មិនមើលហួសខ្លួនឯងក្នុងតំណែងនៃបញ្ហាសីលធម៌
ថ្ងៃសុក្រ ទី30.ឧសភា 2014.ម៉ោង 18:48
តាមធម្មតា មនុស្សតែងទាមទាររកសីលធម៌ កាលបើខ្លួនបានជួបប្រទះនូវទង្វើជិះជាន់ពីអ្នកដទៃ ដូចជាត្រូវគេបៀតបៀន លួចប្លន់បោកប្រាសគៃបន្លំ៘ ហេតុការណ៍ដូចនេះកើតឡើងក្នុងពេលណា ការអំពាវនាវស្រែកហៅរកយុត្ដិធម៌ សីលធម៌ មនុស្សធម៌ ក៏គេធ្វើឡើងព្រមគ្នាក្នុងពេលនេះដែរ ទោះជាខ្លួនគេមិនធ្លាប់ឃើញតំលៃ ឬការចាំបាច់នៃសីលធម៌ នៃយុត្ដិធម៌ នៃមនុស្សធម៌ ក្នុងកាលមុនៗមកក៏ដោយ។
ក្នុងសម័យមានសង្គ្រាម គេធ្លាប់បានលឺសំលេងរអ៊ូរទាំទៅគ្រប់ទិសគ្រប់ទីថា សីលធម៌សាបសូន្យបាត់អស់ហើយ សំលេងប៉បាច់ប៉ប៉ោចនេះ វាបានរសាត់អណែ្ដតត្រសែតទៅកាន់ទីដែលមានមនុស្ស ដូចជារានលក់កាហ្វេ គុយទាវ បបរបាយ តាមផ្លូវថ្នល់៘ បញ្ហាវិបត្ដិនៃសីលធម៌ទើប ត្រូវគេលើកមកដោះស្រាយរួមគ្នាទៅតាមសមត្ថកិច្ចដែលគេរកឃើញ
បើយើងពិនិត្យមើលដល់គោលគំនិតមួយអន្លើ និងគោលការនៃព្រះពុទ្ធសាសនារបស់យើងៗ នឹងឃើញថា ពុទ្ធសាសនាបង្រៀនមិនអោយយើងភ្លេចខ្លួន មិនអោយយើងមើលហួសខ្លួនឯងដល់ម្ដងណាឡើយ ការពិត ពុទ្ធសាសនាបង្រៀនអោយយើងមានស្មារតីចងចាំជានិច្ច អោយយើងចាត់ការខ្លួនឯងមុនអោយយើងរៀបចំក្របខ័ណ្ឌល្អសំរាប់ខ្លួនឆាប់រហ័ស កុំអោយពេលវេលាដើរចោលយើង គឺកុំបង្អង់ចាំនេះ ចាំនោះ លុះត្រាមនុស្សទូទៅ ទាំងពិភពលោកគេចាត់ការណ៍អោយខ្លួនគេធ្វើនូវទង្វើល្អអស់ហើយ ទើបយើងចាប់ចាត់ការខ្លួនយើងជាចុងក្រោយបង្អស់៘
អ្នកគប្បីរំលឹកដល់ពុទ្ធភាសិតថា «អជ្ជេវកិច្ចមាគប្បំភោជញ្ញា មរណំសុវេ អតកានមេ វ បឋមំ បដិរូបេ និវេសយេ» បំណងពុទ្ធភាសិតនេះ ចង់អោយយើងធ្វើអ្វីៗ ដែលអ្នកប្រាជ្ញហៅថាសេចក្ដីល្អអោយហើយ ស្រេចភ្លាមៗទៅ ព្រោះសេចក្ដីស្លាប់មិនដឹងជាមានដល់ជីវិតយើងក្នុងថ្ងៃណា ព្រោះយើងមិនធ្វើខ្លួនយើង អោយបានល្អជាមុន យើងក៏ពុំអាចនាំអ្នកដទៃអោយធ្វើសេចក្ដីល្អបានឡើយ ដូចនេះយើងត្រូវជាមនុស្សទី១ ក្នុងកិច្ចការល្អ ហើយយើងក៏ជាមនុស្សក្រោយបំផុតក្នុងកិច្ចការអាក្រក់ ប្រសិនណាហើយបើគ្មានផ្លូវគេចអោយផុត ដូចខ្ញុំបានអោយយោបស់មកហើយថា ការបណ្ណុះឬគាំទ្រសីលធម៌ឬកំណែបញ្ហាសីលធម៌ សាបសូន្យនោះ ខ្ញុំបានចាត់ជាពីរគឺ៖
១ - ចាត់ការគ្រប់បែបយ៉ាងដែលមានរចនាសម្ពន្ធ ជាមួយនឹងសេដ្ឋកិច្ច អោយនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ នៃរបៀបរៀបរយត្រឹមត្រូវដូចមានក្នុងសំណេរខាងដើម។
២ - ចាត់ការជាមួយខ្លួនឯង អោយជាមនុស្សរស់នៅក្នុងសីលធម៌ បំបាត់សេចក្ដីសង្ស័យ កំចាត់អោយអស់នូវសេចក្ដីខ្ជិលច្រអូច ជាមួយគ្នានេះជួយរិះរកមធ្យោបាយធ្វើយ៉ាងណា អោយមនុស្សជាប់ចិត្ដស្រលាញ់យុត្ដិធម៌នៃសង្គម និយមគុណធម៌ល្អ ទាំងក្នុងទីស្ងាត់កំបាំង ទាំងក្នុងទីប្រជុំជន ដើម្បីសន្ដិសុខនៃជីវតមនុស្សក្នុងសង្គម និងសន្ដិភាពសកលពិភព ពុទ្ធសាសនាមិនត្រឹមតែបង្រៀនអោយជួយមនុស្សម្នាក់ៗជួយខ្លួន ឯងប៉ុណ្ណឹងទេ គឺបង្រៀនអោយជួយអ្នកដទៃផង ព្រោះអ្វី? ព្រោះមនុស្សមិនអាចនឹងរស់នៅម្នាក់ឯង កើតទេ មនុស្សត្រូវតែរស់នៅដោយអាស្រ័យសង្គម ឬមានសង្គមទើបរស់នៅបាន ដូចនេះបញ្ហាខ្លួនឯង និងបញ្ហាជួយអ្នកដទៃ ទើបជាធាតុចាំបាច់សំរាប់មនុស្សដល់កំរិត១០០ តែម្ដង។
- ព្រោះហេតុនេះហើយ បានជាពុទ្ធសាសនាបង្រៀនមនុស្សអោយចេះហ្វឹកហាត់អប់រំចិត្ដ អោយប្រកបដោយមេត្ដាករុណា…. ដែលស្គាល់ជាទូទៅថា ផ្សាយព្រហ្មវិហារធម៌អោយ ប្រព្រឹត្ដទៅតាមលំដាប់លំដោយមាន ៤យ៉ាងគឺ៖
- ១- ផ្សាយមេត្ដាធម៌ដល់ខ្លួនឯងជាមុន ដើម្បីដឹងថាខ្លួនឯងមានចិត្ដល្រលាញ់សុខ ស្អប់ទុក្ខយ៉ាងណា អ្នកដទៃគេស្រលាញ់សុខ ស្អប់ទុក្ខយ៉ាងនោះដែរ។
- ២- លុះហាត់ផ្សាយមេត្ដាដល់ខ្លួនឯង បានដល់ភាពថ្នឹកស្ទាត់មែនទែនហើយត្រូវហាត់ ផ្សាយមេត្ដាដល់បុគ្គលជាទីស្រលាញ់ទាំងឡាយមានមាតាបិតាបុត្ដភរិយាស្វាមី បុគ្គលជាញាតិមិត្ដជាបន្ដបន្ទាប់ទៅ។
- ៣- ក្រោយពីបានផ្សាយមេត្ដាដល់បុគ្គលជាទីស្រលាញ់ទីគោរពរាប់អានបានហើយ ត្រូវផ្សាយមេត្ដាដល់បុគ្គលពួកកណ្ដាល គឺមនុស្សដែលខ្លួនមិនទាន់ស្រលាញ់មិនទាន់ស្អប់ឬមិនសូវយកចិត្ដទុក្ខដាក់មិនសូវគិតគូរដល់។
- ៤- ក្នុងទីបំផុត ត្រូវហាត់ផ្សាយមេត្ដាដល់មនុស្សដែលធ្លាប់មានពុំនៀរឬដែលធ្លាប់ជាសត្រូវនឹងខ្លួន។
ក្នុងសង្គមមនុស្សលោក គេគិតធ្វើយ៉ាងណាអោយមនុស្ស ឬសត្វដែលជាសត្រូវរបស់គេដល់នូវសេចក្ដីវិនាសដូចនេះ ការហាត់ផ្សាយមេត្ដាដាក់ខ្លួន ដល់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្លួន និងមនុស្សកណ្ដាលដែលខ្លួនមិនទាន់ស្រលាញ់មិនទាន់ស្អប់ ទាំង៣ប្រភេទនេះគ្មានការលំបាកទេ។ គឺមានតែបុគ្គលប្រភេទទី៤ ប៉ុណ្ណោះដែលមានសេក្ដីលំបាកយ៉ាងខ្លាំង ដល់បុគ្គលអ្នកហាត់ផ្សាយមេត្ដា ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងបុគ្គលអ្នកស្វែងរកដុំមាស ក្នុងកនែ្លងដែលមិនទាន់មានអណ្ឌូងទឹកមាសនៅឡើយ ទោះជាដូចនេះក្ដី ក៏ពុទ្ធសាសនា ខំប្រឹងបង្រៀនអោយមនុស្សយើងមានចិត្ដខ្ពស់ មានសេចក្ដីត្រាប្រណី ចេះមានចិត្ដក្លាហានអត់អោនមិនចាប់កំហុស មិនប្រកាន់ទោសមនុស្សជាសត្រូវ រហូតដល់ថ្នាក់ដូរចិត្ដដូរគំនិតយកសត្រូវធ្វើជាមិត្ដបាន នេះជាឧបករណ៍ជាន់ខ្ពស់របស់ពុទ្ធសាសនានៃយើងដែលបានបង្ហាញមនុស្សធម៌ សន្ដិសុខនៃជីវិត និងសន្ដិភាពរបស់ពិភពលោកនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃព្រហ្មវិហារធម៌ ប្រកបដោយប្រាកដនិយមយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ប្រសិនបើមនុស្សលោកចាប់អារម្មណ៍ហើយអនុវត្ដតាម។
សេចក្ដីសរុប ដើម្បីវឌ្ឍនភាពនៃជីវិត មនុស្សត្រូវតែខំប្រឹងស្ថាបនាសេដ្ឋកិច្ចសំរាប់លោកនេះ ត្រូវបង្កើតផលគ្រប់យ៉ាង សំរាប់លោកខាងមុខត្រូវខំបង្កើតបុណ្យគ្រប់ប្រភេទ សំរាប់ទីបំផុតនៃលោក បង្កើតអរិយសច្ចៈ ជាមួយគ្នានេះ មនុស្សត្រូវមានគំនិតថា ពៀរក្ដី ជំលោះក្ដី គំរោធក្ដី កំណាញ់ក្ដី សំអប់ក្ដី៘ ត្រូវបានចប់ដោយគ្មានចំណង គ្មានចំលើយ គ្មានតំណប មតិថាសង្រ្គាមត្រូវបញ្ចប់ដោយសង្រ្គាម មតិពុទ្ធសាសនាពុំបានយល់ស្របទេ ព្រោះអ្វី? ព្រោះពុទ្ធពំនោលក្នុងអរិសច្ចៈថា ទុក្ខទាំងឡាយជាផលរបស់ហេតុគឺ តណ្ហា តណ្ហាជាធាតុច្រានមនុស្សអោយធ្វើសង្រ្គាម ឬសង្រ្គាមជាចំហេះរបស់តណ្ហា បើមនុស្សលោកនៅតែមានគំនិតចចេសប្រកាន់យកសង្រ្គាម បំបាត់សង្រ្គាមនោះ ខ្ញុំយល់ថាគំនិតនេះ ពុំបានត្រឹមត្រូវតាមសេចក្ដីពិតទេ។
អ្នកអានប្រសិនណាចង់ពិសោធរកសេចក្ដីពិតក្នុងរឿងនេះ សូមមេត្ដានឹកថយក្រោយទៅវិញ តាមផ្លួវប្រវត្ដិសាស្រ្ដក្ដី តាមផ្លូវស្រាវជ្រាវក្ដី ផែ្នកមនុស្សជាតិខាងសាសនាក្ដី ធាតុទាំងអស់នេះនឹងបង្ហាញអោយយើងឃើញថា គតិដែលយកសង្គ្រាមបញ្ចប់សង្រ្គាម វាមិនមែនបានចប់រហូតទេ គឺវាបានចប់មួយសំនើរៗ ដែលភាសាអ្នកប្រាជ្ញប្រវត្ដិសាស្រ្ដលោកថា ចប់ដើម្បីកើត កើតដើម្បីចប់ហើយកំណើតនៃសង្គ្រាមថ្មីៗទៀត វាកាន់តែរីកធំឡើងៗ តាមទំហំនៃតណ្ហារបស់មនុស្សដែលចេះតែកើនឡើងៗ គ្រប់ពេលវេលា។
ព្រិត្ដិការណ៍នៃពិភពលោករហូតសព្វថ្ងៃនេះសង្រ្គាមទាំងតូចទាំងធំមានចំនួនច្រើនស្ទើរតែគ្មានលេខដាក់ទៅហើយ សង្រ្គាមឧប្បត្ដិម្ខងៗ មនុស្សត្រូវរងគ្រោះបាត់បង់ជីវិត ពិការរូបកាយ ហិនហោចសំភារៈ ទ្រព្យសម្បត្ដិកាន់តែធ្ងន់ឡើងៗ រកកលធ្វើលេខលែងត្រូវ ចុះបញ្ញីលែងកើត គឺវាកាន់តែរងគ្រោះធំតាមលំដាប់ ឧបមាថា បើមានសង្គ្រាមលោកលើកទី៣ កើតឡើងក្នុងពេលឆាប់ៗនេះក្ដី យូរបន្ដិចនេះក្ដី ខ្ញុំមានគំហើញថា អរិយធម៌របស់មនុស្សនឹងត្រូវបានចប់ត្រឹមហ្នឹងឯងហើយ រីឯជ័យជំនះ និងចំណាញ់ សង្គ្រាមនេះទៀតសោត ក៏វាទៅជាធាតុគ្មានន័យ អ្នកឈ្នះក៏ដូចជាអ្នកចាញ់ ចាញ់ក៏ដូចជាអ្នកឈ្នះ ព្រោះ វាត្រូវរងគ្រោះវិនាសហិនហោចខ្លោចផ្សាដូចគ្នា ឬវាអាចទៅដល់ថ្នាក់គ្មាននរណារស់នៅ ចាំទទួលយក ឈ្នះយកចាញ់ដូចសង្គ្រាមមុនៗផងក៏មិនដឹង! ប្រសិនបើសង្រ្គាមនេះ គេលេងគ្នាដោយគ្រាប់បែកបរមាណូ ដែលបាញ់ចេញដោយកំជ្រួចអន្ដរទ្វីប។
សព្វថ្ងៃនេះគំនិតបញ្ចប់សង្រ្គាមដោយសង្គ្រាម ហាក់ដូចមាន ល្បឿនថយចុះខ្លះហើយ ព្រោះគេបានបើកសន្និសិទបន្ថយសព្វាវុធ ដែលមានគ្រាប់បែកបរិមាណូនៅក្នុងនោះផងដែរ ចំណែកគំនិតពុទ្ធសាសនាក្នុងគំនិតថា ពៀរត្រូវចប់ដោយគ្មានចំណងឬសង្គ្រាមត្រូវចប់ដោយគ្មានសង្គ្រាមឆ្លើយតបក៏ត្រូវបានប្រទេសជប៉ុន និងសហរដ្នអាមេរិកអនុវត្ដហើយដែរ ព្រោះអ្វី? ព្រោះប្រទេសទាំងពីរនេះ ក្នុងពេលចប់សង្គ្រាមពិភពលោកលើកទី២ បានដាក់ផ្លែផ្កាដល់គ្នានឹងគ្នាទៅវិញទៅមក តាមផ្លូវពាក្យសំដីគ្រប់ពេលវេលា ជប៉ុនថា គ្រាប់បែកបរមាណូអាមេរិកកាំងនៅកោះអូគីណាវា ជាអនុស្សាវរីយ៍នៃសេចក្ដីឈឺចាប់មួយ ដែលពុំអាចអោយប្រជាជាតិជប៉ុនបំភ្លេចចោលបានទេ អាមេរិកកាំងថា គ្រាប់បែករបស់ជប៉ុននៅកំពុងផែចម្បាំង ហូនូលូលូនៃកោះហាវ៉ៃ ជាអនុស្សាវរីយ៍យ៉ាងជូរចត់ខ្លោចផ្សា ដែលពុំអាចអោយអាមេរិកកាំងភ្លេចចោលបានឡើយ ក្រោយពេលលេងពាក្យសំដីដល់គ្នានឹងគ្នាទៅវិញទៅមក មិនយូរប៉ុន្មានស្រាប់តែប្រទេសទាំងពីរនេះបានចាប់ដៃគ្នាជាមិត្ដ បានធ្វើសន្ធិសញ្ញាការពារសន្ដិសុខរួម ជាមួយគ្នានេះ បានព្រមព្រៀងគ្នាលើកធ្វើសង្គ្រាមរវាងគ្នានឹងគ្នា គំនិតពុទ្ធសាសនាត្រង់ថា សង្គ្រាមគេមិនអាចបញ្ចប់ ដោយសង្គ្រាម ឬពៀរមិនអាចរំងាប់ដោយចំណង គឺជាធាតុសច្ចៈដល់កំរិតមួយរយភាគរយ គ្មានអ្នកណាអាចបដិសេធ បានឡើយ។