគ្នាវាយទម្លាយចូលកាប់សម្លាប់អាក្បត់ ស្លាប់ពាសពេញ រួចលើកគ្រាចូលទៅក្នុងវាំង ហើយបានកាប់សម្លាប់នាយទាហានខ្មាំងច្រើន។ ឯចៅហ្វាកៅ លុះឮកលាហលជាខ្លាំង ក៏ចាប់រាវលំពែងចេញមកដល់មាត់ទ្វារជាន់ក្នុងប្រទះនឹងឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ាចក្រីបានឃើញហើយ ក៏ស្ទុះទៅកាប់នឹងដាវដាច់ក ស្លាប់មួយរំពេច។ ឧកញ៉ាវាំងនាយទាហានវាយទម្លាយទ្វារចូលទៅខាងក្នុងបាន ឃើញស្ដេចកនកំពុងអង្គុយ ជាមួយ នឹង ស្រីស្នំក៏ពួយនឹងលំពែង ត្រូវដើមដៃស្ដេចកន ដួល ឧកញ៉ាវាំងស្ទុះទៅចាប់ចងសេក ប្រគល់ឲ្យទាហានរក្សាទុក ក្នុងវេលាយប់នោះ។ លុះព្រឹកឡើងមេទ័ព ត្រើយខាងលិច ប្រមូលរបស់ទ្រព្យគ្រប់គ្រឿងសស្ត្រាវុធ និង ស្រីដែលជាប្រពន្ធធំតូចចំនួន ៥០០ នាក់។ លុះយកបញ្ជីស្រេចហើយ មេទ័ពទាំងនោះ ក៏លើកទ័ពនាំស្ដេចកន និងស្រី៥០០នាក់ ព្រមទាំងរបស់ទ្រព្យទាំងនោះ យកមកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយសម្ដេចព្រះបរមបពិត្រទ្រង់ជ្រាបថា ចាប់អាខ្មាំងបានហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរពន់ប្រមាណណាស់ ស្ដេចឲ្យយកកូនប្រពន្ធស្ដេចកន និងស្ម័គ្របក្សពួក ដែលរួមគំនិតទាំងប៉ុន្មាន ប្រហារជីវិតទាំងអស់។ ឯស្ដេចកន ស្ដេចឲ្យបណ្ដើរអាក្រោស៣ថ្ងៃ រួចប្រហារជីវិតបង់ យកក្បាលវាទៅដោត នៅប្របផ្លូវទ្វារមុខបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យនគរ កុំឲ្យជនទាំងពួងយកបែបយ៉ាងតទៅ។
" ក្រោយនោះទ្រង់ប្រកាសប្រាប់អស់បណ្ដារាស្ត្រ កុំឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ឲ្យទៅនៅរកស៊ីតាមភូមិលំនៅវិញ។ កាលសម្លាប់ស្ដេចកនបាននោះនៅក្នុងឆ្នាំរកាសប្តស័ក ព.ស. ២០៦៩, គ.ស. ១៥២៥។ សិរីរាជ្យសម្បត្តិស្ដេចកន បាន១៤ឆ្នាំ ព្រះជន្ម ៤២ឆ្នាំសុគត។
"សាស្ត្រាដទៃទៀត ក៏និយាយថា : ស្ដេចកន បរាជ័យ ដោយសារចាញ់សង្គ្រាមរបស់ព្រះអង្គចន្ទរាជា ប៉ុន្តែជាឧបាយកល ប្លែកពីខាងលើនេះទៅទៀត"។
ឯសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយកនោះ ព្រះអង្គប្រាប់ប្រាម សឹកសង្គ្រាមបានរាបទាបសព្វគ្រប់ហើយ ព្រះអង្គតាំងចៅហ្វាយស្រុក ឲ្យនៅរក្សាខែត្រខណ្ឌព័ទ្ធសីមាស្រេច ស្ដេចត្រឡប់ទ័ពទៅក្រាបបង្គំគាល់ ព្រះបរមរាជបិតុលាធិរាជ។ ព្រះបរមរាជបិតុលា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ទ្រង់ព្រះរាជទានរង្វាន់ សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យាតាមមានគុណបំណាច់។
ឯសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជាព្រះអង្គមានព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមជ័យជេដ្ឋាក្នុងឆ្នាំនោះ ព្រះអង្គមានព្រះជន្មវស្សា២៩ឆ្នាំ ទ្រង់ព្រះអាពាធ សុវណ្ណគតតទៅ។
"ព្រះរាជពង្សាវតារភាគបី របស់ព្រះរាជបណ្ណាល័យថា : ព្រះភាគិនេយ្យោនេះ មានព្រះជន្មាយុ ៣៣ឆ្នាំ មានព្រះរាជបុត្រីមួយព្រះអង្គ ទ្រង់ព្រះនាមជា សុជាតិក្សត្រី ទ្រង់សុគតក្នុងឆ្នាំកុរ នពស័ក ព.ស. ២០៧១, គ.ស.១៥២៧។
ចំណែកឯសាស្ត្រាវត្តសិទ្ធបូរ និង វត្តកោកាក មិនបាននិយាយដល់ ព្រះអង្គយសរាជានេះទេ។ ប៉ុន្តែមានសៀវភៅមួយទៀត របស់លោកតាឌុច លោកយាយពិន ដែលជាបិតា មាតាលោកឌុចស៊ីឌឹម និយាយថា : ព្រះយសរាជា ស្ដេចសុវណ្ណគតក្នុងសង្គ្រាម ក្នុងពេលដែលព្រះអង្គ ស្ទាក់វាយចៅហ្វាកៅ"។
សម្ដេចព្រះរាជបិតុលា ស្ដេចទ្រង់ស្ដាយពន់ប្រមាណណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ឲ្យលើកព្រះសព តម្កល់ក្នុងព្រះកោដ្ឋ ហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យមុខងារ ឲ្យទៅអញ្ជើញព្រះសពសម្ដេច តម្កល់ក្នុងព្រះកោដ្ឋហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យមុខងារ ឲ្យទៅអញ្ជើញព្រះសពសម្ដេចព្រះស្រីសុគន្ធបទ អំពីស្រុកសំរោងសែន ខេត្តអាសន្ទុកមកហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឲ្យសាងព្រះមេរុថ្វាយព្រះភ្លើង រំលាយព្រះបរមសពតាមរាជប្រវេណី។
ឯសម្ដេចព្រះឧត្តមបរមខត្តិយា មហាចន្ទរាជា កាលចុល្លសករាជ ៨៨៧ ឆ្នាំវក ឆស័ក ដែលព្រះអង្គត្រឡប់ពីធ្វើសង្គ្រាម ក្នុងខែត្រត្បូងឃ្មុំ នឹងព្រះស្ដេចកន ហើយយាងទៅដល់បន្ទាយមានជ័យវិញនោះ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យ ឧកញ៉ាពិភ័ក្ដិឥស្សរា ១ ឧកញ៉ារក្សាឥស្សរោ២ ជាមេការ ឧកញ៉ាពិភ័ក្ដិទិព្វរាជ្យ ១ ឧកញ៉ាស្រីសុមេធរាជធិបតី បែន ក្រុមព្រះសុរិយោដី ១ កេណ្ឌរាស្ត្រទៅកាប់ឈើ ឲ្យមេការទៅសាងព្រះរាជវាំងលង្វែក ឲ្យធ្វើឲ្យមាំមួន កុំឲ្យធ្វេសប្រហែស។ នោះក្រុមព្រះសុរិយោដី ក៏ចេញទៅកេណ្ឌរាស្ត្រ កាប់ឈើ ជញ្ជូនថ្ម ប្រគល់ឲ្យក្រុមមេការ ក្រុមមេការក៏តាំងកេណ្ឌជាងឲ្យទៅសាងព្រះរាជវាំង និង បន្ទាយរាជសីមា។ នោះក្រុមមេការ ឲ្យជីកបុកឫសរៀបថ្ម ៦ហត្ថ ជុំវិញបន្ទាយជា ៣ជ្រុង ហើយលើកដីច្រុះក្ដារ ធ្វើជាបន្ទាយខាងលើនោះ តម្កល់ ១៧ហត្ថ កម្រាស់ខាងលិច ១០ហត្ថ ជើងទេរក្រោម ២២ហត្ថ ជុំវិញទាំង ៣ជ្រុង "ព្រោះជ្រុងទី៤ នោះគឺទន្លេ តាមយល់របស់អ្នកនិពន្ធ" ៥ជាន់ហើយមានទ្វារធំ៨។ ទ្វារមួយៗ មានសើនមួយ។ ទាំង៨សើននោះ កំពស់ ២២ហត្ថ សម្រាប់ដាក់កាំភ្លើងធំ។ ចំជ្រុងទាំង ៤ កម្ពស់២៥ហត្ថ សម្រាប់ដាក់កាំភ្លើងធំដូចគ្នា។ ឯលើភាគបន្ទាយជុំវិញនោះទ្រង់ឲ្យដាក់សុទ្ធតែកាំភ្លើងបាញ់ច្រូងជុំវិញទាំង ៥ជាន់។ ខាងមុខកំផែង ជាន់ទី១ ស្ដេចឲ្យធ្វើរោងដំរី រោងសេះ។ ក្នុងកំផែងជាន់ទី១ នេះធ្វើដាក់សុទ្ធតែទាហាន កាំភ្លើងធំ។ ខាងកំផែងជាន់ទី២ តាំងថែវ ដាក់សុទ្ធតែទាហានកាំភ្លើងតូច និងធ្វើសាលាជំនុំដាក់សាលាដំបូងខាងឆ្វេង សាលាឧទ្ធរណ៍ខាងស្ដាំ។ ខាងក្នុងកំផែងទី៣ តាំងថែវដាក់សុទ្ធតែទាហានដាវ ផ្គាក់ ជាទាហានអាវុធខ្លី។ ខាងកំផែងជាន់ទី៤ តាំងថែវដាក់ទាហានរក្សាព្រះអង្គរោងល្ខោន និង ព្រះពន្លាទតល្ខោន។ ខាងក្នុងកំផែងទី៥ តាំងរោងព្រះបញ្ចក្សេត្រ និងដំណាក់សំរឹទ្ធិ ពិមានសម្រាន្តភិរម្យ ក្រុមបារគូ បុរោហិត និងក្រុមមហាតលិកនៅក្នុងកំផែងជាន់ទី៥ នៅទ្វារយាម ព្រលប់នោះ តាំងថែវឲ្យកំបាំង កំពូល ៥ ត្រឡែងកែង មានជហ្វាដងក្ដារ សុទ្ធតែលាបម្រ័ក្សណ៍ ជាតិហិង្គុល បិទមាស ឱកាសសោភាភ្លឺផ្លេកពន់ប្រមាណ ហើយធ្វើប្រាង្គមហាប្រាសាទមួយកំពូល ៥ ជាប្រាសាទសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រាធិរាជផ្ទំ សាងព្រះរាជមន្ទីរធំមួយសម្រាប់ព្រះស្នំក្រមការប្រចាំយាម ហើយធ្វើប្រាសាទមួយ កំពូល៣ជាន់ ជាសម្រាប់ព្រះរាជបុត្រី ហើយឲ្យធ្វើព្រះដំណាក់ ៥ខ្នង សម្រាប់ព្រះមង្គល និងព្រះស្នំទាំង៥ ឲ្យធ្វើព្រះដំណាក់ ៥ខ្នងទៀតជាសម្រាប់ព្រះម្នាងទាំង៥ ឲ្យធ្វើព្រះដំណាក់ ២ខ្នងទៀត ជាសម្រាប់អស់អ្នកចេញឈ្មោះ ហើយខាងក្រោយកំផែងនោះ ឲ្យតាំងឃ្លាំងស្រូវអង្ករ និងឃ្លាំងអំបិល ត្រី១៥ខ្នង ខាងត្បូង និង ខាងជើងកំផែងនោះ តាំងឃ្លាំងគ្រាប់រំសេវ ១០ខ្នងខាងឦសានព្រះរាជវាំង ឲ្យតាំងខ្លាងមឿង ទុកខាងមុខ។ ប្រាសាទព្រះរាជមន្ទីរតូចធំ សុទ្ធសឹងចំលួយចម្លាក់ ឆ្លាក់ឆ្លៅ លាបម្រ័ក្សណ៍ ជាតិហិង្គុល បិទមាស ឧភាសឆ្អិនឆ្អៅ ដាំនូវកញ្ចក់ ឆ្លូកឆ្លុះ ចាំងសែងព្រះសុរិយា ថ្លាថ្លៃក្រៃពេកណាស់។ ហើយស្ដេចឲ្យជីកស្រះស្រង់រងថ្លា សួនច្បារផ្កា ដំណាំ ក្រអូប ល្វឹងល្វើយ ល្អជាអនេក ប្លែកត្រកាលក្នុងព្រះនគរ។
ព.ស. ២០៧១, គ.ស. ១៥២៧, ម.ស. ១៤៤៩, ច.ស. ៨៨៩ ឆ្នាំកុរ នពស័ក នោះក្រុមជាង ក្រុមព្រះសុរិយោដី ដែលទៅសាងនគរលង្វែកនោះ សាងព្រះនគរ តាំងពី ច.ស. ៨៨៧ ឆ្នាំរកា សប្តស័ក ដល់មក ច.ស. ៨៨៩ ឆ្នាំកុរ នពស័ក ត្រូវជា ៣ឆ្នាំ រួចស្រេចសព្វគ្រប់ហើយ ក៏នាំគ្នាចូលទៅក្រាបបង្គំទូល ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការ។ ទ្រង់ព្រះអំណរសោមនស្សណាស់។ ព.ស. ២០៧២, គ.ស. ១៥២៨, ម.ស. ១៤៥០, ច.ស. ៩០០ ឆ្នាំជូត ឯកស័ក ព្រះបាទបរមនាថ បរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ព្រះអង្គនាំអស់ព្រះអគ្គមហេសី ស្រីស្នំក្រមការ និងព្រះបរមវង្សានុវង្ស អង្គអគ្គមហាសេនា សេនាបតី មន្ត្រីតូចធំខ្ញុំព្រះរាជការ លើកព្យូហយាត្រា ទាំងជើងទឹក ជើងគោក ចេញចាក ព្រះបរមនិវេសន៍ បន្ទាយមានជ័យ ខែត្រពោធិ៍សាត់ ទៅគង់នៅព្រះរាជនិវេសន៍ បន្ទាយលង្វែក ជាឯកមហាក្រស័ត្រ។
នៅក្នុងឆ្នាំជូត សំរឹទ្ធិស័កនោះ ព្រះបាទបរមខត្តិយា មហាចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ារាជតេជៈ ឲ្យបង្គាប់មន្ត្រីខាងជើងគោក ឲ្យត្រៀមក្បួនហែ ស្ដេចប្រពាតព្រៃ។ នោះឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ារាជតេជៈ ក៏ថ្វាយបង្គំលាចេញ ត្រៀមដំរី សេះ រទេះ ហើយចាត់មន្ត្រីគ្រប់ក្រុម ខ្ញុំព្រះរាជការ ឲ្យតាមហែស្ដេចទៅប្រពាតព្រៃ។ ចាត់ស្រេចហើយ មន្ត្រីទាំងពីរនាក់ក៏នាំយកទៅត្រៀមទុក នៅមុខព្រះលាន ព្រះបរមរាជវាំង។
ដល់ថ្ងៃ ៥កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំជូត វេលាព្រឹក សម្ដេចព្រះបរមនាថបពិត្រជាអម្ចាស់ ជីវិតលើត្បូង នាំព្រះអគ្គមហេសី ស្រីព្រះស្នំក្រមការ ចេញអំពីព្រះបរមរាជវាំងឡើងគង់ព្រះទីនាំង កញ្ចោងគជេន្ទ្រា។ ឯព្រះស្នំ ក្រុមបរិវារ ក៏ឡើងជិះជំនិះ តាមចំណាំសព្វខ្លួនទីទៃៗ ស្រេចហើយក៏លើកព្យូហយាត្រា ប្រពាតព្រៃចេញទៅ។ សូរសព្ទរទេះ សេះ ដំរី នោះ សន្ធោសន្ធឹក ពន់ប្រមាណ។ លុះដល់មុខភ្នំត្រៀល ក្នុងខែត្រលង្វែកនោះទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យឈប់ធ្វើព្រះសុវណ្ណព្រះពន្លាជ័យឡើង គង់ប្រថាប់កំសាន្តព្រះចិន្តា។
ខណៈនោះព្រះទីនាំងគង់ភក្ដី ព្រះទីនាំងពិជ័យគជេន្ទ្រយុទ្ធឈឺ ដួលមួយរំពេច។ អស់ហ្មប្រកបថ្នាំ ពុំស្បើយ ទ្រង់ជ្រាបដល់ក្រោមល្អងធូលីព្រះបាទ ទ្រង់ព្រួយព្រះទ័យណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ថា : ព្រះពិជ័យគជេន្ទ្រយុទ្ធនេះ ធ្លាប់ជិះធ្វើសង្គ្រាមមានជ័យច្រើនគ្រា លុះត្រាតែបានសម្រេចផែនដី។ ឥឡូវមកមានជម្ងឺដូច្នេះ បើនរណាមើលជា អញនឹងឲ្យប្រាក់មួយហាប និង គ្រឿងឧបភោគបរិភោគ ឲ្យបរិបូណ៍ ហើយនឹងឲ្យមានយសសក្ដិជាចៅហ្វាយស្រុកខែត្រនេះផង។ ខណៈនោះមានតាចាស់ម្នាក់ ជាមនុស្សកាន់សីល ឈ្មោះពញាដែកជាមេស្រុកចាស់ ក្រោយមកលាចេញពីរាជការ មកកាន់រក្សាបង់បត់ នៅភ្នំត្រៀលទូលថា : ព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រនោះ ប្រហែលជាដើរកាត់មុខអ្នកតាហើយ បានជាមានជម្ងឺឈឺនេះ។
ឯអ្នកតា និងបង់បត់នោះកាលផែនដីព្រះបរមរាជា ពញាយ៉ាត ស្ដេចមកសាងព្រះនគរនៅចតុមុខនោះ ព្រះអង្គសាងរូបព្រះទសមុខ ៤ និងព្រះឥសូរ ព្រះនារាយណ៍ និង ព្រះយាយទេព ច្រើនព្រះអង្គ ទ្រង់ប្រតិស្ឋាន ទុកនៅភ្នំត្រៀល១ ភ្នំស្រង់១ ទុកជាទ្វារព្រះនគរ បង្ការសឹកសង្គ្រាមសៀមលាវ ពីទិសខាងលិច ខាងជើងប្រតិស្ឋាន នៅវត្តស្លាកែត១ ព្រែកអំពិល១ ព្រះវិហារសួគ៌១ ទុកជាទ្វារព្រះនគរ បង្ការសឹកសត្រូវខាងយួនចាម នៅទិសខាងត្បូង ខាងកើត។
ក្នុងមួយឆ្នាំ ព្រះអង្គតែងតែ នាំអង្គព្រះកឋិន និងគ្រឿងសក្ការបូជា ទៅបូជាក្នុងវត្តព្រែកអំពិល១ វត្តកៀនស្វាយក្នុង១ កៀនស្វាយក្រៅ១ វត្តត្រៀល១ វត្តស្រង់១ វត្តព្រះវិហារសួគ៌ ជាទីដំណែលព្រះបាទអញជាញរាជបក្សីចាំក្រុង១។ ព្រះនគរក៏បានសុខសប្បាយក្សេមក្សាន្តរៀងមក។ ពេលល្អងធូលីព្រះបាទ មកសាងព្រះនគរថ្មី នៅលង្វែកនេះ បាត់ស្ងាត់គ្រឿងសក្ការបូជានោះ អស់ទៅហើយ ព្រះទីនាំងក៏ពានមកលើទីនេះផង បានជាព្រះទីនាំងនោះពុំស្រួល។ សម្ដេចព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់មានព្រះរាជឱង្ការត្រាស់ថា : បើដូច្នោះ ចូរតាឯងយកទៀនធូបទៅបន់ស្រន់ជាប្រញាប់ បើចំពិតដូចសំដីតាឯងនិយាយមែន យើងនឹងឲ្យរង្វាន់ឲ្យពេញចិត្រ។ ខណៈដែលពញាដែក ទទួលទៀនធូបទៅកាលណា ព្រះទីនាំងពិជ័យគជេន្ទ្រយុទ្ធនោះ ក៏សះជា មួយរំពេច ទើបអស់ព្រះបរមវង្សានុវង្ស និង អគ្គមហាសេនា សេនាបតី មន្ត្រីតូចធំ ខ្ញុំរាជការទាំងឡាយ ក៏ត្រេកអរលើកហត្ថទៅលើ ហើយសរសើរព្រមគ្នាថា : តាចាស់នេះទាយចំពិតជាត្រូវណាស់។ សេចក្ដីនេះ ជ្រាបដល់ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់មានព្រះសោមនស្សណាស់ ទើបទ្រង់ប្រែនាមភ្នំត្រៀលនោះ ឲ្យឈ្មោះភ្នំ ចំពិតវិញ ហើយតាំងពញាដែកនោះ ឲ្យធ្វើជាចៅហ្វាយស្រុក និងព្រះរាជទានប្រាក់មួយហាប សំពត់អាវ ១០០ មួយមុខ។ ឯពញាដែក ទទួលហើយ ក្រាបបង្គំទូលថ្វាយថារបស់អស់ទាំងនេះ ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ សូមក្រាបបង្គំថ្វាយដាក់ក្នុងព្រះឃ្លាំង ជាសម្រាប់ចែកចាយសេនាទាហានចុះ ដ្បិតពីរឆ្នាំទៀត សៀមនឹងលើកទ័ពមកចោមព្រះនគរហើយ។ ថាដែលព្រះអង្គស្ដេចព្រះដំណើរមកក្រសាលព្រៃនេះ ទំនាយថា : ព្រះអង្គនឹងបានរបស់ល្អ ទៅទុកក្នុងព្រះនគរ។
ព្រះបាទបរមនាថ បរមបពិត្រត្រាស់ថា : ម្ដេចក៏តាដែកឯងដឹង ហ៊ានទាយដូច្នេះ។ ទើបពញាដែកក្រាបទូលថា : ដឹងដោយទេវតាដែលរក្សាភ្នំនេះ ឲ្យនិមិត្តប្រាប់ ហើយទូលថា : តាមទេវតាប្រាប់ហេតុនោះ ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ត្រូវអស់ជីវិតក្នុងគ្រានេះហើយ ហើយត្រូវទៅនៅរក្សាភ្នំត្រៀល ដែលទ្រង់ប្រែឈ្មោះ ចំពិតនោះ។
លុះក្រាបទូល ចប់សេចក្ដីនោះហើយ ពញាដែក ក៏អស់ជីវិត ក្បែរព្រះទីនាំង ក្នុងមួយរំពេចនោះទៅ។
ព្រះបាទ បរមបពិត្រយល់អស្ចារ្យណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ឲ្យធ្វើបុណ្យរំលាយសពពញាដែកហើយឲ្យប៉ានរូបពញាដែក ធ្វើអាស្រម ទុកនៅភ្នំនោះ បានជាក្នុងភ្នំនោះ ជាប់ហៅថា អ្នកតាដំបងដែក រៀងមកសព្វថ្ងៃនេះ។
ឯព្រះបាទបរមបពិត្រ តាំងតែពីថ្ងៃនោះរៀងមក ទ្រង់បញ្ញត្តិលើក្រមព្រះរាជក្រិត្យសង្ឃការីថា : ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ត្រូវរៀបគ្រឿងព្រះកឋិន ចំនួនតាមព្រះជន្មព្រះអង្គ នាំទៅថតគ្រប់វត្ត ដែលមានទេពទេវរុក្ខ ជាទ្វារព្រះនគរ និង វត្តនានា ដែលមានសិទ្ធិស័ក្ដិនោះរាល់ឆ្នាំ ហើយត្រាស់ថា : ឲ្យលើកព្យូហយាត្រាបាត្រាតទៅទៀត។ ដល់ទៅភូមិឈើទាលប្រឱប ជាព្រំខែត្រសំរោងទង និងខែត្រលង្វែកនោះ ទ្រង់ឲ្យឈប់ ព្រះទីនាំងតាំងព្រះពន្លា។ លុះដល់ថ្ងៃរសៀលត្រជាក់ ស្ដេចយាងព្រះបាទា ទតទៅយល់ដើមឈើទាលមួយធំខ្ពស់ក្រៃលែង នឹង ប្រមាណ ហើយមានផែនថ្មមួយផ្ទាំងជាប់នៅ លើបង្កៀបមែកឈើទាលនោះ កម្រាស់២ហត្ថ ទំហំ ៥ហត្ថ ៤ជ្រុង។ ទ្រង់សង្ស័យណាស់ ទើបត្រាស់សួរអស់អ្នកស្រុកចាស់ទុំ។
អ្នកស្រុកក្រាបទូលថា : "ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំរាល់គ្នា កើតពុំទាន់ដែរ តែឮដោយដូនតានិយាយតមកថា : ថ្មនោះតាំងពីកាលផែនដី ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមព្រហ្ម ដែលហៅថា តាព្រហ្ម" ជាឈ្មួញគោ កាលពុំទាន់បានសោយរាជសម្បត្តិនោះ ព្រះអង្គនាំកូនឈ្មួញទៅផ្ទំឃ្វាលគោ ក្រោមដើមឈើទាលនោះ។ វេលានោះមានសត្វត្រកួតមួយ មកជុះដាក់ព្រះអង្គ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ក៏ចាប់យកថ្មនោះចោលទៅ ត្រូវសត្វត្រកួតនោះស្លាប់ ធ្លាក់មកដល់ដី។
ឯថ្មនោះក៏នៅជាប់លើមែកឈើទាលនោះ។ សព្វថ្ងៃ តែដល់ថ្ងៃ៥កើត ៥រោច ថ្ងៃ៨ កើត ៨រោច និងថ្ងៃ ១៥កើត និង១៥រោចកាលណា មានគោមទៅអុជលើដើមឈើទាលនោះ។ ព្រះបរមនាថបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ឃើញអស្ចារ្យ ក្នុងព្រះរាជហឫទ័យពន់ប្រមាណ ទើបទ្រង់នឹកពីពាក្យ ពញាដែក ក្រាបបង្គំទូលថា : ទ្រង់នឹងបានរបស់វិសេសនោះ ប្រហែលជាថ្ម និង ឈើនេះឯងហើយ។ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់មេស្មឹល ឲ្យធ្វើពិធីសុំថ្ម និង ឈើនោះ ៣ថ្ងៃ ហើយបង្គាប់ឲ្យរំលំដើមឈើទាលនោះ ធ្លាក់ទៅក្នុងទឹកស្ទឹងទើបព្រះអង្គឲ្យស្រង់យកថ្ម និងឈើនោះ នាំយកទៅដល់ក្នុងបន្ទាយព្រះនគរទ្រង់ឲ្យធ្លាក់ជាព្រះបាទព្រះ៨ព្រះបាទា ឲ្យយកដើមឈើទាលនោះឆ្លាក់ធ្វើជាព្រះរូបព្រះពុទ្ធអង្គចតុទិស ឈមព្រះភ័ក្ត្រ និង ព្រះបាទបែរចេញទៅចតុទិស កម្ពស់១៨ហត្ថ។ ឯព្រះបិដ្ឋិទល់គ្នា។
រួចស្រេច ស្ដេចប្រតិស្ឋានក្នុងព្រះវិហារលួង ឲ្យឈ្មោះហៅថា ព្រះអារាមត្រឡែងកែង ហើយទ្រង់ឲ្យសាង ទេព្រ័ក្សឃ្លាំងមឿង ហើយឲ្យសាងព្រះរាជវាំង ស្ដេចគ្រប់ព្រះអង្គ រាជវាំងបុត្រាច្បង គឺសម្ដេចព្រះរាមាធិបតីនោះ ឲ្យសាងនៅទួលលាប វាំងព្រះរាជបុត្រពៅ គឺសម្ដេចព្រះបរមិន្ទរាជា ឲ្យសាងនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង។ ឯវាំងព្រះរាជវង្សានុវង្សតូចៗ ក្រៅអំពីនោះ ទ្រង់ឲ្យសាងក្នុងបន្ទាយ។ ឯក្នុងកំផែងដំណាក់ប្រាសាទទាំងប៉ុន្មាននោះ សឹងឲ្យឆ្លាក់លាបម្រ័ក្សណ៍ ជាតិហិង្គុល បិទមាសតាមបណ្ដាសក្ដិធំតូច ពុំឲ្យច្រឡូកច្រឡំតាមសក្ដិ។ ខាងមុខព្រះនគរដែលគ្មានភាគបន្ទាយជាន់ខាងក្រៅនេះ ស្ដេចឲ្យសង់រោងព្រះទីនាំងនាវា។ នៅនាកំពង់ទឹកនោះទ្រង់ឲ្យយកថ្មឥដ្ឋ រៀបជាព្រះលាន សម្រាប់នាំដំរី សេះ ចម្បាំងចុះលាងទឹក និង ឲ្យធ្វើព្រះដំណាក់ សម្រាប់ស្ដេចចុះលយកន្ទោង ធំ តូច ជារុងរឿងប្រពៃ។ ខាងក្រៅបន្ទាយ ក្រៅស្នាមភ្លោះនោះ ទ្រង់ឲ្យដាំឫស្សីកម្រាស់ពីរសិនពីស្នាមភ្លោះទៅ ទាំង៣ជ្រុង ជិតស្និទណាស់ ពុំឲ្យនរណាទៅកាប់កាច់ឫស្សីបានឡើយ។ ទ្រង់សាងព្រះនគរមាំមួនដូច្នេះជាសូរេចហើយទើបទ្រង់មានព្រះរាជតម្រាស់ថា : កាលព្រះមហាក្សត្រ សោយរាជ្យនៅនគរធំនោះ ត្រាស់ឲ្យធ្វើស្រែវាលពល ក្នុងស្រែមួយកំណត់ពល ១០០០០០ នាក់ ដល់បច្ចុប្បន្នឥឡូវនេះ អាណាប្រជានុរាស្ត្រតិច ជាងពីដើម ឲ្យធ្វើស្រែវាលពលនោះ កំណត់តែចុះពល ១០០០០ នាក់ជាកំណត់។
លុះស្រេចការសាងព្រះនគរ បវរនិវេសន៍ មហាឋាន នោះរួចស្រេច ព.ស. ២០៨២, គ.ស. ១៥៣៨, ម.ស. ១៤៦០, ច.ស. ៩០០, ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ទើបស្ដេចមានព្រះតម្រាស់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យអស់ខ្ញុំ ក្រមរាជការ ក្រោមល្អង ធូលីព្រះបាទទាំងធំ ទាំងតូច តាំងព្រះរាជពិធីសម្ពោធ ព្រះបរមរាជវាំង ស្រេចហើយ ស្ដេចឡើងប្រាសាទ ព្រះរាជមន្ទីរ ដំណាក់មានទាំងល្បែងរបាំមហោស្រព ថ្វាយទេយ្យទាន ព្រះសង្ឃ ទ្រង់បរិច្ចាគ ព្រះរាជទ្រព្យ ឲ្យជាទានដល់ស្មូមយាចក គម្រប់ ៧ ថ្ងៃ រួចឲ្យឆ្លងទាំងព្រះវិហារវត្ត ត្រឡែងកែង នៅមុខព្រះបរមនិវេសន៍ ៣ ថ្ងៃ បញ្ចុះសីមា អភិសេកព្រះពុទ្ធរូប ចតុទ្ទិស និងព្រះពុទ្ធរូបដែលសាងដោយមាសប្រាក់ ទង់ហ៊្វា ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ ១០ ទៀតកាលនោះ ដាច់ព្រះរាជទ្រព្យ ដោយធ្វើបុណ្យទាន ជាច្រើន អនេកឯកមហោឡារិក មហាសប្បាយណាស់។ ព្រះអង្គឡើងគង់ក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ហើយត្រាស់តាំង សម្ដេចព្រះសុគន្ធាមហាសង្ឃរាជាគណាធិបតី និងទទូងរដ្ឋទាំង៧ និង មន្ត្រីរដ្ឋទាំង៤ សម្រាប់ និង មន្ត្រីក្រៅតំណែង តែងតាំងឲ្យមានក្រុមគ្រប់ក្រសួងមុខងារ ជើងទឹក ជើងគោក ទាំងក្រៅក្នុង ឲ្យសង់ផ្ទះនៅ ឲ្យមានទទឹងមុខក្រោយភ្លោះ ១.២.៣ ក្ដី សុទ្ធតែមានសម្គាល់រាល់រូបកាយ តាមបណ្ដាសក្ដិ មានកំណត់ដោយខ្លួនទីទៃមិនឲ្យច្រឡូកច្រឡំគ្នា។ ទ្រង់តាំងស្ដេចត្រាញ់ទាំង ៥:
- ១. ចៅពញាឧទ័យធិរាជ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រអាសន្ទុកមួយ មានចៅមឿងស្រុកឡើង ២៤ស្រុក:
- មឿងស្ទោង ១ ជីក្រែង១ ព្រំទេព១ ប្រាសាទដប់១ ព្រៃក្ដី១ ស្រងែ១ ឈើទាល១ ងន១ កំពង់លែង១ កោះកេរ្តិ៍១ ព្រះកាន១ ពោធិ៍រោង១ សេន១ នគរ១ ម្លូព្រៃ១ ជាំក្សាន្ត១ វារីសែន១ ព្រៃសំបួរ១ កំពូលពេជ្រ១ ព្រះប្រសប់១ ត្បែង១ ព្រះឃ្លាំង១ គោកសេះ១។
- ២. តាំងចៅពញាសួគ៌ាលោក នៅស្រុកខែត្រពោធិ៍សាត់ ឲ្យមានចៅមឿង៦ ស្រុកឡើងគឺ :
- ចៅមឿងក្រគរ១ ត្រង១ ថ្ពង១ ខ្លុង១ តាំង១ សម្រែ១។
- ៣. តាំងពញាអរជូន ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រត្បូងឃ្មុំ មានចៅមឿងឡើង ៥ស្រុក ទ្វារស្រុក ៤គឺ :
- ចៅមឿងទួលអង្គុញ១ ដំបែ១ ភ្នំព្រះ១ ទ្វារលោ១ ទ្វារភក្ដិ១ ជើងគួរ១ ចៅមឿងព្រៃប្រហារ១ ទ្វាររូង១ ទ្វាររៀល១។
- ៤. តាំងចៅពញាធម្មាតេជោ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្របាភ្នំ មានចៅមឿងឡើង៧ ស្រុក គឺ:
- ចៅមឿងកោះ១ ចៅមឿងមេចុង១ មេកង១ ស្វាយទាប១ រំដួល១ កណ្ដាល១។
- ៥. តាំងចៅពញាពិស្ណុលោក ចៅហ្វាយស្រុកខេត្តទ្រាំង មានចៅមឿង៦ស្រុកឡើងទៅគឺ :
- ចៅមឿងពាម១ ជើងព្រៃ១ ជាន់ជុំ១ បន្ទាយមាស ១ ស្រែរនោង១ តាបួរ១។ ឯចៅហ្វាយស្រុក ស័ក្ដិ ៩ ហ៊ូពាន់ ក៏ឲ្យមានចៅមឿងសម្រាប់ខេត្តទីទៃ។
តែងតាំងរួចហើយ សម័យថ្ងៃមួយនោះ ព្រះបរមបពិត្រ ព្រះអង្គចេញគង់ចុងព្រះរាជរោងរម ជួបជុំព្រះបរមវង្សានុវង្ស អង្គអគ្គសេវកាមហាមាត្យ បុរោហិត បណ្ឌិតកវី មន្ត្រីតូចធំ ទើបមានព្រះរាជបន្ទូល មង្គលទិព្វពិសេសត្រាស់ថា : ទំនៀមព្រះមហាក្សត្រខត្តិយាវង្ស អំពីបូរាណរាជរៀងមក តែងទ្រង់គ្រឿងអលង្ការ កកុធភ័ណ្ឌ ចេញឲ្យមន្ត្រីក្រាបបង្គំគាល់ជាប្រក្រតី នោះឃើញលំបាកណាស់ ទើបត្រាស់ឲ្យធ្វើព្រះសភ័គ ប្រវែង ៨ហត្ថ ឲ្យពិចិត្ររចនា ដោយសុវណ្ណបុប្ផាដាំជរ ជាសម្រាប់ព្រះអង្គទ្រង់ជាប្រក្រតីវិញហើយទ្រង់ប្រញប្ដិ ខាងរបៀបក្សត្រីនោះ ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ជំទាវ ខុនណាង តូចធំឲ្យដណ្ដប់ស្បៃប្រវែង៨ហត្ថ មានផ្កាភ្ញីជរ ដោយខ័ណ្ឌ ដោយសែសយ តិចច្រើន តាមបណ្ដាស័ក្ដិ ធំតូច។ ក្នុងមួយខ្លួន ឲ្យមានជា ៣យ៉ាង ឬ ៣សម្រាប់ សម្រាប់ស្លៀកដណ្ដប់ដោយមានការណ៍ធំតូច។
វេលាកាលចូលគាល់ ឲ្យដណ្ដប់ស្បៃដែលបញ្ញត្តិ។ ឲ្យសេនាទាហាន កាន់ផ្លិតស្លឹកត្នោត ឯផ្លិតនោះ ឲ្យបិទមាសរាយផ្កាយជាជរប៉ាន់ប៉ាក់។ វេលាណាចូលគាល់ ឲ្យចូលគាល់រាល់ខ្លួនតាមស័ក្ដិ។ ព្រះបរមវង្សានុវង្សខាងក្សត្រាឲ្យបាំងព្រះក្លស់ គង់ព្រះរាជយានបិទមាស ព្រះវស្សា ដែលមានយសជាធំ ឲ្យបាំងសប្បធនជិះគ្រែក្រញូង មនុស្សសែង៤នាក់ បាំងតាំងយូក្រអែ រាយផ្កាយបិទមាស រំយោលមាសយ៉ាងច្រើន។ មន្ត្រីធំ តូច ឲ្យបាំងតាំងយូ ក្រអែ លាបម្រ័ក្សណ៍ លាបប្រាក់ និង ជាតិហិង្គុលបិទមាសរំយោលយ៉ាងច្រើនតិច ចុះមកតាមបណ្ដាស័ក្ដិធំតូច។ ឯតាំងយូ ក្រអែនោះ ធ្វើនឹងស្លឹកត្នោត តែតម្លោះពុំបាន ហើយទ្រង់ព្រះករុណា ឲ្យចៅពញាឧទ័យធិរាជចៅហ្វាយស្រុកខេត្តអាសន្ទុក ខ្នងពស់១ ឲ្យចៅពញាពិស្ណុលោក ខេត្តទ្រាំង១ ឲ្យចៅពញាធម្មាតេជោ ខេត្តបាភ្នំ១ ឲ្យចៅពញាអរជូន ស្រុកត្បូងឃ្មុំ១ ឲ្យចៅពញាសួគ៌ាលោកជាចៅហ្វាយស្រុកខ្នងពស់ ខេត្តពោធិ៍សាត់១ ជើងគ្រុសទាំង៥ នេះឲ្យមានដំរី សេះ និងរោងពល សម្រាប់ចាំទ្វារ សម្រាប់សែងបម្រើ ដោយចំនួនតិចច្រើន និង តាមស័ក្ដិធំតូច។
ព.ស. ២០៨៣, គ.ស. ១៥៣៩, ម.ស. ១៤៦១, ច.ស. ៩០១ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក អស់មុខមន្ត្រីយល់ស្ងប់ស្ងាត់សឹកសង្គ្រាមហើយ ក៏យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលការរាជការ សម្រេចគ្រប់យ៉ាង ហើយល្មម នឹង រៀបប្រាប្ដាភិសេកយ៉ាងធំ ឲ្យឮព្រះនាមទូរទ័រទៅនានាប្រទេស។ ទើបព្រះបរមបពិត្រត្រាស់តបវិញថា អស់មុខមន្ត្រីយល់នេះ ក៏គួរណាស់ហើយ តែព្រះខាន់រាជ្យសម្រាប់ផែនដី រកពុំទាន់ឃើញ នឹងប្រាប្ដាភិសេកយ៉ាងធំពុំទាន់បាន។ ខណៈនោះពញាពិជ័យសង្គ្រាម សុក គាល់នៅទីនោះ ក្រាបបង្គំថា : ព្រះខាន់ជ័យមង្គល សម្រាប់ផែនដីនោះ សម្រេចនៅសម្ដេចឥសីភ័ទ្ទសួស។ កាលបែកព្រះនគរនឹងព្រះស្ដេចកននោះ សម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទ នាំយកទៅលាក់បំពួនក្នុងព្រៃណាមិនប្រាកដ តែសម្ដេច ព្រះឥសីភ័ទ្ទនោះ ស្រុកកំណើតនៅខេត្តបាទី ទីសំណាក់នៅខាងត្បូងវត្តភ្នំពេញ តែសម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទសួសនោះអនិច្ចកម្មទៅហើយ ហើយទីនឹងលាក់ព្រះខាន់នោះ មានតែលាក់ក្នុងព្រៃ ទាំងពីរអន្លើនេះ គួរចាត់បម្រើ ឲ្យស្វែងព្រៃដើររកព្រះខាន់ និងព្រះបញ្ចក្សេត្រក្នុងតំបន់ទាំងពីរអន្លើ។ ព្រះបាទបរមបពិត្រ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ ពញាពិជ័យសង្គ្រាមសុកយកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលហើយ ក៏បណ្ដាលក្នុងព្រះរាជហឫទ័យឲ្យគិតអំពីព្រះខាន់នោះពន់ប្រមាណ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ចៅពញាសង្គ្រាមសុកថា បើដូច្នោះ ចូរឯងយកចិត្តទុកដាក់នាំរេហ៍ពល ៥០០នាក់ ឲ្យមានគ្រឿងកាប់ឆ្ការព្រៃនោះ ទៅរកក្នុងព្រៃទាំងពីរអន្លើនោះកុំឲ្យខាន។ ទើបពញាពិជ័យសង្គ្រាម ក្រាបថ្វាយបង្គំលា ម្នីម្នានាំរេហ៍ពល ៥០០នាក់ចុះទូកមកដល់ខាងត្បូងភ្នំពេញ ឃើញព្រៃស៊ុបទ្រុបស្បាតបន្លា ច្រើនណាស់ មន្ទិលក្នុងចិត្តហើយក៏ឲ្យរេហ៍ពលកាប់ឆ្ការទៅ តែពុំឃើញព្រះខាន់នោះឡើយ ឃើញតែប្រាសាទថ្មមួយ នៅទីនោះមានចារឹកអក្សរថា : ព្រះចេតិយ ព្រះឧណ្ណាលោម។ ពញាពិជ័យសង្គ្រាម ក្រឡេកមើលទៅខាងលើ ឃើញកំពូលមុខព្រហ្មឧត្តមប្រសើរណាស់ ហើយគិតថា : ក្រែងសម្ដេច ព្រះឥសីភ័ទ្ទសួស យកព្រះខាន់ និង ព្រះបញ្ចក្សេត្រនោះ ទៅកប់ក្នុងព្រះចេតិយនោះ លុះបើកទ្វារនោះចូលទៅទៀតក៏ពុំឃើញ តែក្នុងចិត្ត ពញាគិតថាទីនេះជាទីវិសេសណាស់ ចាំត្រឡប់ទៅវិញ និងក្រាបបង្គំទូល ឲ្យបានទ្រង់ជ្រាប។ គិតហើយ ពញាក៏នាំរេហ៍ពល ទៅខេត្តបាទីប្រកាសប្រាប់អ្នកស្រុកថា : បើនរណាដឹងឃើញព្រះខាន់ និងគ្រឿងព្រះបញ្ចក្សេត្រនោះហ្លួងនឹងព្រះរាជទានជាសម្ដេចចៅហ្វាទឡ្ហៈ សម្ដេចរាជការផែនដី។
នេះនឹងនិយាយអំពី ក្រឡាពាស "សួស" នករាតមួយនោះយល់សប្ដិថា ឃើញតាចាស់ម្នាក់មកប្រាប់ថា : ឲ្យទៅយកព្រះខាន់ និង គ្យងព្រះបញ្ចក្សេត្រនៅរូងដើមចំបក់យកទៅថ្វាយហ្លួង នឹង បានជាធំ។ លុះព្រឹកភ្ញាក់ឡើងក្រឡាពាស "សួស" ក៏និយាយប្រាប់សប្តិឲ្យនាងរៀបជាម្ដាយស្ដាប់ ម្ដាយស្រាយនិមិត្តថា យល់សប្ដិទៀបព្រឹកនេះ ចំណាំតែឆុតណាស់ដូច្នេះ ឲ្យកូនទៅឡើងមើលក្នុងរូងចំបក់ធំនោះឲ្យច្បាស់មើល។ ក្រឡាពាសសួសទៅដល់ហើយឡើងមើលនៅរូងដើមចំបក់នោះឃើញព្រះខាន់នឹងគ្រឿងព្រះបញ្ចក្សេត្រនោះមែន ក៏អរណាស់ឃ្មាតខ្មីតម្រង់ទៅបន្ទាយលង្វែក។ មកដល់កណ្ដាលផ្លូវឃើញពញាពិជ័យសង្គ្រាមនាំពល ៥០០នាក់ ទៅស៊ើបសួររកព្រះខាន់នោះហើយ ថាបើនរណារកឃើញ ហ្លួងនឹងធ្វើជាសម្ដេចចៅហ្វាទឡ្ហៈផង ទើបក្រឡាពាស សួស ថ្លែងប្រាប់ពញាពិជ័យសង្គ្រាមតាមដំណើរសេចក្ដីគ្រប់ប្រការ។ ទើបពញាពិជ័យសង្គ្រាម នាំក្រឡាពាសសួស ត្រឡប់មកព្រះបរមរាជវាំងយកសេចក្ដីមកក្រាបបង្គំទូល ទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការ។ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ត្រាស់ចាត់សេនាបតី មន្ត្រីតូចធំ ខ្ញុំរាជការ ឲ្យរៀបគ្រឿងហែ មានដំរី សេះ រេហ៍ពលអភិរម្យសែនត្វាន់ ទៅដង្ហែយកព្រះខាន់ និង គ្រឿងព្រះបញ្ចក្សេត្រនោះមក។ ព្រះអង្គចេញទៅទទួលដល់ក្រៅព្រះនគរ យកមកដំកល់ក្នុងហោបញ្ចក្សេត្រ។ ទ្រង់ទតទស្សនាឃើញគ្រឿងព្រះបញ្ចក្សេត្រនោះ ទេវរូប ១៣ ព្រះអង្គ បាត់១២ព្រះអង្គ ហើយព្រះអង្គទ្រង់តាំងសម្ដេចព្រះធម្មរិទ្ធិ ជាសម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទ ហើយឲ្យប្រជុំរាជាគណៈបារគូ ស្ដេចមាឃ មកធ្វើពិធីសាងទេវរូប ១២ ព្រះអង្គ បង្គ្រប់ជា២៥ ព្រះអង្គឡើងវិញ ទុកឲ្យសម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទ និង ក្រុមបុរោហិត រក្សាទុកក្នុងហោព្រះបញ្ចក្សេត្រ ហើយព្រះអង្គយាងទៅតាក់តែង ព្រះចេតិយ ព្រះឧណ្ណាលោម នោះជាព្រះអារាមតាំងចៅអធិការ បញ្ចុះសីមា រួចចាត់ឲ្យមានរេហ៍ពលសម្រាប់វត្ត ឲ្យនៅថែរក្សាហើយ ព្រះអង្គត្រឡប់មក ព្រះបរមរាជវាំងវិញ។
ចំនួនអ្នកចូលទស្សនា