ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ
ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ តាមសាស្ដ្រាស្លឹករិត
ចាងហ្វាងការផ្សាយ លឹម យាន
អ្នកស្រាវជ្រាវ អេង សុត
សមាជិកនៃគណកម្មការប្រវត្ដិសាស្ដ្រ
រក្សាសិទ្ធិ គ្រប់យ៉ាង
ការផ្សាយរបស់មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅស្វីស
**********************************************
ថ្ងៃសៅរ៍ ទី10.កុម្ភៈ 2018.ម៉ោង 8:21
ផែនដីព្រះសុគន្ធបទ(ត)
សម្ដេចព្រះស្រីសុគន្ធបទរាជា ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង កាលសម្ដេចព្រះអនុជថ្វាយបង្គំលាទៅហើយ ក្រោយនោះ ទ្រង់ព្រះតំរិះយល់ថា : ព្រះរូបរបស់អញ អញក៏បានសាងទុកជាព្រះកេរ្តិ៍ ជាព្រះយសរួចហើយ ខាងរាជការទៀត ត្រើយខាងកើតមានខ្លួនអញជាអ្នកត្រួតត្រារក្សាមាំមួនហើយត្រើយខាងលិច អញក៏បានចាត់ សម្ដេចព្រះអនុជចន្ទរាជាធិរាជ ឲ្យទៅត្រួតត្រាមាំមួនជ្រះស្រឡះហើយដែរ។ នៅឡើយតែវង្សអ្នកព្រះស្នំឯក ដែលជាប់ក្នុងពលព្រះស្រីរតនត្រ័យ មិនទាន់បានគិតនឹងលោះដោះសារដូចម្ដេចឲ្យបានស្រឡះទាំងមាតាបិតា ទាំងអ្នកព្រះស្នំឯកផងនោះសោះ។ លុះទ្រង់ព្រះចិន្តាតែម៉្លោះហើយ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចចេញគង់ចង់ព្រះរាជរោងរម ជួបជុំព្រះរាជវង្សា ព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធាចារ្យ សេនាបតី មន្ត្រីតូចធំ ខ្ញុំរាជការទាំងអស់ ទើបទ្រង់ត្រាស់ប្រឹក្សាដូច ទ្រង់គិតគ្រប់ប្រការនោះ។
ព្រះរាជវង្សា សេនាបតី មន្ត្រីទាំងប៉ុន្មាន ព្រមគ្នាក្រាបទូលថា : ពលទាំងនេះ ព្រះមហាក្សត្រអំពីបុរាណ ទ្រង់បានឧទ្ទិសថាន ថ្វាយទៅព្រះស្រីរតនត្រ័យ ទ្រង់សច្ចាថាឲ្យគ្រប់៥០០០ ព្រះវស្សាទើបមនុស្សអាចដោះសារចេញឲ្យរួចបាន។ ប្រសិនបើទ្រង់ដោះសារ ក្នុងពេលឥឡូវនេះទៅ រឿងនេះគឺហាក់ដូចជាពុំឈឺឆ្អាល នឹងព្រះស្រីរតនត្រ័យ។ ប្រការនេះទោះបី នឹង យកមាសប៉ុនរូបបុរស ដែលជាពលនេះមួយរយ ឬ មួយពាន់ដងទៅសុំសោះដោះសារ អំពីព្រះស្រីរតនត្រ័យនោះ ក៏ពុំបានដែរ ដ្បិតព្រះស្រីរតនត្រ័យនេះ ព្រះអង្គពុំប្រាថ្នាចំពោះ ត្រេកត្រង់តំលៃនោះសោះឡើយ។
ព្រះបាទបរមនាថ បរមពិត្រ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ មន្ត្រីក្រាបបង្គំទូលគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ចូលព្រះទ័យសព្វគ្រប់ទាំងអស់ ហើយស្ដេចចូលទៅខាងក្នុងវិញ។
លុះក្រោយនោះព្រះម៉ែនាង កេសរបុប្ផា ព្រះស្នំឯក កើតរោគាជាទម្ងន់។ ពេទ្យហ្មច្រកថ្នាំប៉ុន្មាន ក៏មិនបានស្រាកស្រាន្តសោះឡើយ។ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រួយព្រះទ័យណាស់ ទើបទ្រង់ឧទ្ទិសថានថា : សូមឲ្យតែព្រះម្នាង កេសរបុប្ផា សះជាចុះ ព្រះអង្គនឹងសាងព្រះវិហារថ្វាយ ហើយព្រះអង្គនឹងឲ្យខ្លួនអ្នកព្រះម្នាងកេសរបុប្ផា ព្រះស្នំឯកទៅ ជម្រះស្មៅព្រះអារាមរាល់ថ្ងៃសីល។ ទ្រង់បួងសួងតមក ៧ ថ្ងៃ ជំងឺនោះបានសះស្បើយជា ដូចព្រះហឫទ័យ។ ព្រះអង្គស្ដេចមានព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ឲ្យសាងព្រះវិហារមួយជាព្រះអារាមហ្លួង។ អ្នកព្រះមាតាបិតា ក៏ធ្វើបុណ្យឆ្លងតាមព្រះពុទ្ធានុញ្ញាតរួចស្រេច ស្ដេចត្រាស់បង្គាប់ ភ្នាក់ងារព្រះសន្ធិយា (1) ឲ្យយកវាំងនន ទៅបាំងជួរស្នួទាំងសងខាងផ្លូវ តាំងពីព្រះរាជវាំងរៀងទៅដល់វត្តនោះ។ ទ្រង់ត្រាស់បញ្ញត្តលើចាស់ទុំ អករ៍យាយថា : បើដល់ថ្ងៃឧបោសថកាលណា ឲ្យនាំអ្នក ព្រះស្នំឯក ទៅជម្រះស្មៅព្រះវិហារនោះ ឲ្យរាល់ថ្ងៃសីល កុំឲ្យខានឡើយ។ តែធ្វើដូច្នេះលុះកន្លងមកជាយូរអង្វែង វាំងននក៏ចេះតែដាច់ដាចទៅជារឿយៗ នឹង តាំងដេរធ្វើជាថ្មីឡើងវិញ ក៏គ្មានប្រយោជន៍ប៉ុន្មាន។ ខណៈនោះ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចត្រាស់បង្គាប់ឲ្យមន្ត្រីក្រុមវាំង រកកូនឈើឫស្សីព្រេចមកដាំជារបង ជាកំពែងទ័ពទាយរាយរៀប ដាក់ឲ្យជិតគ្នា ជារបាំងវាំងនន ជាស្នួមិនឲ្យមនុស្សមើលពីក្រៅទៅឃើញ អស់អ្នកអស់នាងនោះឡើយ។ អាស្រ័យហេតុនោះហើយបានជាកាលជាអនាគតរៀងមកខ្លះហៅ វត្តម៉ែបាន ខ្លះហៅ វត្តព្រែបាំងព្រោះចូលចិត្តតាមហេតុ ដែលខ្លួនដឹងទីទៃៗគ្នា។
ក្រោយពីនោះមក អ្នកព្រះស្នំឯក មានព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គទ្រង់ព្រះនាមចៅពញាយសរាជា ជាព្រះរាជឱរសាធិរាជ នៃព្រះបរមបពិត្រ អ្នកជាម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង។
ចំណែកឯ អ្នកឧកស្នេហាចមចិត្ត ដែលត្រូវជាប្អូន អ្នកព្រះស្នំឯកនេះ ព្រះបរមពិត្រ ចង់តាំងឲ្យជាមន្ត្រីធំ ស្ដីរាជការថ្វាយ ប៉ុន្តែព្រះអង្គទើសទាស់ នឹង មាតានៃឧកស្នេហាចមចិត្តនោះ ជាប់ជាពលព្រះ ក្រែងខ្ញុំរាជការផងទាំងពួង គេ នឹង និន្ទាព្រះអង្គ ព្រះអង្គនឹងខូចកិត្តិយសជាមិនខាន។ ដូច្នេះ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចទ្រង់ប្រទានងារ ដល់អ្នកឧកស្នេហាចមចិត្ត ជាឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច សមុហសេនាបតីវិញ។ ក្នុងមុខងារនេះ ឃុនលួងព្រះស្ដេច ត្រូវមានជំទប់ ៤ នាក់ ដែលមានងារគឺ ឃុននរេន្ទ្ររាជបញ្ញោ១ ឃុនមនោរាជបញ្ញា១ ឃុនធម្មធារា១ ឃុនបញ្ញាធិរាជ១។ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច ក្នុងមុខងារថ្មីនេះ មានអំណាចឲ្យស្រដីត្រួតត្រា មើលពលបម្រើព្រះស្រីរតនត្រ័យទាំងអស់ តែព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចពុំទាន់បានប្រទានសក្ដិ ដូចមន្ត្រីទាំងពួងឡើយ។ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច មានព្រះរាជអាជ្ញា ឲ្យផ្ដន្ទាយកទោសមនុស្សពាលាពាលោមោហ៍បិទ ចិត្តអកតញ្ញូ និង បង្ខូចបង្ខុសព្រះស្រីរតនត្រ័យ ល្មើសបុរាណរាជប្រវេណី ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យផងទាំងពួង។
កាលនោះ ព្រះរាជសីមាអាណាចក្រនៅជាសុខក្សេមក្សាន្ត ឥតមានភ័យអន្តរាយអ្វីមកបៀតបៀនឡើយ។ អស់មន្ត្រី សេដ្ឋី ពាណិជកុះករ ប្រកបមុខរបររៀងមក ជាសុខគ្រប់ៗគ្នា។ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច ក៏មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ អស់ខ្ញុំរាជការក៏កោតក្រែងណាស់ ម៉្លោះហើយ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច ក៏កម្រើកចិត្តព្រហើន អាងខ្លួនជាប្អូនព្រះស្នំឯក ជាមាព្រះរាជឱរសាធិរាជផង ពុំកោតក្រែងមន្ត្រីចាស់ទុំឡើយ។
លុះដល់មកឆ្នាំរោង សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស. ២០៥២-គ.ស. ១៥០៨-ម.ស. ១៤៣០-ច.ស.៨៧០ ក្នុងខែចេត្រ ចូលមហាសង្ក្រាន្ត នៅថ្ងៃនក្ខត្តឫក្សនោះ អស់មហាជន សឹងជួបជុំធ្វើបុណ្យ សក្ការៈបូជាទាំងទេពនិករអមរមេឃ សូមមង្គលសួស្ដី ចូលឆ្នាំថ្មីតទៅ។ ខណៈនោះ ទ្រង់ព្រះករុណា ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ព្រះអង្គធ្វើសក្ការបូជា ថ្វាយព្រះស្រីរតនត្រ័យ សព្វទេពទិសទសស្រេចហើយ ស្ដេចចូលក្រឡាព្រះបន្ទំ បរមសេយ្យាសន៍ (ឬសយ្យាសន៍ ប្រែជាទីដេក ឬ ទីងងុយ) ជាសុខស្កល់។
កាលដែល នឹង កើតជាហេតុធំ ក្នុងព្រះនគរនោះ ទ្រង់ព្រះសុបិននិមិត្តឃើញថា : មាននាគមួយធំមានឫទ្ធិមហិមា មកដេញព្រះអង្គ និង មនុស្សម្នា ឲ្យរត់ចេញអស់ពីព្រះរាជវាំង ហើយព្រួសពិសជាភ្លើងឆេះដាលពេញទាំងព្រះមហានគរ។ អំណាចភ្លើងនោះ ក្ដៅពន់ប្រមាណណាស់ ឃើញហាក់ដូចជានាគនោះ ស្ទុះចូលមកខាំពាំស្វេតច្ឆ័ត្រ នាំទៅកាន់ទិសបូព៌។ លុះល្មមព្រឹកឡើង ព្រាងស្វាងព្រះសុរិយា ព្រះករុណាជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ព្រះអង្គតើនចាកព្រះសេយ្យាសន៍ស្រេច ស្ដេចព្រួយព្រះទ័យ នឹង ព្រះសុបិនប្លែកនោះ ពន់ប្រមាណណាស់។ លុះស្ដេចស្រង់ ទ្រង់គ្រឿងស្រេច ស្ដេចចេញព្រះរាជរោងរម គង់លើព្រះសុវណ្ណទែនទិព្វអាសនា។ សម្ដេចព្រះអនុជ ចន្ទរាជាធិរាជ និង សម្ដេចឱរសាធិរាជព្រមដោយព្រះបរមវង្សា ព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធាចារ្យ សេនាបតី មន្ត្រីតូចធំ គាល់គ្រប់តំណែង ថ្វាយទៀនធូបមាលាជាទីតបស្នងឆ្លងព្រះតេជគុណ តាមព្រះរាជប្រវេណី។ ក្នុងវេលានោះ គ្រប់គ្នាទាំងអស់ ទាំងខ្ញុំព្រះរាជការក្នុង ទាំងខ្ញុំព្រះរាជការក្រៅ មកថ្វាយទៀនធូបមាលា ពុំមានសេសសល់ដល់ម្នាក់ឡើយ។
ព្រះបាទបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង មានព្រះរាជបន្ទូលសូរសីហនាថព្រះរាជទាន ព្រះពរសុន្ទររាជមង្គលស្រេចហើយ ស្ដេចទតព្រះនេត្រទៅ អស់ព្រះបរមវង្សា និង ខ្ញុំរាជការ រៀងទៅដល់ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី។ ខណៈនោះ ស្ដេចទតឃើញ មានតួនាគពីរ ព័ទ្ធព័ន្ធលើឃុនលួងព្រះស្ដេចហើយងើបក្បាលឆ្វេងស្ដាំ ទន្ទឹមគ្នា នឹង សិរសាឃុនលួងព្រះស្ដេចកន។ រូននាគនោះ ដូចនាគដែលព្រះអង្គទ្រង់ព្រះសុបិននិមិត្ត។ កិរិយានាគនោះ ហាក់ដូចជានឹងស្ទុះទៅខាំព្រះអង្គ ព្រះអង្គទ្រង់ភ្ញាក់ព្រះទ័យត្រាស់ឲ្យមន្ត្រីមើល មន្ត្រីមើលពុំឃើញ តាមព្រះរាជបញ្ជាសោះ។ ដូច្នោះហើយ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រួយព្រះទ័យណាស់។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ចៅពញាមនោមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុកបាត់ដំបង បានបកសំបុត្រប្ដឹងមកថា : ព្រះទឹកសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រ ដែលនៅក្នុងគុហាភ្នំបាណន់នោះ ចេញជាឈាមដាលក្រហមដូចទឹកល័ខ។ ព្រះចៅអធិការ វត្តព្រះវិហារសួគ៌ ក៏មានសង្ឃដីកាបកចូលមកថា : ព្រះជ្រែប្រផ្នូលនោះ បាក់មែកចេញជាឈាម។ ថាព្រះឥសូរព្រះនារាយណ៍ ប្រេះព្រះឱរា ចេញជាឈាមដែរ។ ព្រះរាជគ្រូបុរោហិត ក៏ថ្វាយសេចក្ដីថា : ព្រះខាន់ជ័យមង្គលនោះមានស្នឹមច្រាលក្រហមពីត្រីសូល៍ ដល់គល់។ ចៅហ្វាយស្រុកពោធិ៍សាត់ បកសំបុត្រប្ដឹងមកថា : ព្រះកាំបិតស្ដាំ រង្គោះផ្លែពីដង។ ថាមានផែះនៅក្នុងស្រោមកាំបិតនោះ។ ចៅហ្វាយស្រុកបាភ្នំ បកសំបុត្រចូលមកថា ព្រះពុទ្ធរូបក្នុងទីបាភ្នំ ហូរទឹកនេត្រមកជាឈាមក្រហមដូចល័ខ។
ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ព្រួយព្រះទ័យណាស់។
លុះផុតវេលា ក្រាបបង្គំគាល់ហើយ ព្រះអនុជ អង្គចន្ទរាជាធិបតី ស្ដេចយាងត្រឡប់ទៅភ្នំពេញវិញ។ ខ្ញុំរាជការទាំងពួង ក៏ថ្វាយបង្គំលាទៅផ្ទះទីទៃៗរៀងខ្លួន។ ឯព្រះបរមបពិត្រ ព្រះអង្គចូលទៅដល់រតនបល័ង្ក តាំងប្រថាប់នៅមុខស្វេត្រច្ឆ័ត្រទើបត្រាស់ព្រះឥសីភ័ទ្ទ មហារាជគ្រូ និង រាជហោរាធិបតីឲ្យចូលទៅគាល់ខាងក្នុងទីស្ងាត់។ ខណៈនោះ ទ្រង់ប្រឹក្សាការណ៍ថា : ការផែនដីពេលនេះ មានហេតុគ្រប់ប្រការ ដូច្នេះអស់អ្នកយល់ថាដូចម្ដេច?
- សម្ដេចព្រះឥសីភ័ន្ទ យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលថា :
- ព្រះខាន់ជ័យមង្គល ដែលមានហេតុស្នឹមដល់គល់យ៉ាងនេះ តាមសម្ដេចព្រះឥន្ទ្រាធិរាជទ្រង់ទំនាយទុកនោះថា មុខជានឹងកើតហេតុធំពុំខានឡើយ។
- ព្រះរាជហោរាធិបតី យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលថា :
- តាមហេតុនេះ ផែនដី កើតកោលាហលដល់អស្ចារ្យ។ ផែនដី នឹង មានព្រះគ្រោះកាចខ្លាំងណាស់។
- លុះទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ទំនាយឥសីភ័ទ្ទ និង ហោរាសព្វគ្រប់ហើយ ទើបព្រះអង្គត្រាស់សួរទៀតថា:
- "រាជសត្រូវនោះ មកពីក្នុង ឬ ក្រៅក្រុង ឲ្យគន់គូរតទៅទៀតមើល?"
- ហោរា តាំងលេខតំរា គន់គូរបូកហត្ថទៅទៀត ដឹងច្បាស់ក្នុងតំរាហើយក្រាបទូលថា : " រាជសត្រូវនោះ នៅក្នុងព្រះនគរ"។ វាកើតឆ្នាំរោង ពង្សនាគ។ ទំនាយនេះ ឃើញចំពោះ ត្រូវត្រង់ខ្លួនឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកន ដ្បិតជតារាសីរបស់វាកំពុងឡើងខ្លាំងណាស់។ ទំនាយថា បើកើតកលិយុគម្ដងនេះ គឺកើតមកពីឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកននេះឯង ព្រោះវាកើតឆ្នាំនាគ។ នាគដើមឆ្នាំនេះ កំពុងក្លាហានណាស់ សូមទ្រង់ជ្រាប។ សូមព្រះអង្គ ស្ដេចកុំប្រហែសព្រះអង្គឡើយ។
- ព្រះបរមបពិត្រ បានទ្រង់ជ្រាបទំនាយត្រូវ នឹង ហេតុនិមិត្ត ដែលព្រះអង្គយល់ឃើញគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ស្លុតក្នុងព្រះរាជហឫទ័យណាស់ ទើបត្រាស់ថា :
អញក៏ឃើញពិត ដូចហោរាឯងទាយដែរ តែបើ នឹង ចាប់វាយកទៅប្រហារជីវិតតែម្ដង វាឥតខុសឥតទោស នឹង អញសោះ។ ការធ្វើយ៉ាងនេះ មុខជានឹងមានពាក្យគេនិន្ទាជាមិនខាន។ មួយវិញទៀតបងវាក៏ជាព្រះស្នំឯកមានទាំងព្រះរាជបុត្រផង។ បើបងវាដឹង ក្រែង នឹង ញុះញង់កូនវា ឲ្យចេញជាសត្រូវនឹងអញ។ អញ នឹង កើតសត្រូវចម្បាំងព្រោះកូនឯង នាំឲ្យលំបាករាស្ត្រ។ អញគិតយល់ឧបាយកលម្យ៉ាងយ៉ាងនេះ គឺថា ដល់វេលាព្រឹកនេះ យើងក្លែងទៅបង់សំណាញ់ ហើយក្លែងធ្វើជាសំណាញ់ជាប់គល់ រួចហើយបង្គាប់ឲ្យវាមុជចុះទៅដោះ។ លុះវាមុជទៅក្នុងទឹកហើយ យើងព្រួតគ្នាបង់សំណាញ់គ្របឲ្យជាប់ទាំងដៃទាំងជើង វានឹងឡើងក៏មិនរួច ហែលក៏មិនបាន។ វាគង់តែស្លាប់ដោយងាយ តែកាលណាវាបាត់ខ្លួនទៅ សេចក្ដីដែល នឹង កើតពាក្យនិន្ទានោះក៏គ្មានដែរ។ តើអ្នករាល់គ្នា យល់ដូចម្ដេច? ព្រះឥសីភ័ទ្ទ និង រាជហោរា ឆ្លើយថា យល់តាម ព្រះរាជបរិហារគ្រប់គ្នា។
ឯព្រះម្នាងកេសរបុប្ផា ព្រះស្នំឯក កាលស្ដេចកំពុងប្រជុំមន្ត្រី ប្រឹក្សាការផែនដីនោះ លបស្ដាប់ផ្ទាប់ខាងឡប់ឡែ តែឮពុំច្បាស់។ អ្នកព្រះម្នាង ឮ តែចុងពាក្យថា : ឲ្យព្រះស្ដេចកនមុជទឹក ហើយឲ្យបង់សំណាញ់គ្របឲ្យស្លាប់ តែប៉ុណ្ណោះ ថាខុសពីហេតុអ្វីក៏ពុំដឹង។ លុះលបស្ដាប់បានប៉ុណ្ណេះហើយ ក៏លបវិលទៅដំណាក់ខ្លួនវិញ។
ឯមុខមន្ត្រី ដែលចូលជំនុំរាជការនោះ លុះទៅដល់មុខព្រះលានក្រៅហើយ ក៏បង្គាប់ឲ្យត្រៀមព្រះរាជយាន និង ព្រះទីនាំងនាវា សម្រាប់គង់ប្រពាតមច្ឆា។ អស់ខ្ញុំរាជការទាំងពួង តម្រូវឲ្យមានសំណាញ់មួយ ទូកមួយ។ សំណាញ់មួយម្នាក់ ប្រចាំហែស្ដេចទៅប្រពាតមច្ឆាក្នុងបឹង ថ្ងៃព្រឹកស្អែកនោះ។ មន្ត្រីគ្រប់ក្រុមខ្ញុំព្រះរាជការ ក៏ទទួលតាមបង្គាប់ ព្រៀងព្រមស្ដេច រង់ចាំនៅតាមតំណែងព្រះរាជការ។
លុះព្រឹកព្រាងស្វាងស្រេច ស្ដេចគង់ព្រះរាជយាន នាំអស់រាជការខាងក្នុងក្រៅ ហែចុះព្រះទីនាំងតូច សម្រាប់ទ្រង់សំណាញ់នោះ។ ពួកពលក៏តាំងស្រែកហ៊ោគឹកកង ឆ្លងទៅដល់ទំនាបមានម្លប់ព្រឹក្សាទើបស្ដេចត្រាស់ឲ្យឈប់តាំងគ្រឿងសោយ ហើយឲ្យរៀបលៀងភោជនាហារ អស់ខ្ញុំព្រះរាជការទាំងក្នុងទាំងក្រៅ ពុំរើសមុខ ជាសុខសប្បាយរាល់គ្នា។
តែអ្នកព្រះស្នំឯក ដែលបានដឹងសេចក្ដី នៃការជំនុំប្រឹក្សារាជការនោះមានចិត្តថប់បារម្ភ នឹង ប្អូនពុំស្រាកស្រាន្តសោះ។ កាលព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចឲ្យអស់ខ្ញុំរាជការទទួលលៀងភោជនាហារនោះព្រះស្នំឯកបង្គាប់ថា ឲ្យថយទូកទៅទីស្ងាត់រួច សឹមបរិភោគគ្រប់គ្នា។ លុះទូកថយទៅដល់ទីស្ងាត់ហើយ ព្រះស្នំឯក ក៏តាំងសរសេរជាអក្សរ រាយសេចក្ដីតាមហេតុស្រេចដាក់ក្នុងកញ្ចប់បាយ ហើយឲ្យទាសីម្នាក់យកទៅឲ្យឃុនលួង ព្រះស្ដេចជាប្អូន។ ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី កាលឃើញកញ្ចប់បាយនោះហើយ ក៏គិតថា : បងអញពុំដែលឲ្យបាយកញ្ចប់ដូច្នេះសោះ។ បងធ្លាប់ឲ្យតែនឹងតុនឹងថាស។ ម្ដងនេះបងឲ្យយ៉ាងដូច្នេះ គួរឲ្យសង្ស័យណាស់។ លុះគិតដូច្នេះ ក៏កាន់បាយកញ្ចប់នោះទៅជ្រកក្នុងព្រៃស៊ុំទ្រុំ។ លុះយល់ថាស្ងាត់ហើយឃុនលួងព្រះស្ដេច ក៏លាកញ្ចប់បាយនោះមើល ហើយឃើញកំណត់មួយច្បាប់មានសេចក្ដីថា "ឲ្យប្អូនប្រយ័ត្នឲ្យមែនទែន គេនឹងសម្លាប់ហើយ។ បើហ្លួងប្រើឲ្យមុជទឹក ឲ្យប្អូនចេញរត់ទៅឲ្យឆ្ងាយ កុំត្រឡប់មកវិញឡើយ" ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី ដឹងជាក់សេចក្ដីហើយ ធ្លាក់ថ្លើមក្ដុកភ័យណាស់ ចាប់ដីដាក់លើក្បាល ប្រណម្យដៃទាំងពីរ ហើយតាំងសច្ចាថា : "ខ្លួនខ្ញុំនេះ សុចរិតពិតត្រង់ណាស់ ឥតមានបើទាស់ខុសនឹងអ្នកណាសោះឡើយ។ ដូច្នេះ សូមគុណបុណ្យលោកជួយខ្ញុំ ឲ្យខ្ញុំបានគង់ជីវិតក្នុងគ្រានេះ ខ្ញុំតាំងទីថ្ងៃនេះទៅ ប្រាកដជាអស់ទីពឹងហើយ។
លុះសច្ចាចប់ហើយ ក៏ត្រឡប់មកទីប្រជុំមន្ត្រីវិញ។ ខណៈនោះ ព្រះបរមបពិត្រជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង កាលសោយស្រេចហើយ ស្ដេចចុះគង់ព្រះទីនាំង សម្រាប់បង់សំណាញ់ អស់ខ្ញុំរាជការ ក៏ចាប់បង់សំណាញ់ លយតាមជលធីហែទៅ។ តែឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចធិបតី ក៏ចុះទូកតូច តាមហែទៅជិតព្រះទីនាំងដែរ អ្នកខាងក្នុង និង ជំទាវនាងឃុនណាង ចាស់ទុំប្រជុំគ្នានៅលើគោក មើលលួងទ្រង់សំណាញ់ និង អស់ខ្ញុំរាជការធំតូចបង់សំណាញ់។ អ្នកទាំងអស់ បង់ទំនងល្អអាក្រក់ផ្សេងៗគ្នា ខ្លះបានត្រីធំ ខ្លះបានត្រីតូច ខ្លះបានមែកឈើ ខ្លះពានទៅលើត្រឹប ចឿនចក អស់អ្នកអស់នាងជំទាវឃុនណាង ដែលនៅលើគោកនោះ ក៏ស្ដីចំអន់ចំអក សើចឡើងតែសព្វខ្លួន។
ចំណែកឯព្រះបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិត ព្រះអង្គទ្រង់បង់សំណាញ់ពាក់ត្រូវមច្ឆាតរៀងៗទៅ។ លុះដល់អន្លង់មួយអន្លើ ជ្រៅក្រៃលែងជាងអន្លង់ទាំងពួង មានឫសឈើក៏ច្រើន ទើបមន្ត្រីម្នាក់ បង់សំណាញ់ចុះទៅក្នុងទីនោះ ហើយក្លែងថា : ជាប់សំណាញ់ហើយ។ ហើយក្រាបទូលថា : ត្រង់នេះត្រីច្រើនណាស់ ទូលព្រះបង្គំបង់ត្រូវទាញ លើកឡើងពុំរួចសោះ។ ខណៈនោះ ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ ទ្រង់ជ្រាបកលឧបាយដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឲ្យប្រមូលទូកសំណាញ់ មកព័ទ្ធទីនោះ ហើយទ្រង់គ្រវែងសំណាញ់សម្រាប់ព្រះហត្ថា ចុះទៅក្នុងព្រះគង្គា ជាមួយនឹងមន្ត្រីដែលបង់មុននោះ។ ខណៈនោះទ្រង់បង្គាប់ថា : អាកនឯង លោតចុះទៅដោះសំណាញ់ឲ្យអញមួយរំពេច។
ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី ថ្វាយបង្គំលោតចុះទៅក្នុងទឹក ចាប់រាម (រាមគឺរនាម) ក្រាបរាបទៅនៅបាតបឹងនោះ។ ទូកមន្ត្រីជាងពីររយ ចូលព្រួតប្រឹង បង់គ្របប្រកិត ច្រើនត្រួតច្រើនជាន់ ដោយគិតថាឲ្យស្លាប់ កុំឲ្យហែលរត់ចេញ អំពីទីនោះរួច។
ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី កន កាលមុជចុះទៅក្នុងទឹកនោះ ភ័យណាស់ គិតអ្វីក៏ពុំឃើញ លុះដល់បាតដីហើយ គាត់ឮស័ព្ទសូរសំណាញ់ បង់គ្រាំគ្រេងខ្វែងខ្វាត់ គឹកកងរំពង ទឹកពីលើខ្លាំងណាស់ ក៏ដកដង្ហើមធំថប់គិតថា : អញមុខជានឹងស្លាប់ប្រាកដណាស់ម្ដងនេះ។ សំណាញ់ទាំងពួង ក៏កាន់តែរួបរឹតជិតមកហើយ តែដោយហេតុថា ជាតេជៈកុសលដែលគាត់បានសាង ក៏បណ្ដាលឲ្យមាននាគរាជមួយមកព័ទ្ធកណ្ដាលខ្លួន នាំហែលរត់យ៉ាងរហ័ស ផុតពីសំណាញ់ រួចអំពីចំណោម ហើយហែលបណ្ដោយបឹងទៅទិសខាងជើង រួចហើយនាគនោះ ក៏ភៀសកាយបាត់ទៅ។ ឃុនលួងព្រះស្ដេចធិបតី ក៏ផុសលោតឡើង ដើរបន្លុយក្នុងទឹកទៅ។ ហេតុតែជាបុណ្យឲ្យបានសោយរាជ្យ ពេលនោះទើបមានសត្វទាព្រៃ ហើរពីលើខ្មួលខ្មៅ ហើយចុះទៅទុំលើក្បាលឃុនលួងព្រះស្ដេច ប្រមាណជាងពីរឱបមើលពីឆ្ងាយទៅ ដូចជាគល់ឈើ បាំងបាត់ខ្លួនព្រះស្ដេច។ ព្រះស្ដេចខំបន្លុយខ្លួនក្នុងទឹក រត់ដោះទៅជ្រកពួនក្នុងត្រឹបច្រើនមួយអន្លើ ទម្រាំយប់ នឹង រត់តទៅទៀត។ អាស្រ័យហេតុនេះហើយ បានជាបឹងនោះ មានឈ្មោះហៅថា : បឹងទា យូរមកហៅថា បឹងទទាវិញ ទីបំផុតប្រែក្លាយជាបឹងទទង លុះដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ លុះបាត់ព្រះស្ដេចកន យូរពេក ទ្រង់ឲ្យស្រាវសំណាញ់ឡើង តែស្រាវមកពុំឃើញខ្លួនព្រះស្ដេចកន សោះ។ ស្ដេចឲ្យយកច្បូក សម ចាក់រកគ្រប់រាម ក៏ពុំឃើញទៀត។ ទ្រង់មិនអស់ព្រះទ័យសោះ ទើបទ្រង់ឲ្យមនុស្សពូកែមុជទឹក ឲ្យមុជចុះរកទៀតក៏ពុំឃើញ។ ស្ដេចរឹងព្រួយព្រះទ័យណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ថា : "អានេះរត់រួចទៅ ដូចជាខ្លារួចពីទ្រុង វាគង់នឹងត្រឡប់មកសងសឹកវិញពុំខានឡើយ"។
ចៅពញាយមរាជ ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ ក្រាបទូលថា :
ចំពោះស្ថានការណ៍ដូច្នេះ សូមព្រះអង្គកុំព្រួយព្រះរាជហឫទ័យ។ ទូលព្រះបង្គំទាំងពីរនាក់ នឹង តាក់តែងទាហាន ឲ្យចាប់ខ្លួនឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចថ្វាយ ស្នងព្រះតេជៈគុណឲ្យបាន ថាហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលា ចេញទៅចាត់ទាហាន ស្រាលឲ្យទៅល្បាតក្រវែល ចាំរកចាប់ខ្លួនឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកន ជុំវិញបឹង។ សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់គិតមកនេះ ពុំបានសម្រេចដូចព្រះចិន្តា ទ្រង់ពុំស្បើយព្រះវិតក្កសោះ ទើបស្ដេចត្រឡប់ចូលក្នុងព្រះបរមរាជវាំងវិញ ហើយស្ដេចក៏រឹតទ្រង់ព្រះវិតក្កណាស់ទៅទៀត។
ចំណែកឯ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចធិបតីកនវិញ កាលខំរត់ឡើងអំពីបឹងហើយ ក៏ខំដើរទាំងយប់ទាំងអធ្រាត្រ ឥតឈប់ឈរ។ លុះដើរមកបានបន្តិច ក៏ជួបនឹងមនុស្សល្បាត។ មនុស្សល្បាត ឃើញឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកនហើយ ក៏ដេញភ្លាមឥតបង្អង់។ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកន រត់ជ្រកពួនតាមគុម្ពព្រៃ ចេញផុតពីចំណោមទៅ ក៏ទៅប្រទះនឹងមនុស្សម្នាក់ទៀតកាន់ដាវវែង។ មនុស្សនេះឃើញហើយ ក៏ស្រែកថា :
នែ លោកព្រះស្ដេចទៅណា ហ្លួងត្រាស់ឲ្យចូលទៅគាល់។
ព្រះស្ដេចកន ឮហើយភ័យស្លុត រត់ទៅជល់ នឹង ដង្គត់ឫស្សីក៏ដួលចុះ។ នាយល្បាតម្នាក់នោះដេញទៅទាន់ ងាដាវទៅកាប់ ត្រឡប់ជាឃើញនាគមួយធំ បើកពពាដេញមក។ នាយភ័យណាស់ធ្លាក់ដាវពីដៃ ដួលចុះទៅនៅទីនោះ។ ព្រះស្ដេចកនយល់បានការណ៍ហើយក៏ស្ទុះកន្ត្រាក់យកដាវបានហើយកាប់ចៅនោះ ស្លាប់នៅនឹងកន្លែង។ ព្រះស្ដេចកន បានដាវនោះ រត់ទៅដល់វត្តសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ "សង្ឃសត្ថា" តាមដំណើរ។ សម្ដេចមានថេរវាចាថា :
បា កុំនៅក្នុងទីនេះឡើយ បា នឹង មានរាជភ័យជាមិនខាន។ បើបាឯងចង់ឲ្យរួចភ័យ ចូរបារត់ទៅទិសបូព៌ចុះ តែ៣ឆ្នាំ បានឹងបានជាធំពុំខានឡើយ។
ព្រះស្ដេចកន បានឮទំនាយគ្រូហើយ ត្រេកអរណាស់ ក៏ថ្វាយបង្គំលាទៅដល់ក្រៅវត្ត។ នៅទីនោះ ព្រះស្ដេចកន បានប្រទះនឹងទាសកម្មកររបស់ខ្លួន ដែលបិតាមាតាឲ្យមករកលោកចាប់យាមឲ្យ។ ព្រះស្ដេចកនត្រេកអរណាស់ ក៏ប្រើឲ្យទៅយកធ្នូព្រួញ សម្រាប់ខ្លួននៅឯផ្ទះនោះ ហើយប្រមូលបាវព្រាវ សន្មតឲ្យមកជួបជុំ នៅព្រៃថ្មដា។ ឯខ្លួនក៏រត់ទៅពួន នៅប្របភូមិថ្មដានោះ ចាំអស់បាវព្រាវ និង ស្ម័គ្រប័ក្សពួក។ ទាសកម្មករនោះ លុះទៅដល់ផ្ទះវិញហើយ ក៏ជម្រាបអ្នកបិតាពិជ័យនាគ និង អ្នកមាតាម៉ែបានថា ទៅជួបនឹងលោកព្រះស្ដេចហើយ។ លោកសុខសប្បាយទេ។ លោកប្រើខ្ញុំបាទឲ្យត្រឡប់មកយកធ្នូ សម្រាប់កាន់នោះទៅជូនលោកវិញ។ មាតាបិតាទាំងពីរនាក់បានកូននៅរស់ទេ ក៏មានចិត្តត្រេកអរណាស់ យកធ្នូនោះប្រគល់ឲ្យទៅទាសកម្មករជាបម្រើ។ បំរើទាំងនោះ ក៏ប្រមូលបាវព្រាវស្ម័គ្រប័ក្សពួក បានប្រមាណ ៥០នាក់ ហើយក៏រត់ត្រឡប់មកជួប នឹង ព្រះស្ដេចកនវិញ។ ព្រះស្ដេចកននាំស្ម័គ្រប័ក្សពួកទាំងនោះរត់ទៅដល់ស្រុកបាភ្នំ។ វេលាព្រលប់ហើយ ទាំងអស់គ្នាក៏នាំគ្នាឡើងទៅលើផ្ទះចៅហ្វាយស្រុក។ ព្រះស្ដេចកន ឃើញចៅហ្វាយស្រុកកំពុងស្ដីការរាជការ យល់ប្រហែលខ្លួន ទើបស្ដេចកនក្លែងស្រែកថា : មានព្រះរាជឱង្ការ ឲ្យអញមកប្រហារជីវិតឯង ដ្បិតឯងក្បត់ ចូល នឹង ចៅពញាចន្ទរាជា។ ថាហើយ កនក៏ស្ទុះទៅកាប់ចៅហ្វាយស្រុក ដល់អនិច្ចកម្មទៅ។ អស់ក្រមការ រាស្ត្រប្រជា ក៏ភ្ញាក់ផ្អើលឆោឡោអឹងកង ទើបព្រះស្ដេចកន ឧបាយស្រដីថា :
"ហ្លួងទ្រង់ជ្រាបថា" ចៅហ្វាយស្រុកនេះ ក្បត់ចូល នឹង ចៅពញាចន្ទរាជា ដើម្បីនឹងដណ្ដើមរាជ្យ។ ហេតុនោះហើយ បានជាទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យអញចេញមកសម្លាប់។ បើអញសម្លាប់បានហើយ ឲ្យកេណ្ឌទ័ព នាំចូលទៅលើកចៅពញាយសរាជា ជាព្រះរាជឱរស ដែលត្រូវជាក្មួយអញឲ្យឡើងសោយរាជ្យ។ អស់អ្នករាល់គ្នាដែលឥតទោស កុំគិតវឹកវរបារម្ភឡើយ។ ចូលអ្នកនាំគ្នាយកអាសា ថ្វាយព្រះករុណាវិញទើបជា។ បើបានសម្រេចការណ៍ថ្ងៃណា នោះពល (2) នឹងឲ្យរួចជាព្រៃងារ(3) ព្រៃងារ នឹង ឲ្យឡើងជាមន្ត្រី ហើយមន្ត្រី នឹង ឲ្យជានាម៉ឺនធំ តាមមានគុណបំណាច់តិចច្រើន។ ឯអស់ក្រមការ ប្រជារាស្ត្របានឮ ឃុនលួងព្រះស្ដេចកន និយាយបោកប្រាស់ដូច្នោះ ក៏ជឿចិត្តចុះចូលទាំងអស់។ ព្រះស្ដេចកនចែកចាត់ជាមេកង មេទ័ព ទៅកេណ្ឌពលហើយឲ្យចេញទៅសង្កត់ស្រុកតូចធំ រៀងមកដល់ខេត្តព្រៃវែងជាមុន បណ្ដាលឲ្យចៅហ្វាយស្រុកទាំងនោះ ជឿស្ដាប់ទៅទើបបានខែត្រព្រៃវែងនោះ និង ខែត្រឯទៀតជាច្រើនជាចំណុះ។
ឯកងល្បាតរបស់ពញាយមរាជ និង វង្សាអគ្គរាជ យល់មនុស្សម្នាក់ស្លាប់ ក៏ដឹងថា ព្រះស្ដេចកនសម្លាប់ តែពុំដឹងជារត់ទៅទិសណា។ លុះស៊ើបតាមរាស្ត្រប្រជាទៅ ទើបដឹងជាក់ ជារត់ទៅតាំងខ្លួនឯស្រុកបាភ្នំ។ ទាហាន របស់ពញាយមរាជ និង វង្សាអគ្គរាជ គិតគ្នាថា នឹងលើកទ័ពតាមទៅចាប់ព្រះស្ដេចកន តែរាស្ត្រទាំងនោះឃាត់ថា នឹងទៅជាល្បាតដូច្នេះពុំបានទេ ដ្បិតព្រះស្ដេចកន សង្កត់បានតាំងពីខេត្តតូចធំ ចុះចូលជាច្រើនមានកងទ័ពរាប់ម៉ឺនរាប់ពាន់ទៅហើយ។ ឯនាយកងល្បាត ស្ដាប់បានដំណឹងជាក់ហើយ ក៏នាំគ្នាយកសេចក្ដីនោះ ចូលទៅប្ដឹងចៅពញាយមរាជ និង ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ ជាសេនាបតី។ សេនាបតីទាំងពីរនេះយកសេចក្ដីនោះនាំឡើងក្រាបបង្គំទូលថា : សូមទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់លើព្រះពិជ័យនាគ ឲ្យធ្វើសំបុត្រប្រាប់ប្រាមទៅកូន ឲ្យចូលមកគាល់។ បើកូនពុំចូលមកទេ សឹមយើងលើកទ័ពធំទៅចាប់ព្រះស្ដេចកន ព្រះស្ដេចកនគង់រត់មិនរួចឡើយ។
សម្ដេចព្រះបរមពិត្រ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ត្រូវព្រះទ័យណាស់ ទើបត្រាស់បង្គាប់ព្រះពិជ័យនាគជាបិតា និង ព្រះស្នំឯកជាបង ឲ្យធ្វើសំបុត្រប្រាប់ទៅព្រះស្ដេចកន ឲ្យចូលមកគាល់ចុះ ទ្រង់នឹងលើកទោស លែងឲ្យមានទោសតទៅទៀតហើយ។ ព្រះពិជ័យនាគ និង ព្រះស្នំឯក ក៏បានធ្វើតាមទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់។
លុះបំរើនោះ ទៅដល់ទ្វាររបងហើយ ក៏ស្រែកប្រាប់នាយទ្វារថា: ខ្ញុំជារាជបំរើហ្លួង។ ហ្លួងឲ្យខ្ញុំនាំសំបុត្រព្រះពិជ័យបិតា មកជូនឃុនហ្លួងព្រះស្ដេច។
ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចដឹងកលនេះយល់ប្រាកដជា បិតាឲ្យមកយកខ្លួនហើយ ក៏គិតថា : អញបានចំណាប់ហើយ អញត្រូវនិយាយឲ្យរាស្ត្រដឹងឮច្បាស់ថា ហ្លួងឲ្យមកតឿនការសង្គ្រាមវិញ។ លុះគិតដូច្នេះហើយ ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកន ក៏ក្លែងនិយាយប្រាប់ក្រមការទាំងពួងថា : ព្រះរាជឱង្ការនេះឲ្យមកតឿនការសម្ងាត់ហើយ។ ថាយើង ក៏រៀបចំមិនទាន់ស្រេច ដោយក្រមការធ្វើការធ្វេសប្រហែសពេកបានជាយឺតយូរ។ ឥឡូវព្រះរាជឱង្ការ ឲ្យអញ្ជើញមកដល់ហើយ ដូច្នេះចូរអស់ក្រមការរៀបគ្រឿងបូជាទៅអញ្ជើញព្រះរាជឱង្ការនោះចូលមក។
ក្រមការឮដូច្នោះហើយ រឹងឃើញថា កលរបស់ឃុនហ្លួងព្រះស្ដេចកននេះជាការណ៍ពិតណាស់ក៏តែងខ្លួនតាមយសសក្ដិ ហើយមានសេនាទាហាន កាន់គ្រឿងអាវុធ និង គ្រែមួយ ព្រមទាំងតោក ៥ជាន់ ចេញទៅដំកល់សំបុត្រនោះ ចូលមកដំកល់ក្នុងបន្ទាយ។ ព្រះស្ដេចកន ក៏ក្លែងធ្វើជាក្រាបថ្វាយបង្គំ៣ដង ហើយបណ្ដេញក្រមការទាំងអស់ ឲ្យចេញទៅឆ្ងាយសិន ដ្បិតត្រូវថ្លែងព្រះរាជឱង្ការនោះសម្ងាត់។ ក្រមការទាំងអស់ ក៏ជឿពិតថា សេចក្ដីព្រះរាជឱង្ការនោះជាសម្ងាត់ ឲ្យមកតឿនការសម្ងាត់ គឺការសង្គ្រាមនោះមែន ក៏ដើរចេញទៅក្រៅអស់ទៅ។ ខណៈនោះ ព្រះស្ដេចកន មើលដឹងសេចក្ដីថា ព្រះពិជ័យបិតា និង ព្រះស្នំឯក ប្រាប់មកឲ្យខ្លួនចូលទៅគាល់ហ្លួង ហ្លួងនឹងលើកទោសហើយ។
ព្រះស្ដេចកន មើលចប់ដឹងសេចក្ដីហើយ ក៏ឆ្លើយប្រាប់ក្លែងទៅនឹងបំរើវិញថា :
ឲ្យជម្រាបលោកឪពុក និង អ្នកបងថា! ទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស លើកលែងទោសដូច្នោះ នោះព្រះគុណធំឥតស្មើជាទីបំផុត។ ខ្ញុំនឹងចូលទៅជាខ្ញុំរាជការតាមដើមវិញ តែសូមបង្អង់ចាំចាត់ឲ្យរាស្ត្រប្រជាដែលតាមមកផងនោះ ត្រឡប់ទៅទីលំនៅវិញសិន។ ខ្ញុំចាត់ការនេះស្រេចកាលណា ខ្ញុំនឹងចូលទៅជាក្រោយ កុំឲ្យលោកឪពុកអ្នកបងព្រួយចិត្តឡើយ។ លុះប្រាប់ចប់ហើយ នាយកនក៏ឲ្យរាជបម្រើនោះត្រឡប់មកវិញ។ រាជបំរើនោះចេញផុតទៅ ព្រះស្ដេចកនធ្វើជារត់តាមទៅស្រែកផ្ដាំថា :
ឲ្យលោកឪពុក និង អ្នកបង ក្រាបទូលការណ៍នោះថា ជិតបានសម្រេចហើយ ខ្ញុំនឹងលើកទៅឆាប់ហើយ ឲ្យទ្រង់ទុកព្រះរាជហឫទ័យចុះ។ អ្នកឯងមក ឃើញមនុស្សម្នាមកកកកុំនឹងភ្នែកហើយ។
ខណៈដែលព្រះស្ដេចកនស្រែកផ្ដាំដូច្នោះ បំរើចូលចិត្តថា ប្រាកដជានឹងលើកលែងក្បត់ហើយ ហើយឲ្យកងទ័ពត្រឡប់ទៅស្រុកវិញមែន។
ចំណែកក្រមការ និង កំណែនទាំងប៉ុន្មាន កាលបានស្ដាប់សំដីថ្លែង របស់ព្រះស្ដេចកននេះហើយក៏ជឿចូលចិត្តថា ហ្លួងឲ្យមកតឿនកងទ័ព ឲ្យប្រញាប់ទៅមែន។
ក្រោយនោះមក ព្រះស្ដេចកនឲ្យធ្វើសំបុត្រប្រកាសប្រាប់ ក្រមការ និងរាស្ត្រ ឲ្យដឹងគ្រប់គ្នាថា:
- (1) មកពីពាក្យសាណី ក្លាយមកជាសាណីយ ហើយក្លាយមកទៀតជាសន្ធិយា ប្រែថាវាំងនន។
- (2) គឺពូជមនុស្សដែលទុកជាវណ្ណៈថោកទាបជាងគេបំផុត បណ្ណាវណ្ណៈទាំងបួន គឺព្រាហ្មណៈ, ក្សត្រិយ, វៃស្ស, សូទ្រៈ ពលគឺជាពូជសូទ្រៈនេះឯង ឬ មនុស្សដែលមានទោសធ្ងន់ហើយ ច្បាប់តម្រូវឲ្យទុកមនុស្សនេះតកូន តចៅរៀងទៅ។
- (3) ព្រៃងារ គឺមនុស្សអ្នកជាធម្មតា ជាមនុស្សពយកភាគទី៣។ មនុស្សពួកនេះ មានសេរីភាពអាចធ្វើអ្វីបានគ្រប់យ៉ាង។